Cenevre'de sessiz kuşatma! Çin destekli STK'lar tehdit mi oluşturuyor?

The Washington Post'un yayımladığı haberde, bir soruşturmaya göre, Birleşmiş Milletler’de (BM) aktif olan çok sayıda "sözde" sivil toplum kuruluşunun (STK) Pekin yönetimiyle gizli bağlantıları bulunuyor.

BM yetkilileri, kötüye kullanım raporlarına hızla cevap vermeye çalıştıklarını ve hedef alınanları korumak için müdahalede bulunduklarını belirtti. Ancak bu tepkiler, Çin’i temsil eden STK'ların akreditasyonlarını iptal edecek kadar ileri gitmedi.

BM İnsan Hakları Ofisi Sözcüsü Ravina Shamdasani, "BM sisteminin temel ilkesi, insanların korkmadan BM mekanizmalarına katılabilmesidir" diyerek Çin ile bu konuda sürekli iletişim halinde olduklarını söyledi. İnsan Hakları Konseyi'nden yetkili Matthew Brown ise, sınırlı imkânlarla tüm tehdit iddialarını ciddiyetle ele aldıklarını belirtti.

"ÇİN'E KARŞI SİLAH OLARAK KULLANIYORLAR"

Öte yandan, Çin'in Washington Büyükelçiliği Sözcüsü Liu Pengyu, Çin'in insan hakları ihlalleri iddialarını reddetti ve Batılı ülkeleri BM süreçlerini Çin'e karşı silah olarak kullanmakla suçladı.

Çin destekli STK'ların, görünüşte bağımsız adlarla faaliyet gösterse de, hükümet ve Çin Komünist Partisi (ÇKP) ile sıkı bağları olduğu ortaya kondu. Araştırmaya göre, BM akreditasyonu olan 106 Çin merkezli STK’dan en az 59'u, BM kurallarını ihlal edecek şekilde hükümet etkisi altında faaliyet gösteriyor.

BM'DE ÇİN DESTEKLİ STK'LARIN ARTIŞI VE ETKİLERİ

Çin’in desteklediği STK'ların sayısı, 2018'den bu yana iki katına çıktı. Pekin, bu kuruluşlar aracılığıyla Cenevre’deki insan hakları tartışmalarını kendi lehine çevirmeye çalışıyor. Çin, "kazan-kazan", "paylaşılan gelecek" gibi ifadeleri BM kararlarına sokarak bireysel özgürlük vurgusunu azaltmayı hedefliyor.

Aktivistler, Çin destekli STK temsilcilerinin, Tibetli, Uygur ve Hong Konglu muhalifleri Cenevre'de izlediğini, tehdit ettiğini ve fotoğrafladığını anlattı. Hatta bazı durumlarda Çinli STK temsilcilerinin kapalı toplantılara sızmaya çalıştığı ve aktivistlerin özel bilgilerinin sızdırıldığı belirtildi.

ABD'NİN VE BATILI ÜLKELERİN KARŞI HAMLELERİ

ABD ve müttefikleri, Çin'in BM'de etkinliğini artırma çabalarına karşılık olarak, Çin bağlantılı STK'ların akreditasyon başvurularını daha sıkı incelemeye başladı. ABD, son yıllarda Çin'in etkisindeki çok sayıda STK'nın akreditasyonunu engelledi.

Buna rağmen, Çin'in bazı girişimleri başarılı oldu. 2022'de BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet’in Xinjiang'daki Uygurlara yönelik hak ihlallerine dair ağır eleştiriler içeren raporunu yayımlamasını Çin engelleyemedi. Ancak rapora ilişkin sonraki BM adımları Çin’in lobi faaliyetleriyle durduruldu.

Sonuç olarak, Çin’in BM’de insan hakları tartışmalarını kendi lehine çevirmek için desteklediği STK'ları kullanması, uluslararası insan hakları savunucuları için Cenevre'yi giderek daha zor bir ortam haline getiriyor.