Ticarete savaş rotası! Türkiye'nin önemi artıyor

YEŞİM ERASLAN'IN HABERİ / ANKARA - Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın Çinli mevkidaşı Wang Yi’nin daveti üzerine üç günlük Çin ziyareti dün başladı. Uzmanlar, zamanlama ve içerik bakımından dikkat çeken ziyaretin Pasifik ülkelerindeki hareketliliğin yoğunlaştığı bir döneme denk gelmesine vurgu yapıyor.

Görüşmelerde ekonomik-ticari ilişkiler önemli yer tutuyor. Çin ile Türkiye’nin ikili ticaret hacmi 2023 yılında 48 milyar doları geçti, ancak denge Türkiye aleyhine. Çin, Türkiye’nin Asya’da birinci, dünyada üçüncü büyük ticaret ortağı. Görüşmelerde, ikili ticaretin daha dengeli ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşturulması ile Çin’den Türkiye’ye özellikle yeni teknolojiler alanında yatırımlara dair iş birliği imkânları ele alınacak. Fidan’ın üzerinde duracağı önemli konulardan biri Türkiye’nin Çin’in Avrupa’ya uzanacak ulaştırma koridoru Kuşak ve Yol Projesi’ne katılması.

Bakan Fidan, Kuşak ve Yol Girişimi ile Hazar Geçişli Doğu-Batı Orta Koridor Girişimi’nin uyumlaştırılması çalışmaları hakkında Çinli mevkidaşı Wang Yi ile görüştü. Uluslararası ilişkiler uzmanı Prof. Dr. Toğrul İsmayıl, Bakan Fidan’ın ziyareti hakkında sorularımızı cevaplandırdı. İsmayıl, kendi ticaretini geliştirme ve yayma hedefi güden Çin’in de söz konusu girişimlerin uyumlandırılmasına ilgi gösterdiğini ifade etti. Uyumlama ile sadece Çin’den Avrupa’ya değil; Türkiye üzerinden Rusya ve Orta Doğu ülkelerine de sürekli taşımacılık yapılabileceğini kaydeden İsmayıl, demir yolu taşımacılığının maliyetinin düşük ve güvenli olduğunu söyledi.

"REKABET, GEÇİTLER VE GÜZERGÂHLAR ÜZERİNDE YÜRÜYOR"

Rusya-Ukrayna savaşı sebebiyle Kuzey Koridor’un, İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırıları yüzünden de Güney Koridoru’nun, Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı’ndaki güvenliğin riske girdiğine dikkat çeken İsmayıl “A’dan Z noktasına kadar durmadan ilerleyebilecek bir taşımacılıktan bahsediyoruz. Türkiye’nin bu konuda önemi gittikçe artıyor. Sadece Çin’den değil; Avrupa’dan da Türkiye üzerinden taşımacılık yapmak mümkün olacak. İşin gerçeği rekabet, geçitler ve güzergâhlar üzerinde yürür. Her güzergâhın hem iç hem dış önemi vardır” ifadesini kullandı.

"DEMİR İPEK YOLU, DENİZ TAŞIMACILIĞININ ALTERNATİFİ"

Tarihî İpek Yolu’nun canlandırılmasını amaçlayan “Tek Yol Tek Kuşak” girişiminin en önemli halkasını oluşturan Bakü-Tiflis-Kars Demir Yolu Hattı’nın bakımlarının tamamlanarak yeniden hizmet vermeye başladığına vurgu yapan İsmayıl, Zengezur Koridoru’nun ise Orta Koridor ve Bakü- Tiflis-Kars Demir Yolu Hattı’nın etkinliğini artıracağını söyledi. Bütün koridorların birer alternatif olarak değerlendirilmesi gerektiğini ifade eden İsmayıl “Çin’deki görüşmelerin önemi büyük. İran yaptırımlar altında. Bu da Türkistan coğrafyasının önemini artırmakta. Bunu Demir İpek Yolu olarak nitelendiriyoruz. Bu hat, deniz taşımacılığına da alternatif oluşturacak. Gemi taşımacılığında uzun mesafeleri kısa zamanda alabilirsiniz ama kara taşımacılığında rota üzerindeki ülkeler arasındaki ticareti de ön plana çıkarabilirsiniz” diye konuştu.

IRAK ULAŞTIRMA BAKANI SADAVİ: SÜVEYŞ'E GÖRE DAHA AVANTAJLI

Irak Ulaştırma Bakanı Rezzak Muheybes es-Sadavi, Irak’ı Türkiye üzerinden Avrupa’ya bağlayacak Kalkınma Yolu Projesi’nin sadece demir yolu ve otoyoldan ibaret olmadığını söyleyerek “Projeye ortak olan ülkelere ekonomik entegrasyon sağlayacaktır” dedi.

Projenin uluslararası ve bölgesel desteğinin olacağını, ticari niteliği artıracağını ve ulaştırma maliyetlerini düşüreceğini aktaran Sadavi “Projenin başlangıç noktası Basra’da yer alan Büyük Fav Limanı 54 kilometrekare üzerine kuruldu ve 2025 yılı ortasında faaliyete geçecek. PEG Infrastructure adlı İtalyan şirketi limandan başlayıp 1200 kilometrelik otoyol ve demir yolu hatlarıyla Türkiye sınırına bağlanacak Kalkınma Yolu Projesi’nin güzergâhı konusunda fizibilite çalışmalarını sürdürüyor. İnşa edilecek otoyol krokisi yüzde 65 oranında tamamlandı. Ayrıca Basra, Nasıriye, Semave, Divaniye, Necef, Kerbela, Babil, Bağdat, Samarra, Beyci, Selahaddin, Musul, Rabia, Duhok ve Fişabur’dan geçerek Türkiye üzerinden Ceyhan Limanı aracılığıyla deniz yolu veya İstanbul üzerinden kara yoluyla Avrupa’ya uzanacak. İnşa edilecek demir yolu ve otoyolların toplam maliyetinin 17 milyar doları bulacak” dedi.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Irak ziyaretinde Türkiye, Irak, Katar ve Birleşik Arap Emîrlikleri (BAE) arasında imzalanan dörtlü mutabakat zaptına, komşu ülkelerin de katılabileceğini ifade eden Bakan Sadavi “Proje, Süveyş Kanalı’na nazaran daha avantajlı. Ulaştırma süresinde 12-15 günlük zaman tasarrufu sağlayacak ve ulaştırma giderlerinde de kârlı olacak. Kalkınma Yolu, siyasetten tamamen uzak ekonomi odaklı bir projedir. Hiçbir tarafla rekabete girmeyeceğiz. Irak ve Türkiye coğrafi konumu açısından ayrıcalıklara sahip. Bunu halklarımızın faydasına kullanacağız” dedi.

"ETKİ ALANI DÜNYA NÜFUSUNUN 3'TE 2'Sİ"

Çin’in tarihî İpek Yolu güzergâhında Doğu-Batı ticaretini yeniden canlandırma hedefiyle 2013’te başlattığı Kuşak ve Yol Girişimi; altyapı, ulaştırma, enerji, iletişim ve diğer alanlardaki bağlantılılık projeleriyle yeni küresel ağlar oluşturuyor. Kuşak ve Yol Girişimi, dünya nüfusunun 3’te 2’sini, küresel gayrisafi hasılanın da yarısından fazlasını içeren etki alanına sahip.