İsa Sofi Türbesindeki Şaman çizimleri karmaşası! Ertuğrul Bey'in arkadaşı hakkında iddialar ve gerçekler
Kültür - Sanat Haberleri / Türkiye Gazetesi
Ertuğrul Gazi'nin arkadaşı İsa Sofi'nin türbesindeki çizimlerin 18.yüzyıla ait olduğu haberi yeni bir bilgi gibi servis edilmesi sosyal medyayı karıştırdı. Çizimlerin zaten sonradan olduğunun bilindiğini dile getiren Aktüel Tarih Yayın Yönetmeni Mehmet Hakan Kekeç, ilk Osmanlıların şaman olduğu haberlerinin sürekli ısıtıldığını dile getirdi.
Bilecik'te bulunan Ertuğrul Gazi ve Osman Gazi devrinin alp erenlerinden İsa Sofi'nin türbesinde yer alan Şamanik motifler uzun zamandır kafa karışıklığına sebep oluyor.
Motifler pek çok mecrada Osmanlı Devleti'nin kurucularının Şaman inançlarıyla iç içe geçmiş bir İslam anlayışı olduğu yorumlarına kaynaklık ediyor.
OSMAN DEĞİL ATAMAN İDDİASI
Esasında bu iddiaları dile getirenler arasında meşhur tarihçiler de bulunuyor.
İddiaya göre Osman Bey'in adı Bizans kaynaklarında "Ataman" olarak geçiyor. Bu kişi ve adamları Ataman/Atman/Otman isminde bir yağmacı bir kabilenin lideridir.
Zamanla başarı elde ettikçe, doğudan gelen Türkmenler içinde kendini kabul ettirmek için soy uydurmuş, Türkmenlere karışmış. İnançları da hem eski Türk inancı hem de İslam birbirine girmiş.
Bu iddialar "heteredoks İslam" şeklinde de teorize edilse de tarihçiler Osmanlı Devleti'nin kurucusunun Osman Gazi olduğunu ve bu konudaki iddiların geçersizliğini ispatlıyor.
Nitekim Osman Gazi'nin adına basılan paralar tek başına Atman/Ataman iddiası üzerine inşa edilen tarih kurgusunu çürütüyor.
Konuya dair üretilen bütün bu teorilere kaynak olarak Bilecik'te bulunan İsa Sofi Türbesi'ndeki çizimler ileri sürülüyor.
ÇİZİMLERİN 18. YÜZYILA AİT OLDUĞU İDDİASI DA BİLGİSİ DE YENİ DEĞİL
2022 yılında yapılan bir çalışmayla İsa Sofi türbesi inceleniyor ve bir araştırma raporu yayınlanıyor. Rapora göre elde edilen bilgiler şöyle;
"Bezemelerin yapım tarihinin belirlenebilmesi için alınan sıva numunesi içerisindeki hayvansal kökenli kılın radyokarbon yaş tayini analizi yapılmış olup üzerinde bezemelerin bulunduğu sıva tabakasının 18. veya 19. yüzyıla tarihlenebileceği görülmektedir. Dolayısıyla İsa Sofi’nin beraberinde getirdiği kişilerin Orta Asya’ya bağlı Şamanizm inancı etkisinde kalarak motifleri türbeye işlediğine yönelik fikirler mevcut olmakla birlikte radyokarbon yaş tayini analizi, motiflerin İsa Sofi’nin yaşadığı Erken Osmanlı Dönemi’nden yaklaşık 300-400 yıl sonra yapıldığını ortaya koymuştur." (Dalgıç, Y., Arıkan, N., Esen, S., Doğan, T., et al. (2023). Şamanistik Bezemeleriyle İsa Sofi Türbesi: Sıva Karakterizasyonu ve C-14 Analizi. Türk Arkeoloji Ve Etnografya Dergisi(86), 119-129.)
Bu bilgiler haber sitelerinde yeni gibi yayınlandı. Halbuki üzerinden bir yıldan fazla bir zaman geçmişti.
"TÜRBE KIBLEYE DÖNÜK, RAD SURESİ YAZIYOR"
Sosyal medyada tepki gösteren isimlerden biri Aktüel Tarih Dergisi yayın yönetmeni Ahmet Hakan Kekeç oldu.
"Birileri kuyuya taş atıyor. Biz işi gücü bırakıyoruz. Bunlarla uğraşıyoruz. Herkes tarihi kendi ayağına getiriyor. Tarihi kendi ayağına getirip kendisine benzetiyor. Tarih ayağa getirilmez, tarihin ayağına gidilir." diyen Kekeç türbeye yaptığı ziyareti anlattı:
"Böyle bir dağın tepesinde çıktım oraya, fotoğrafladım. Bir kere İslami öğe hiç yok diye geçiyor mesela. Türbe kıbleye dönük. Bu çok önemli. Yapı tam o dönemin Türk İslam türbelerinin klasik yapısında. Kare formatta, tek kubbeli bir yapı. Ama bir taş yok. Hani okuyabileceğimiz bir taş yok. (Mezar taşı yok) Bir yazı var Rad Suresinden. O sıvanın altında kalmış.
Bugün bize Şaman motifleri dedikleri şey sonradan yapılmış bir sıva. Şaman motifi olabilir İsa Sofi dönemine ait değil. 2017-2018 yılında yapılan çalışmalar ve bir belgesel var o gösteriyor ki 18, 19 yüzyıla ait. Birisi oraya gidip onları çizmiş gibi görünüyor. Sıvayı kaldırıyorsunuz. O sıvayı kaldırınca duvarda sıvadaki boyanın aynısıyla bir çiçek yapılmış. Şöyle olması lazım. İsa Sofi kalktı çiçeği çizdi, tekrar yattı."
'da Takip Edin!
