Modern kölelik yükleniyor! Gelecek 30 yıl içinde milyonlarca insan risk altında: Türkiye hakkında şaşırtan istatistik
Dünya genelinde 50 milyondan fazla insan "modern köle" durumuna düşerken, iklim değişikliği nedeniyle 30 yıl içinde milyonlarca insanın daha bu riskle karşı karşıya kalabileceği tahmin ediliyor.
Köleliğin resmen yasaklanmasının üzerinden 200 yıldan fazla bir zaman geçmiş olsa da "modern kölelik" dünyada hala milyonlarca insanı etkileyen ciddi bir insan hakları sorunu olmaya devam ediyor.
Zorla çalıştırma, borç altında bırakılma, cinsel sömürü, zorla evlendirme, insan kaçakçılığı, çocuk işçiliği ve çocuk istismarı gibi formlarla şekil bulan modern kölelik, dünyanın kronik sorunlarından biri haline geldi.
Birleşmiş Milletler (BM) tarafından 2 Aralık'ta ilan edilen Uluslararası Köleliğin Kaldırılması Günü'ne dair verilere birlikte bakalım.
İnsanlık tarihi kadar eski olan kölelik, "bireyin temel hak ve hürriyetlerinden yoksun bırakılarak başkasının mülkü" durumuna getirilmesini ifade ediyor.
Modern kölelik, antik Mısır ve Roma dönemlerinden bugüne kadar birçok medeniyet tarafından farklı şekillerde kullanıldı.
15 ile 19. yüzyıl arasında en az 13 milyon Afrikalı, Avrupalı tüccarlar tarafından Amerika kıtasına taşındı.
İngiltere ve ABD başta olmak üzere birçok ülke 19. yüzyılın başlarından itibaren köle ticaretini yasakladı.
İslam tarihinde köle azadı teşvik edilse tamamen yasaklanmadı.
Savaş hukukunun bir neticesi olan köleliği tamamen kaldırmayıp tanzim ederek hukuki bir statüye soktu. Dünyadaki bütün devletlerde köleleştirme bulunuyordu.
Nitekim dünyada köleleştirmeyle ilgili bir değişim meydana geldiğinde Osmanlı Devleti 1847'de bir fermanla köle ticaretini resmi olarak kaldıran 2. ülke oldu.
J. Howard Miller'ın "We Can Do It! - Başarabilirsin" posteri (1943) ve başarabilen kadınlar
"MODERN KÖLELİK" BAŞLADI
Kölelik, dünyada yasal düzenlemelerle her ne kadar yasaklanmış olsa da halihazırda form değiştirerek modern kölelik tanımı ile varlığını sürdürmeye devam ediyor.
Özellikle Avrupa, Amerika ve Rusya gibi ülkelerde Sanayi Devrimiyle birlikte fabrikalarda çalışacak ucuz işçi ihtiyacı had safhadaydı. Bu yüzden "Yapabilirsin, başarabilirsin" sloganıyla işçiliği özendiren reklamlar yapılıyordu. Bu durum zamanla modern köleleştirmenin en önemli basamaklarından biri oldu.
Hukuken bir karşılığı olmasa da "modern kölelik" fertlerin özgürlüklerinden mahrum bırakılarak fiziki, psikolojik veya ekonomik şiddet, tehdit, hile ve şantaj gibi yollarla zorla çalıştırılması, zorla evlendirilmesi veya borç altına sokularak istismar edilmesini tanımlayan bir kavram.
Walk Free Foundation verilerine göre dünyada modern köleliğin haritası
BM'ye bağlı Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Uluslararası Göç Örgütü (IOM), Küresel Kölelik Endeksi ve Walk Free Foundation verileri, zorla çalıştırma ve zorla evliliğin son yıllarda arttığını ve 2021'de 10 milyon kişinin daha modern köle durumuna düştüğünü gösteriyor.
2023 yılı itibarıyla dünya genelinde 50 milyondan fazla insan "modern kölelik" koşulları altında hayatını sürdürüyor. Bu da dünya nüfusunun yüzde 0,6'sına tekabül ediyor. Dünya genelinde zorla çalıştırılan kişi sayısı 28 milyon, zorla evlendirilen sayısı ise 22 milyonu aşmış durumda. Zorla evlendirilenlerin üçte ikisi kadın ve 15 yaş altı.
Dünya genelinde 3,3 milyon çocuk zorla çalıştırılıyor. Zorla çalıştırılan her 8 kişiden biri çocuk.
Zorla evlendirmelerin yüzde 85’ten fazlası aile içi baskı sonucu gerçekleşiyor. Bu durumun yüzde 65'i Asya-Pasifik bölgesinde yaşanıyor.
Afrika kıtasında zorla çalıştırma, zorla evlendirme, borç altında bırakılma, cinsel sömürü, insan kaçakçılığı ve çocuk istismarı gibi pek çok şekilde "modern kölelik" yaşanıyor.
DÜNYADA 160 MİLYONDAN FAZLA ÇOCUK İŞÇİ, MODERN KÖLE
Modern köleliğin en savunmasız, kötü ve acımasız çağdaş formlarından birini oluşturan çocuk işçiliği, dünya genelinde hızla artmaya devam ediyor.
Çocukların silahlı çatışmalarda kullanılması, çocuk ticareti ve kaçakçılığı ve zorla çalıştırma gibi eylemleri çocuk işçiliğinin en kötü biçimleri olarak tanımlanıyor.
ILO ve BM Çocuklara Yardım Fonunun (UNICEF) raporlarına göre, dünya genelinde 5-17 yaş aralığında 160 milyondan fazla çocuk işçi bulunuyor.
Dünyada her 1000 kişinin yüzde 5,4'ü modern köleliğin kurbanı iken her 4 kurbanından birini çocuklar oluşturuyor. Bu çocukların yaklaşık 80 milyonu özellikle tarım, maden ve tekstil gibi tehlikeli ve ağır şartları olan işlerde çalıştırılıyor.
Dünya genelinde göçmen konumuna düşmüş yaklaşık 30 milyondan fazla çocuk insan ticareti ve cinsel kölelik tehlikesi ile karşı karşıya bulunuyor.
ILO'nun, "Kazançlar ve Yoksulluk: Zorla Çalıştırmanın Ekonomisi" başlıklı 2024 raporuna göre, 2014 yılından bu yana zorla çalıştırma yoluyla elde edilen yasa dışı kazançta yüzde 37'lik bir artış oldu.
AFRİKA KITASINDA 9 MİLYON CİVARINDA "MODERN KÖLE" OLDUĞU TAHMİN EDİLİYOR
Dünya genelinde yaygın olan modern kölelik hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde varlığını sürdürüyor. Ancak düşük gelirli ve savunmasız bölgeler de ciddi şekilde bu riskle karşı karşıya.
Sahra Altı Afrika, çocuk modern köleliğinin en yaygın olduğu bölge oldu. Nijer, Çad, Mali gibi ülkeler en fazla çocuk çalıştırma ve zorla evlendirilmelerin yaşandığı ülkeler.
Modern köleliğin en yaygın görüldüğü ülkelerin başında Hindistan geliyor. Bu ülkede 11 milyonun üzerinde insan zorla çalıştırılıyor.
Çin ise yaklaşık 5-6 milyon zorla çalıştırılan insan ile modern kölelikte ikinci sırada yer alıyor.
Afrika kıtasında 9 milyon civarında modern köle olduğu tahmin ediliyor. Orta Doğu'da ise bu oranın 5 milyonun üzerinde olduğu belirtiliyor.
TÜRKİYE'DE MODERN KÖLELİK
Walk Free'nin yayınladığı verilere göre Türkiye dünyadaki modern kölelik sıralamasında 5. sırada bulunuyor. Bu şaşırtan istatistiğin sebebi olarak ülkedeki mülteciler gösteriliyor.
Mültecilerin sigortasız çalışması, güvenlik problemleri, işçi haklarıyla ve zorla çalıştırılmaya dair istatistikler Türkiye'de de modern köleliğin ciddi bir seviyede olduğu iddia ediliyor.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ MODERN KÖLELİĞİN ARTMASINDA EN ÖNEMLİ FAKTÖR OLACAK
BM'nin tahminlerine göre, 30 yıl içinde iklim değişikliği modern köleliğin artmasında önemli bir faktör olacak. İklim değişikliği nedeniyle meydana gelen kuraklık, sel, doğal afetler özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki insanları daha da savunmasız hale getirecek ve bu da modern kölelik riskini arttıracak.
Bu kapsamda, her yıl yerinden edilen 20-25 milyon insan modern köle olma riski ile karşı karşıya bulunuyor.
Dünya Bankası, 2050 yılına kadar iklim değişikliği nedeniyle Sahra altı Afrika, Güney Asya ve Latin Amerika da dahil olmak üzere 6 bölgede 216 milyondan fazla insanın göç etmek zorunda kalacağı, dolayısıyla bu insanların modern köle olma riski ile karşı karşıya kalabileceği uyarısı yaptı.
'da Takip Edin!
