Trump'ın vergileri Türkiye için fırsat mı, risk mi? Küresel sistem çöküyor, dengeler altüst...
Türkiye yüzde 10 vergi ile Donald Trump’ın tarifelerinden en az etkilenen ülke olurken, bu durumun giyim, otomotiv yan sanayi ve ev eşyaları sektörlerini olumlu etkilemesi bekleniyor. Ancak Çin’in ABD dışındaki alternatif pazarlara yönelmesi Türkiye’yi rekabette zorlayabilir. Tarifelerden Çin başta olmak üzere Uzak Doğu ve AB ülkelerinin olumsuz etkilenmesi beklenirken, artan maliyetler, enflasyon ve işsizliği tetikleyebilir.
KAAN ZENGİNLİ - CEVDET FIRAT AYDOĞMUŞ - ABD Başkanı Donald Trump ticaret savaşlarını farklı bir boyuta taşıdı. Çin ve bazı ülkeleri kapsayan gümrük vergileri 185 ülkeye kapsayacak şekilde genişletildi. 5 Nisan’da devreye girecek tarifeler ile ABD, ticari partnerlerinden ithal ettiği mallara yüzde 10 ile yüzde 50 arasında vergi uygulayacak. Beyaz Saray’ın “en kötü suçlular” olarak tanımladığı Avrupa Birliği, Çin ve Vietnam en fazla vergilerin uygulandığı ülkeler oldu. Daha önce alınan yüzde 20’lik tarifeye yüzde 34 daha eklenmesiyle Çin yüzde 54 ile ilk sırada yer alırken onu yüzde 49 ile Kamboçya, yüzde 46 ile Vietnam, yüzde 37 ile Bangladeş, yüzde 36 ile Tayland, yüzde 32 ile Tayvan ve Endonezya, yüzde 31 ile İsviçre, yüzde 30 ile Güney Afrika, yüzde 26 ile Hindistan, yüzde 25 ile Güney Kore, yüzde 24 ile Japonya ve Malezya, yüzde 20 ile Avrupa Birliği ülkeleri, yüzde 17 ile İsrail takip etti. Türkiye, Birleşik Krallık, Brezilya, Avustralya, Birleşik Arap Emirlikleri, Yeni Zelanda, Mısır ve Suudi Arabistan’ın aralarında olduğu bazı ülkeler için yüzde 10 gümrük vergisi uygulanacağı duyuruldu.
32 MİLYAR DOLAR TİCARET HACMİ
Türkiye ile ABD arasındaki ticaret hacmi, 2024 yılında 32 milyar ABD dolar olarak gerçekleşmişti. İki ülke ticaret hacmini 100 milyar dolara çıkarma konusunda mutabakata varmıştı. ABD’nin vergi uygulaması bazı riskleri beraberinde getirse de Türkiye’ye avantajlar da sunuyor. Uzmanlar, Çin, Avrupa Birliği ve bazı Asya ülkelerinin, yüksek vergiler nedeniyle ABD pazarında rekabet avantajlarını kaybedeceğini ve bu durumun Türkiye için yeni fırsatlar doğurabileceğini ifade ediyor. Ancak Çin’in alternatif pazarlara yönelmesi Türkiye’yi olumsuz etkileyebilir.
TEKSTİL, OTOMOTİV, EV EŞYALARI
Uluslararası danışmanlık şirketi Teneo’nun eş başkanı Wolfango Piccoli, ABD’li ithalatçıların Çin mallarına alternatif arayışına gireceklerini belirterek “Bu durum Türkiye’nin giyim, otomotiv yan sanayi ve ev eşyaları gibi sektörlerde pazar payını artırma fırsatı olabilir. Ancak fiyat konusunda rekabet kısmı bir zorlamaya sebep olabilir” açıklaması yaptı. Türk-Amerikan İşadamları Derneği Başkanı Ecevit Sanlı da benzer şekilde Türkiye’nin ABD için alternatif tedarikçi konumuna gelebileceğine dikkat çekerek tekstil, otomotiv yan sanayi ve kimya sektörlerinde ihracat fırsatları doğabileceğine vurgu yaptı. Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Başkanı Nail Olpak da ABD’nin Türkiye’ye uygulayacağı ek tarifenin yüzde 10’luk genel vergi ile sınırlı kalmasını önemsediklerini söyledi. Olpak, “Doğru strateji ve pozisyonla küresel ticaret rekabetinde bir adım öne geçebiliriz. Riskleri iyi okuyarak bu sürecin fırsatlarına odaklanmalıyız. Örneğin, yüksek tarifeye maruz kalan Asyalı firmalar için Türkiye bir yatırım üssü olabilir ve onlar daha düşük tarife ile ABD pazarına erişim sağlayabilirler. Türkiye’nin Avrupa ile olan mevcut ekonomik ortaklığı da güncellenen bir gümrük birliği ile daha üst seviyeye çıkarılabilir” dedi. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe ise “Türkiye avantajlı görünüyor. Bu avantaj rekabet gücümüzü biraz daha iyileştirrirse inanıyorum ki iki ülke arasında çok kısa dönemde ticaret hacmi 100 milyar dolar olacak” ifadelerini kullandı.
Diğer yandan İktisatçı Prof. Dr. Sinan Alçın bu konuda daha farklı düşünüyor. ABD’ye birçok kalemde gümrük tarifesi uygulamayan ya da en alt düzeyde uygulayan ülkelerden birinin Türkiye olduğunu hatırlatan Alçın, “Karşılıklılık ilişkisi üzerinden Türkiye’nin uyguladığı yüzde 10’a karşılık yüzde 10 gümrük tarifesi ifade ediliyor. Bu, Türkiye açısından zarar yazacak bir tablo. Çünkü halihazırda Türkiye’nin ‘sıfır’ tarife oranıyla ihracat yaptığı kalemler var ve bunlarda yüzde 10’a doğru bir ayarlama olmuş durumda. 232 kodlu çelik ve alüminyumda daha yüksek oranlar geçerliliğini koruyor” dedi. Alçın’a göre vergiler ABD’ye enflasyon olarak dönecek. Trump’ın ilk döneminde gümrük tarifelerinde 72 milyar dolar, Biden döneminde 140 milyar dolar toplandığını hatırlatan Alçın şöyle konuştu: ABD hazinesi toplamda 210 milyar dolar ek gümrük vergisi elde etti ama bu rakam ülke ekonomisine enflasyon olarak yansıdı. Zaten Trump tarifelerin kısa sürede enflasyonu artıracağını, ardından yabancı yatırımcı girişi ve üretimle bu etkinin sınırlı kalacağını açıklamıştı.
PİYASALAR ALTÜST OLDU
Trump’ın açıklamalarının ardından vadeli piyasalar satış baskısı altında kalırken, güvenli liman varlıklara yönelim arttı. ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi yüzde 4,07 seviyesine gerilerken, altının ons fiyatı 3.167 dolarla rekor kırdıktan sonra 3.080 dolara kadar geriledi. ABD teknoloji hisselerinde ise büyük kayıplar yaşandı. Nasdaq endeksinde kayıplar yüzde 3’ü aştı. Apple hisseleri yüzde 8, Nvidia yüzde 5, Amazon ile Meta yüzde 7, Microsoft yüzde 3, Alphabet ve Tesla yüzde 3 olmak üzere sert kayıplarla güne başladı. Teknoloji sektöründeki büyük şirketlerin toplam piyasa değeri 760 milyar dolar gerilerken Nike’ın hisseleri de yüzde 10 düştü. Avrupa borsası vadelileri ise yaklaşık yüzde 2 oranında düşüş gösterdi. Japonya’daki Nikkei 225 endeksi yüzde 3, Güney Kore’deki Kospi endeksi yüzde 0,8, Çin’de ise Şanghay bileşik endeksi yüzde 0,4 geriledi.
KARŞILIKLI MİSİLLEME TEHDİDİ
Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanı Ursula Von Der Leyen, ABD’nin yeni tarifelerine karşılık vermek üzere ek tedbirler hazırladıklarını açıkladı. Tarifelerin küresel ekonomiye darbe vuracağını dile getiren Leyen, “ABD ile ticaret yapmak her zamankinden daha pahalı hâle gelecek. Ancak çıkarlarımızı korumak için de adım atacağız. Çelik tarifelerine karşı ilk misilleme paketimizi tamamladık, müzakereler başarısız olursa ek tedbirler almaya hazırız. Belirsizlik artacak, korumacılık yükselecek. Sonuçları dünya çapında milyonlarca insan için korkunç olacak” dedi. Çin Ticaret Bakanlığı da “Ticaret savaşında kazanan yoktur ve korumacılık için çıkış yolu yoktur” diyerek karşı tedbirler alacaklarını duyurdu.
Japonya Başbakanı Shigeru Ishiba ise ABD’ye en fazla yatırım yapan ülkelerden biri olduklarını hatırlatarak, “Japonya’nın ulusal çıkarları için en iyisinin ne olduğunu düşünmemiz gerekiyor. En etkili cevabı düşünürken tüm seçenekleri masaya yatırıyoruz” diye konuştu. Aynı şekilde ABD’nin komşuları Kanada ve Meksika’dan da misilleme açıklamaları geldi.
ARKANIZA YASLANIN VE KABUL EDİN
ABD Hazine Bakanı Scott Bessent ise ticaret ortaklarını ülkesinin yeni gümrük vergilerine misilleme yapmamaları konusunda uyararak, “Arkanıza yaslanın, olanları kabul edin. Bakalım nasıl olacak. Çünkü misilleme yaparsanız, gerginlik olur. Eğer misilleme yapmazsanız, bu zaten zirve noktası” açıklamasında bulundu.
'da Takip Edin!
