Kutuptan getirdi uzaya gönderdi! Türkiye'nin uzay deneylerinden 4'ü bilim kadınlarımızın imzasını taşıyor

ZİYNETİ KOCABIYIK'IN HABERİ - Uzayda yaşamanın ipuçları neler? Atmosferin dışında bitki yetiştirilebilir mi? Doğal bir iltihap giderici olan propolis yer çekimsiz ortamda da bakterilere etki eder mi? Mikroalgler uzay gıdası mı olacak?.. Bu soruların hepsine Gezeravcı’nın deneylerinde cevap aranıyor…. Çeşitli bilim misyonlarını gerçekleştirmek üzere uzaya gönderilen Türk astronot Alper Gezeravcı, aralarında kanserden, bağışıklık hücrelerine, alglerden, propolise kadar literatüre katkı sağlayacak çalışmaların bulunduğu 13 deney gerçekleştiriyor. Gezeravcı’nın uluslararası uzay istasyonunda yapacağı, üniversite ve araştırma kurumları tarafından hazırlanan 13 bilimsel deneyden dört tanesinin yöneticisi ise Türk bilim kadınları.

MİKROALGLER UZAY GIDASI OLABİLİR Mİ?

Antarktika’dan getirdi, uzaya gönderdi

Uzayda yapılan deneylerden birinde Yıldız Teknik Üniversitesi (YTÜ) Kimya-Metalurji Fakültesi Biyomühendislik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Didem Balkanlı Özçimen’in, Ulusal Antarktika Bilim Seferi’nden getirerek izole ettiği mikroalgler de incelenecek. Mikroalgler, gıda, ilaç, kozmetik ve enerji gibi birçok alanda kullanılıyor. Dünya üzerinde, uzaya en yakın şartların Antarktika kıtasında bulunduğuna dikkati çeken Özçimen, “Bu yüzden uzaya giden “ALGALSPACE” çalışmamızda, Antartika’dan getirdiğimiz mikroalgleri seçtik. Kolay yetiştirilebilen ve besin içeriği bakımından zengin mikroalgler, uzay yolcuları için gıda olarak kullanılabilir. Bunun yanında mikroalgler havadaki oksijen içeriğini artırma ve hava kalitesini iyileştirme, atık arıtma gibi birçok alanda da uzay misyonuna katkı sağlayabilecek potansiyelde. Bu çalışmada elde edilecek veriler mikroalglerin ileride uzay gıdası olup olmayacağını gösterecek” dedi.  

OKSİJENSİZ ORTAMDA HAYATIN SIRRI ARANIYOR

Astronotların genetiği değişiyor mu?

Alper Gezeravcı’nın uzayda gerçekleştireceği deneylerden birinde oksijensiz bir ortam olan uzay şartlarında insan sağlığıyla ilgili olumsuz şartlar belirlenecek. Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Kimya Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Emel Emregül yönetimindeki METABOLOM Projesi uzayda yaşayabilmenin önemli ipuçlarını tıp literatürüne kazandıracak. 

Astronotlar uzay görevleri sırasında düşük yer çekimi, uzay radyasyonu, değişen fiziksel aktivite, beslenme sorunları, uykusuzluk ve hiperoksi gibi çevresel streslere maruz kalıyor. Uzay şartlarının insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerini ortaya çıkarmayı hedefleyen araştırma, aynı zamanda bu olumsuzlukların azaltılmasına dair çözümlerin geliştirilmesine de hizmet edecek. 
METABOLOM çalışmasında ayrıca astronotların uzay ortamında genetik yapılarında ve metabolizmalarında gerçekleşen fizyolojik ve biyokimyasal değişimler de inceleniyor.

MUŞLU ÖĞRENCİLERİN PROPOLİS PROJESİ

Virüsler, bakteriler ve mantarlara karşı oldukça etkili olan Propolis, dünyada çeşitli hastalıkların tedavisinde yaygın olarak kullanılıyor. Birsen Geçer yönetiminde Muş Bilim ve Sanat Merkezi öğrencileri tarafından hazırlanan Propolisin Antibakteriyel Etkisi (PRANET) Projesi’nde, propolis maddesinin mikro-yer çekimi ortamındaki bakteriler üzerindeki etkisi araştırılacak. Gezeravcı, uzay istasyonunda kontrol ve deney grupları oluşturularak propolisin anti bakteriyel etkisini test edecek. Daha sonra aynı testler yer çekimli ortamda tekrarlanarak karşılaştırılacak.

YER ÇEKİMSİZ ORTAMDA BİTKİ YETİŞİR Mİ?

Beslenme, insanın en temel ihtilaçlarından biri. Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü doktora öğrencisi Tuğçe Celayir’in yöneticiliğini yaptığı CRISPR-GEM projesi, uzayda bitki yetiştirilip yetiştirilemeyeceğini sorusunun cevabını arıyor. Proje ile moleküler biyolojinin modern gen düzenleme tekniklerinden biri olan CRISPR tekniğinin mikro-yer çekimi ortamında bitkiler üzerindeki etkinliğinin araştırılması; gen aktarımı ve genetik müdahalenin uzayda yapılıp yapılamayacağının test edilmesi amaçlanıyor.