Avrupa Parlamentosu seçimleri siyasi depreme neden oldu: Sandıktan 'aşırı sağ' çıktı, kıta politikası sarsıldı
Dünya Haberleri / Anadolu Ajansı
Avrupa Parlamentosu seçimleri dün sona erdi. Sandıktan 'aşırı sağ' yükselişi çıktı. Sonuçlar sonrası Fransa'dan erken seçim kararı gelirken Belçika'da ise Başbakan Alexander de Croo istifa edeceğini açıkladı. İşte kıta politikasında sarsıntıya neden olan AP seçimleri ve ülkelere etkileri...
Avrupa Birliği üyesi 27 ülkede, 720 sandalyeli Avrupa Parlamentosu için 6-9 Haziran tarihleri arasında düzenlenen seçimlerde sonuçlar belli oldu. Sandık sonuçlarında en dikkat çeken 'aşırı sağ'ın yükselişi oldu.
FRANSA
Fransa'da AP seçimlerinde 'aşırı sağcı' Ulusal Birlik Partisi (RN) yüzde 31,50’lik oranla ve açık ara farkla ilk sırayı alırken, Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un partisi Rönesans yüzde 15,2'lik oranla ikinci oldu.
Partisinin açık farkla yenilgiye uğramasının ardından açıklamalarda bulunan Macron, sonuçların "Avrupa'yı savunan partiler için iyi olmadığını" kabul etti ve 30 Haziran - 7 Temmuz tarihlerinde erken seçime gidileceğini duyurdu.
"Oylamayla, parlamenter geleceğimizin seçimini yeniden size vermeye karar verdim. O yüzden bu akşam Ulusal Meclisi feshediyorum.” diyen Macron, kabinesini bu gece yerel saatle 22.00'de toplayacak.
İTALYA
İtalya'da Avrupa Parlamentosunun (AP) yeni üyelerini seçmek için yapılan AP seçimleri ve bazı belediyelerde yerel yöneticileri belirlemek üzere gerçekleştirilen kısmi yerel seçimlerde oy verme işlemi tamamlandı.
AP'ye 76 ile en çok parlamenter gönderen üçüncü ülke konumundaki İtalya'da 8 Haziran'da başlayan ve iki güne yayılan oy verme işlemi, dün yerel saatle 23.00'te (TSİ 00.00) sona erdi.
Böylece İtalya'da oy kullanmanın da bitmesiyle Avrupa genelinde, AP seçimleri için oy verme işlemi tamamlanmış oldu.
İçişleri Bakanlığının verilerine göre 51 milyon 198 bin 828 seçmenin bulunduğu ülkede, AP seçimlerine katılım oranı yüzde 48 civarında ölçüldü. Ülkede 5 yıl önceki AP seçimlere katılım oranı ise yüzde 54,5 olmuştu.
Oy verme işleminin sona ermesiyle ülkenin önde gelen basın yayın kuruluşları da sandık çıkış anket sonuçlarına yer verdi.
Söz konusu sandık çıkış anketlerine göre, ülkede 2022 yılında yapılan erken genel seçim sonuçlarındaki sıralamaya yakın bir tablo ortaya çıktı.
İtalyan Rainews24 kanalının paylaştığı ilk sandık çıkış anketlerine göre, sağ koalisyon iktidarının büyük ortağı Başbakan Giorgia Meloni'nin partisi İtalya'nın Kardeşleri (FdI) yüzde 27,7'lik oy oranıyla ilk sırada yer aldı.
Elly Schlein liderliğindeki ana muhalefet Demokratik Parti (PD) ise yüzde 23,7 oy oranıyla AP seçimlerinde ikinci sıranın sahibi oldu. PD’nin 2022’deki genel seçimlere göre oylarını daha artırdığı kaydedildi.
Muhalefetteki 5 Yıldız Hareketi’nin (M5S) oy oranı yüzde 11,1 olarak ölçüldü ve oy oranının 2022'ye göre gerilediği görüldü.
Sağ koalisyon iktidarının küçük ortaklarından ve Dışişleri Bakanı Antonio Tajani'nin partisi Forza Italia'nın (FI) oy oranı yüzde 10,5, diğer iktidar ortağı 'aşırı sağcı' Matteo Salvini'nin partisi Lig ise yüzde 8 ölçüldü. Bu sonuçla 2022’ye göre Lig'in gerilediği, FI'nin ise Lig'in önüne geçtiği görüldü.
Diğer yandan, ülkede 3 bin 698 belediyede kısmi yerel seçimler de AP seçimleriyle eşzamanlı şekilde gerçekleştirildi.
Resmi olmayan ilk sonuçlara göre, Floransa ve Bari gibi bazı büyükşehirlerde belediye başkanlığı için yarışan hiçbir adayın yüzde 50+1 oy alamaması sebebiyle seçimlerin ikinci tura kalması bekleniyor.
ALMANYA
Hristiyan Demokrat Birlik Partisi (CDU) yüzde 23,8, Hristiyan Sosyal Birlik Partisi (CSU) ise yüzde 6,4 oy alarak toplamda yüzde 30,2 oy oranına ulaştı.
AP seçimlerinde 'aşırı sağcı' Almanya için Alternatif Partisi (AfD) ise geçen döneme göre oyunu 4,9 puan artırdı ve yüzde 15,9'la en fazla oy alan ikinci parti oldu.
Alman ARD televizyonunun verdiği sandık çıkış anketine göre CDU yüzde 23,8, AfD yüzde 15,9, Sosyal Demokrat Parti (SPD) yüzde 13,9, Yeşiller 11,9, Hristiyan Sosyal Birlik Partisi (CSU) yüzde 6,4, Sahra Wagenknecht İttifakı-Anlayış ve Adalet İçin (BSW) ise yüzde 6, Hür Demokrat Parti (FDP) yüzde 5,1 oy aldı.
Buna göre Almanya'da koalisyon hükümetinde bulunan Yeşiller partisi geçen seçime göre 8,6 puan kaybı ile büyük hezimet yaşadı.
İktidarın diğer ortağı SPD 1,9 puan oy kaybederken Hür Demokrat Parti (FDP) 0,3 puan oy kaybı yaşadı.
SPD, Yeşiller ve FDP birlikte oyların yalnızca yüzde 30,9'unu alabildi.
Buna karşı kardeş partiler olan Hristiyan Birlik Partilerinin (CDU-CSU) toplam oy oranı 30,2'yi buldu.
Sandık çıkış anketlerine göre AP'ye CDU 24, CSU 6, AfD 16, SPD 14, Yeşiller 12, BSW 6, FDP 5, Sol Parti 3 ve diğer partiler 10 milletvekili göndermeye hak kazandı.
'Aşırı sağcı' AfD'nin bu kadar yüksek oy alması ülkedeki tartışmaları da beraberinde getirdi.
Ülkede muhalefet partilerinden, Başbakan Olaf Scholz'un güven oylaması yapması gerektiği yönünde açıklamalar geldi.
AfD'nin sadece Thüringen eyaletinde yüzde 30,7 oy alarak birinci parti çıkması eylül ayında yapılacak eyalet meclisi seçimlerinde iktidar şansını ilk kez yakalayabileceğine işaret ediyor.
BELÇİKA
Belçika Başbakanı Alexander de Croo, ülkesindeki genel seçimde partisi Flaman Open Vld'nin başarısızlığından duyduğu üzüntüyü dile getirerek, istifa edeceğini bildirdi.
Ulusal medyada yer alan haberlere göre, De Croo, seçimin ilk sonuçlarının duyurulmasının ardından yaptığı açıklamada "Bu seçimin kazananları N-VA, Vlaams Belang ve Vooruit." dedi.
MR Partisinin de Fransızca konuşulan bölgede önemli kazanım elde ettiğini belirten De Croo, "Bizim için özellikle zor bir akşamdı. Kaybettik. Yarından itibaren istifa eden bir Başbakan olacağım." diye konuştu.
Belçika'da 9 Haziran'da genel seçimler düzenlenmiş, sandıklar 16.00 itibarıyla kapanmıştı.
İlk sonuçlara göre federal parlamentoda sağ eğilimli milliyetçi Flaman N-VA seçimi önde tamamladı.
Seçimin galibi olması beklenen 'aşırı sağcı' Flaman Vlaams Belang hem federal parlamentoda hem Flaman bölgesinde ikinci sıraya yerleşti.
Başbakan De Croo'nun liderliğindeki liberal Flaman Open Vld ise yüzde 2,9'luk düşüşle oyların yüzde 5,6'sını alarak, 9. sırada yer aldı.
Geleneksel olarak Belçika başbakanları, seçimlerin ertesi günü Kral'a istifasını sunuyor.
Belçika'da federe bölgeler arasında yaşanan anlaşmazlıklar, hemen her seçim sonrasında siyasi krizlere neden oluyor.
Ülke, 1979 seçimlerinin ardından 107 gün, 1988'de 148 gün, 2007'de 194 gün ve 2019 seçimlerinin ardından 653 gün hükümetsiz kalarak bu konuda rekor kırmıştı.
Bu kez de seçimden birinci çıksa dahi herhangi bir partinin hükümet kurabilmesi için gerekli 76 sandalyeye sahip olamayacağı, bu nedenle zorlu bir koalisyon müzakere sürecinin daha başlayacağı öngörülüyor.
İSPANYA
AP'ye Almanya, Fransa ve İtalya'dan sonra 61 ile en fazla parlamenter gönderen İspanya'da açıklanan resmi sonuçlara göre PP birinci parti çıktı.
İçişleri Bakanlığının duyurduğu resmi seçim sonuçlarında İspanya'nın AP'de sahip olduğu 61 sandalyenin 22'si PP'nin, 20'si mevcut durumda koalisyon hükümetinin büyük ortağı Sosyalist İşçi Partisinin (PSOE), 6'sı 'aşırı sağcı' Vox'un, 3'ü koalisyon hükümetinin küçük ortağı Sumar ittifakının, geri kalan 10'u da 5 siyasi parti arasında dağıtıldı.
İspanya'da Temmuz 2023'te yapılan son genel seçimlerde alınan oy oranlarına göre kıyaslama yapıldığında birinci parti olmaya devam eden PP'nin yüzde 33,06 olan oy oranını yüzde 34,18'e çıkardığı, ikinci büyük parti PSOE'nin oy oranının ise yüzde 31,68'den yüzde 30,19'a düştüğü görüldü.
İspanya'da üçüncü büyük parti konumundaki 'aşırı sağcı' Vox 6 parlamenterini AP'ye gönderse de partinin Temmuz 2023'teki seçimlerde yüzde 12,38 olan oy oranı bu seçimlerde yüzde 9,62'ye geriledi.
Vox ile benzer ideolojiye sahip olan ve Luis Perez tarafından "Kutlama sona erdi" adıyla kurulan yeni parti de yüzde 4,59 oy ile 3 parlamenterini Brüksel'e göndererek AP seçimlerinin İspanya'daki sürprizini yaptı.
Sol içinde yeni kurulan ve ilk kez AP seçimlerine katılan Sumar ittifakı 3 parlamentere sahip olurken, bu ittifaktan ayrılan Podemos 2 parlamenter çıkardı.
Diğer yandan seçimlere katılım, 2019'da yapılan son AP seçimlerine nazaran yaklaşık 11 puan düşerek yüzde 50'nin altında kaldı.
POLONYA
PAP haber ajansı, AP seçimlerinde resmi olmayan sonuçların açıklanmasının ardından Tusk'ın yaptığı zafer konuşmasına yer vererek, liderliğini yaptığı Sivil Koalisyonun yüzde 38 oy alarak seçimi önde tamamladığını bildirdi.
AP seçimlerini değerlendiren Tusk, 10 yıldır bu sonucu beklediklerini ifade ederek, "Mutluyum. Duygulanmak ve mutlu olmak hakkımız." dedi.
Bu arada, Ipsos tarafından Polonya'daki yayın kuruluşlarıyla paylaşılan resmi olmayan sonuçlara göre, eski Başbakan Mateusz Morawiecki'nin partisi Hukuk ve Adalet (PiS) oyların yüzde 33'ünü alırken, 'aşırı sağcı' Konfederasyon Partisi ise yüzde 11 ile üçüncü sırada yer alıyor.
Dördüncü sırada yüzde 8 oyla Üçüncü Yol, beşinci sırada da Sol Partisi yüzde 6'lık oyla Polonya'daki AP seçimlerini tamamlamış görünüyor.
Bu sonuçlar doğrultusunda Sivil Koalisyon 21, PiS 19, Konfederasyon Partisi 6, Üçüncü Yol 4 ve Sol Partisi de 3 temsilciyi AP'ye gönderiyor.
Polonya'da seçmenler, AP'ye ülkeden seçilecek 53 üyeyi belirlemek için bugün oylarını kullandı.
Avrupa Birliği'ne (AB) 1 Mayıs 2004'ten beri üye olan Polonya'da bu seçimde kayıtlı yaklaşık 29 milyon seçmen sandık başına gitti.
Ülkede Rusya-Ukrayna Savaşı'ndan kaynaklanan "yasa dışı göç sorununun" gölgesinde yapılan seçimde 1019 aday yarıştı.
Polonya ayrıca, nüfusa göre AP'ye en çok milletvekilini çıkaran ilk 5 ülkede yer alıyor.
AVUSTURYA
İçişleri Bakanlığının paylaştığı geçici resmi sonuçlarına göre, Avusturya’da AP’nin 20 yeni üyesini belirlemek üzere yapılan seçimde 'aşırı sağcı' FPÖ önceki seçime oranla oylarını yüzde 8,3 oranında artırarak birinci parti oldu.
Buna göre 2019’da yüzde 17,2 olan oy oranını yüzde 25,5’e yükselten 'aşırı sağcılar', AP’deki sandalye sayısını 3’ten 6’ya çıkarttı.
İktidarın büyük ortağı Avusturya Halk Partisi (ÖVP) ise önceki seçime oranla ciddi oranda oy kaybetti. 2019’da 34,6 olan oy oranı yüzde 9,9 düşerek 24,7’e geriledi. Buna göre milletvekili sayısı da 7’den 5’e indi.
Ana muhalefet Sosyal Demokrat Partide (SPÖ) ise ciddi bir değişim yaşanmadı. 2019’a oranla yüzde 0,6 oranında oy kaybeden parti, yüzde 23,3 ile üçüncü parti olurken, sahip olduğu 5 milletvekilini korudu.
Önceki seçimde yüzde 14,1 oranında oy alan iktidarın küçük ortağı Yeşiller Partisi’nde de yüzde 3,2 oranında düşüş yaşandı. Yüzde 10,9 oranında oy alan Yeşillerin milletvekili sayısı 3’ten 2’ye geriledi.
Mecliste sandalyesi bulunan bir diğer parti Yeni Avusturya Partisi (NEOS) oylarını yüzde 1,6 oranında artırarak, yüzde 10,1 seviyesine çıkarttı. NEOS’da milletvekili sayısını 1'den 2’ye yükseltti.
Seçimde dikkati çeken bir başka parti ise Avusturya Komünist Partisi (KPÖ) oldu. KÖP, 2019’da 0,8 olan oy oranını yüzde 2,9'a yükseltti.
Oyların tamamının sayıldığı seçime katılım oranı ise yüzde 55,8 oldu.
PORTEKİZ
Portekiz İçişleri Bakanlığı tarafından açıklanan resmi sonuçlara göre PS yüzde 32,4, azınlık hükümetiyle iktidarda olan merkez sağ görüşlü Demokratik İttifak (AD) yüzde 31,95, 'aşırı sağcı' Chega yüzde 9,89, liberal görüşlü Liberal Girişim (IL) yüzde 8,51 oy oranıyla AP'ye parlamenter gönderdi.
Portekiz'de geçen 10 Mart'ta yapılan erken genel seçimlerde AD yüzde 28,85 oy oranıyla birinci çıkmış, oy oranı yüzde 41'den yüzde 28'e gerileyen PS'nin muhalefette kalma kararı almasıyla AD tek başına azınlık hükümeti kurmuştu.
AP seçimleri, PS'nin kısa zamanda tekrardan yükselişe geçtiğini gösterdi.
Diğer yandan ülkede geçmiş AP seçimlerine katılım ise yüzde 38'de kaldı.
Portekiz'de AP seçimlerine katılım 2014'te yüzde 30, 2019'da ise yüzde 36 olmuştu.
SLOVAKYA
Slovakya Seçim Komisyonu tarafından açılanan resmi sonuçlara göre AP seçimlerini muhalefetteki PS kazandı.
PS, 15 Mayıs’ta silahlı saldırıya uğrayan Başbakan Robert Fico’nun Sosyal Demokrat Partisi'ni (SMER) geride bırakarak, AP’ye 6 milletvekili göndermeyi başardı.
Başbakan Fico’ya düzenlenen suikastın gölgesinde gerçekleşen seçimde SMER oyların yüzde 24,7’sini alarak ikinci parti oldu. SMER, AP’ye 5 temsilci çıkartabildi.
Slovakya’da mecliste sandalyesi bulunmayan Cumhuriyet Hareketi ise oyların 12,5’ini alarak, Strazburg’a 2 milletvekili göndermeyi başardı.
AP’ye temsilci gönderen diğer iki parti ise Liberal Ses Partisi (HLAS) ve Hristiyan Demokrat Partisi (KDH) oldu. Her biri yüzde 7 oranında oy alan bu iki partiden birer milletvekili AP'ye gitmeye hak kazandı.
Önceki seçime göre sandığa ilginin arttığı ülkede, 2019’da yüzde 28 olan katılım oranı bu seçimde yüzde 34,4’e yükseldi.
SLOVENYA
AP'ye 9 parlamenter gönderme hakkı bulunan Slovenya'da basına yansıyan ve resmi olmayan sonuçlara göre, muhalefetteki sağcı SDS AP'de 4, Özgürlük Hareketi 2, Yeni Slovenya 1, Vesna - Yeşiller Partisi 1, Sosyal Demokratlar 1 saldalye elde etti.
SDS Genel Başkanı Janez Jansa, basına yaptığı açıklamada, ülkedeki resmi olmayan seçim sonuçlarının Fransa ile aynı mesajı verdiğini ifade ederek, hükümete erken seçim kararı alma çağrısında bulundu.
Dışişleri Bakanı Tanja Fajon ise 'aşırı sağ' partilerin AP'de güç kazanmasından endişe duyduklarını belirterek, Avrupa değerlerine bağlı kalınmasının önemini vurguladı.
Öte yandan AP seçimleriyle referandum da düzenlenen Slovenya'da, vatandaşların yüzde 54'ünün ölümcül hastalar için destekli ölüm hakkının yasalaştırılmasını onayladığı belirtildi.
ÇEKYA
Çekya İstatistik Kurumu tarafından açıklanan geçici resmi sonuçlara göre, ANO oyların yüzde 26,1’ni alarak birinci parti oldu.
Ülkede yüzde 5’lik seçim barajını 7 siyasi hareket aşarak, AP’ye milletvekili göndermeyi başardı.
İktidardaki Sivil Demokrat Parti (ODS), Top 09 Partisi ve Hristiyan Demokratlar Birliği (KDU-CSL) oluşturduğu ittifak yüzde 22,3 oyla ikinci oldu.
Seçime ilk defa giren milliyetçi sağ ittifak Yemin ve Sürücüler isimli oluşum da oyların yüzde 10,2’ni aldı.
Sol görüşlü Yeter Partisi oyların 9,6’sını, Bağımsız Şehirliler Partisi (STAN) 8,7, Çekya Korsan Partisi ise yüzde 6,7'sini aldı. Son olarak Özgürlük ve Doğrudan Demokrasi Partisi de yüzde 5,7 seviyesinde oy aldı.
Bu sonuçlara göre, AP’de ANO 7, iktidarın kurduğu ittifak 6, Yemin ve Sürücüler 2, Sol görüşlü Yeter Partisi 2, STAN 2, Korsan Partisi 1, Özgürlük ve Doğrudan Demokrasi Partisi de 1 sandalye kazandı.
Önceki seçimde yüzde 28,7 olan katılma oranı bu seçimde 36,5’e yükselerek, ülke tarihindeki AP seçimine yönelik en yüksek seviye olduğu bildirildi.
YUNANİSTAN
AP'ye 21 parlamenter gönderme hakkı bulunan Yunanistan'da İçişleri Bakanlığının açıkladığı resmi olmayan verilere göre, İktidardaki Yeni Demokrasi AP'de 7, ana muhalefetteki Radikal Sol Koalisyon (SYRIZA) 4, Panhelenik Sosyalist Hareket (PASOK) 3, Yunan Çözümü 2, Yunanistan Komünist Partisi (KKE) 2, Zafer Partisi, Özgürlük Rotası ve Mantığın Sesi Partisi birer sandalye elde etti.
Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis, basına yaptığı açıklamada, pazar günü gerçekleştirilen Avrupa Parlamentosu seçimlerinde hedeflerine ulaşamadıklarını söyledi.
Yunan halkının "Size güveniyoruz ama daha çok çabalamanız gerekiyor" mesajı verdiğini belirten Miçotakis, partisinin, pahalılık gibi gündelik sorunları protesto eden çok sayıda seçmen tarafından oy kaybına uğradığını ifade etti.
Öte yandan, Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerinde Türklerin kurduğu Dostluk Eşitlik Barış (DEB) Partisi, Batı Trakya'da 3 ilden 2'sinde birinci çıktı.
İçişleri Bakanlığının açıkladığı verilere göre, sandıkların yüzde 96 oranında açıldığı resmi olmayan sonuçların ardından DEB Partisi, Türklerin yoğun olarak yaşadığı Rodop'ta yüzde 36, İskeçe'de ise yüzde 27 oy oranıyla birinci parti oldu.
HIRVATİSTAN
Hırvatistan Radyo Televizyonu'nun verdiği sandık çıkış anketine göre, oyların yüzde 99,84'ünün sayıldığı Hırvatistan'da, iktidardaki merkez sağ HDZ AP'de 6, Sosyal Demokrat Parti (SDP) 4, Vatan Hareketi (DP) ve "Yapabiliriz" ittifakı birer sandalye elde etti.
AP'de 12 milletvekili ile temsil edilen ülkede, HDZ oyların yüzde 34,59'unu, SDP 25,96'sını, DP 8,82'sini, "Yapabiliriz" ise 5,92'sini aldı.
Ayrıca ülkede AP seçimlerinde kayıtlı seçmenlerin yüzde 21,34'ünün oy kullandığını açıklandı.
Hırvatistan'da AP seçimleri için 25 seçim listesindeki 300 aday yarıştı.
MALTA
Avrupa Parlamentosu'nun (AP) son başkanı Maltalı siyasetçi Roberta Metsola, resmi olmayan sonuçlara göre ülkesindeki AP seçimlerinde seçilerek bir kez daha Avrupa Parlamenteri olma hakkı kazandı.
AP'ye 6 parlamenter gönderme hakkı bulunan Akdeniz'deki ada ülkesi Malta'da AP seçimleri dünkü sayım işlemiyle sona erdi.
Malta basınına yansıyan ve resmi olmayan sonuçlara göre, ülkesindeki AP seçimlerinde ana muhalefetteki Milliyetçi Parti’nin (PN) aday gösterdiği 45 yaşındaki Metsola, 80 binin üzerinde oy alarak Malta'nın AP'ye göndereceği 6 parlamenterden biri olmayı başardı.
Metsola, 2022'den bu yana AP Başkanlığı yapıyordu.
Malta'da resmi olmayan sonuçlara göre, AP seçimlerinde iktidardaki İşçi Partisi (PL) birinci sırada yer alsa da ikinci sırada çıkan ana muhalefetteki PN ile arasındaki oy farkı 8 bin 400'e geriledi.
Malta’da bu iki büyük parti aldıkları birbirine yakın oy oranları doğrultusunda AP’ye gönderilecek parlamenterleri yarıya yarıya paylaştı.
Buna göre yeni oluşacak AP'de, Sosyalistler ve Demokratlar (S&D) grubundaki PL'den 3, Avrupa Halk Partisi (EPP) bünyesindeki PN'den 3 parlamenter yer alacak.
Malta Başbakanı ve PL lideri Robert Abela, seçimin ardından yaptığı açıklamada, birinci çıkmalarına karşın ana muhalefetle aralarındaki oy farkının düşmesine yönelik seçmenin verdiği mesajı aldıklarını belirtti.
'da Takip Edin!
