Dünyanın en büyük iki ekonomisi çarpışıyor! Krizin bedelini kim ödeyecek?
ABD Başkanı Donald Trump ve Çin Devlet Başkanı Xi Jinping geri adım atmıyor. İki süper gücün inatla sürdürdüğü ticaret savaşı, küresel ekonomiyi uçurumun eşiğine sürüklüyor. Yükselen gümrük vergileri, kırılgan piyasalarda ciddi dalgalanmalara neden olurken, Financial Times başyazarı Martin Wolf "Bu savaşın galibi yok, hepimizi fakirleştirecek" ifadeleriyle uyarıda bulundu.
Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in, süregelen ticaret savaşında geri adım atmayı reddetmeleri, iki süper gücü tam anlamıyla bir ekonomik kopuşa yaklaştırdı.
Tarafların giderek sertleşen söylemleri ve yeni yaptırımların gündeme gelmesi, küresel ekonomik dengeler açısından ciddi riskler doğuruyor.
Uzmanlar, bu durumun yalnızca ticari değil, aynı zamanda siyasi etkiler doğurabileceği görüşünde. İki ülke arasındaki gerilim, ticaret savaşını yüksek riskli bir "tavuk oyunu" haline getirirken, taraflar geri çekilmek yerine pozisyonlarını daha da sertleştiriyor.
ABD ve Çin arasındaki mevcut krizin, küresel ekonomik serpinti getirme potansiyeline sahip olduğu değerlendirilirken, hem Batılı ekonomiler hem de gelişmekte olan ülkeler bu süreçten olumsuz etkilenebileceği konusunda uyarılar artmış durumda.
Washington Post, New York Times ve Financial Times gibi yayın organlarında yer alan analizlerde, Trump yönetiminin fevri ve stratejiden yoksun adımlarının ekonomik istikrarı tehdit ettiği ifade edilirken, Pekin yönetiminin de aynı sertlikte karşılık vermesiyle çatışma riskinin arttığına dikkat çekildi.
TRUMP ERTELEDİ AMA ÜÇ RİSK HALA MASADA
Donald Trump şöyle bir göz kırptı. Radikal “karşılıklı” gümrük vergileri rejiminin yürürlüğe girmesinden sadece 12 saatten biraz fazla bir süre sonra, bu tarifelerin çoğunu 90 günlüğüne askıya aldı.
Trump bunun, 75’ten fazla ülkenin, Amerika’nın küresel ticaretle ilgili şikâyetlerini ele almak için işbirliği yaparak kendi yönetimiyle müzakerelerde bulunmuş olmasından kaynaklandığını söyledi. Ancak tahvil piyasasındaki sarsıntı da kararında etkili olmuş olabilir. Trump’ın açıklaması piyasalarda ani bir rahatlama sağladı, gecikme ekonomik hasara dair kısa vadeli korkuları hafiflettiği için hisse senetleri ve emtia vadeli işlemleri yükseldi.
Trump’ın 2 Nisan’da yüksek gümrük vergilerini açıkladığı “Kurtuluş Günü”nden bu yana yatırımcılardan diplomatlara kadar herkes, Başkan’ın ekonomik ve mali sonuçlarını umursamadan küresel ticaret sistemini yeniden şekillendirmeye kararlı olduğu gibi son derece tedirgin edici bir sonuca varmıştı. Tarifelerin kendisi kadar bu inanç da küresel piyasaların kuyruğunu kıstırıyordu.
Belirsizlik şirketleri adeta kuşatmıştı. Tüketici duyarlılığı düşüyordu. İktisatçılar bu yıl resesyon yaşanacağına dair giderek vahim tahminlerde bulunuyorlardı. Ani geri adımıyla Trump, ticaret politikalarının oluşturduğu etkilerden aslında tamamen muaf olmadığını ortaya koymuş oldu.
Bununla birlikte, gümrük tarifelerindeki duraklama tam bir ateşkes değil. Üç endişe öne çıkıyor.
ÇİN KAVGASI SÜRÜYOR
Birincisi, ABD başkanı yüce gönüllülüğüne büyük bir istisna yaparak Çin ürünlerine uygulanan gümrük vergilerini uygulamadan 12 saat içinde yüzde 104’ten yüzde 125’e çıkaracağını açıkladı. Daha bir hafta önce yüzde 34 demişti. Bu özel ceza, Çin hükümetinin Trump’ın gümrük vergilerine misilleme yapma cüretini göstermesinden kaynaklandı. Trump sosyal medya platformunda yaptığı açıklamada Çin’in dünya piyasalarına “saygısızlık” ettiğini söyledi.
YÜZDE 10 EVRENSEL VERGİ KALDI
İkinci olarak, Trump’ın duraklaması sadece “karşılıklı” gümrük vergilerine, yani Amerika ile ticaretinde yüksek ikili fazlalıkları olan ülkelere uygulanan ekstra vergilere uygulandı.
Birkaç ürün dışında tüm ithalata uygulanan yüzde 10’luk evrensel gümrük vergisi ise yerinde bırakıldı. Başta otomobiller olmak üzere bazı istisnalar, geçen ay açıklanan yüzde 25’lik daha yüksek bir tarife ile karşı karşıya. Farmasötik ürünler ve yarı iletkenler de dahil olmak üzere diğerlerine de yakında kendi tarifeleri uygulanabilir. Sonuç olarak, dünyayı dehşet verici bir ticaret savaşının eşiğinden döndürürken bile, Trump iki ay içinde Amerika’nın ortalama gümrük vergisi oranını neredeyse son bir asrın en yüksek seviyesine çıkardı. Ülkenin ortalama efektif tarife oranı bu süre zarfında kabaca yüzde 3’ten yaklaşık yüzde 20’ye çıktı.
KALDIRMADI, ÖTELEDİ
Son bir endişe de Trump’ın “karşılıklı” planını tamamen askıya almak yerine sadece erteleme sözü vermiş olması. Trump’ın Kanada ve Meksika’ya yönelik gümrük tarifeleri konusundaki bir dargın bir barışık yaklaşımına bakılırsa, 90 gün dolmadan daha yüksek gümrük vergileri tehdidini yeniden gündeme getireceğini düşünmek için nedenler var. Bir sonraki seferde yatırımcıların onun şahin söylemlerine daha şüpheci yaklaşması muhtemel. Ancak bu durum piyasa tepkilerinin nispeten sessiz kalması anlamına gelirse, Trump’ın baskı yapmak için daha fazla hareket alanı olacaktır.
KRİZİN BEDELİNİ KİM ÖDEYECEK?
Financial Times ekonomi başyazarı Martin Wolf, ABD Başkanı Donald Trump’ın uygulamaya koyduğu “karşılıklı” gümrük vergileriyle ilgili sert eleştirilerde bulundu. Wolf, bu politikaların dünya çapında ekonomik yoksullaşmaya neden olacağını ve en büyük zararı da ABD'nin göreceğini savundu. Trump’ın, Çin’in ardından Lesotho gibi ülkeleri hedef almasının ticari mantıkla açıklanamayacağını belirten yazar, yönetimin stratejik bir planlama yerine “düşüncesizce” hareket ettiğini ifade etti.
Gümrük vergilerinin ticaret açıklarını kapatmak yerine ABD’yi rekabet gücünden uzaklaştıracağını vurgulayan Wolf, bu yaklaşımı "kendi kalesine gol atmak" olarak nitelendirdi. Trump’ın yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda uluslararası düzeni de hedef aldığını savunan Wolf, küresel serbest ticaretin temel taşlarını sarsacak bu girişimlerin Amerika’yı yalnızlaştıracağına öne sürüyor.
'da Takip Edin!
