Ortak alfabede beş harf daha... Türk dünyası dil birliği sağlayacak
34 harften oluşan ve Latin temelli olan “Ortak Türk Alfabesi” için mutabakata varıldı. Müşterek alfabe için çalışmalar devam ederken siyasi kararların da alınması bekleniyor. Uzmanlar ise konuyu gazetemize değerlendirdi…
MURAT ÖZTEKİN'İN HABERİ - Türk dünyasında yıllardır tartışılan ortak alfabe için büyük bir adım atıldı... Türk topluluklarının siyasi ve kültürel olarak daha çok yakınlaşmasına sebep olacağı düşünülen “Ortak Türk Alfabesi” için Türk Devletleri Teşkilatının (TDT) kurduğu Türk Dünyası Ortak Alfabe Komisyonu, Bakü’de mutabakat sağladı. 34 harften oluşan ve Latin temelli olan alfabe için çalışmalar devam edecek. Türkiye’de kullanılmayan 5 harfin de (Ä - Ň - Ŭ -Q - X) yer aldığı müşterek alfabe, Türk dünyası ülkelerinin atacakları siyasi adımlarla önümüzdeki yıllarda kullanıma geçebilecek.
Peki ortak alfabeyi uzmanlar nasıl değerlendiriyor?
Türk dünyası arasında ortak bir alfabenin günümüzde zaruri hâle geldiğini söyleyen Prof. Dr. Hayati Develi “Ancak bunu bir alfabe değişimi olarak görmek doğru değil. 29 harflik alfabeyi Türkiye’de kullanmaya devam edeceğiz. Sadece bazı farklı seslerin karşılığı da bilinecek. Böylece birbirimizin metinlerini okumamız kolaylaşacak. Ortak kültürel değerlerimiz daha kolay anlatılacak; ekonomik ve siyasi ilişkiler gelişecek. Bu durum uzun vadede kelime alışverişiyle bizi ortak bir dile ulaştırabilir” ifadelerini kullanıyor.
“Elbette ortak alfabenin birtakım zorlukları olacaktır” diyen Prof. Dr. Develi sözlerine şöyle devam ediyor: Buna rağmen Orta Asya’daki Türk devletlerinin duruma hızlı bir şekilde adapte olacaklarını düşünüyorum. Zaten Azerbaycan, Türkmenistan ve Özbekistan daha önce Latin temelli bir alfabeye geçtiler. Kazakistan da Latin alfabesine geçmek için ciddi bir adım attı. Ancak dil, alfabeden ibaret değildir. Uzak lehçelerden insanların sadece alfabeyle hemen birbirleriyle anlaşması mümkün olmayacak. Bu ortak alfabe, daha ziyade akademik ve diplomatik toplantılarda kullanılacaktır.
ALFABEYLE DEVLETLER GÜÇLENİYOR
Prof. Dr. Kemal Yavuz ise uzun yıllar Türk dünyasında Arapça harflerle birliğin sağlandığını ama Rus Nikolay İlminskiy’nin öncülüğünde Orta Asya’ya yayılan Kiril alfabesi ile Türk dünyasının bölündüğünü kaydediyor. Prof. Yavuz “Tarih boyunca alfabe birliğinin sağlandığı devirlerde Türk devletleri de büyük oldu. Çünkü alfabe birliği meydana getirdiğinizde o milletin her ferdi harflerde kendini buluyordu. Şimdi ortak alfabe ile Türk dünyasının daha kolay anlaşması ve tek bir yere yönelmesi mümkün olabilecek. Bu alfabenin kolay bir şekilde Türk dünyasına yerleşeceğini düşünüyorum. Çünkü Türk dünyasındaki kelimelerin neredeyse yüzde 80’i ortaktır” şeklinde konuşuyor.
BİRLİK, YÜZ SENE ÖNCE BOZULMUŞTU
Türk dünyasındaki alfabe değişimi serüvenini anlatan tarihçi Mehmet Can ise “Türkiye, 1928’de Latin alfabesine geçince Türk dünyasındaki birlik bozulmuştu. Orta Asya’daki Türkler ise İslami alfabe kullanmaya devam ettiler. Ancak Sovyetler Birliği kurulunca Orta Asya’daki Türklere Kiril alfabesi dayatıldı. Daha sonra onları da kendi aralarında bölmek için Kiril alfabesinin farklı versiyonları ortaya çıkarıldı. Şu anda tarihte olduğu gibi İslami alfabe birliğine geçme ihtimali düşük görünüyor. Latin alfabesi ise medeniyet birikimimizi karşılamaktan uzak. Ancak yine alfabe birliği müspet neticeler hasıl edebilir. Latin hurufatı üzerinden yeniden bir birlik tesis edilebilir” diye konuşuyor.
'da Takip Edin!
