Kentsel değil acil dönüşüm! İstanbul'un acilen ele alınması gerekiyor

NECMİ ÇİÇEKÇİ'NİN HABERİ - Ülke olarak 6 Şubat 2023 tarihinde büyük bir felaket yaşadık.  Devamında kamuoyu gündeminde muhtemel İstanbul depremi konuşulmaya başladı. Hükûmet bir yandan büyük felaketin yaralarını sarmaya çalışırken, bir yandan da İstanbul’u depreme hazırlamak için kolları sıvadı. ‘Yüzyılın Dönüşümü Projesi’ çerçevesinde İstanbul’un çevresinde iki ayrı şehir kurulması için çalışmalar başlatıldı. Yarısı Bizden Kampanyası ile süreç teşvik edildi. Ancak yaşanılan ekonomik kriz, yüksek enflasyon, artan döviz kuru ve girdi maliyetlerindeki yükseliş, kentsel dönüşümü sekteye uğrattı. Belediyeler ve hükûmet her ne kadar dönüşüm için çaba sarf etse de, kat maliklerinin yüksek kâr hırsı, kaçak katlar ve hisseli tapular dönüşüm sürecini sekteye uğrattı.

İlgili Haberler

Kahramanmaraş depreminde Ebrar Sitesi'nden kurtulan Efe Talha Palabıyık, LGS’de 1. oldu

YIKIM KAPIDA BEKLİYOR 

Dönüşümün ana merkezi olan İstanbul’da yakın zamanda iki bina sebepsiz yere yıkıldı. Biri Küçükçekmece, diğeri ise Bahçelievler’de bulunuyordu. Bu durum bize dönüşümün ne kadar acil olduğu ile ilgili bir işaret fişeğiydi… Bugün İstanbul’daki yapı stokunun yüzde 70’i, 2000 yılından önce yapılan binalardan oluşuyor. O dönemlerde yaşanan ekonomik kriz ve yerel yönetim boşluğu, metropolde çarpık
kentleşmenin önünü açmış ve bugün yıkılan binaların yükselmesine sebep olmuştu. Bu iki bina yalnızca bir örnek. Yakın zamanda buna benzer olaylar yaşamamız muhtemel görünüyor. Bu sebeple ev sahiplerinin inisiyatifine bırakmadan; karmaşık imar planlarını yeniden ele alarak, her ne pahasına olursa olsun dönüşümü acilen başlatmalıyız.

BİNA YIKIM KARARI KAPISINA ASILACAK

Kentsel Dönüşüm Yasası olarak da bilinen ve kentsel dönüşüme yönelik düzenlemeler içeren “Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun Teklifi”, TBMM Genel Kurulunda yapılan oylama sonucu kabul edilerek yasalaştı. Buna göre yıkılmasına yüzde 51 oy çokluğuyla karar verilen bina için hak sahiplerine İstanbul ya da Almanya gibi adreslerde kapı kapı dolaşarak tebligat yapılmayacak. Binanın “riskli yapı” kararı dönüşecek binaya asılarak, muhtara ve e-Devlet’e gönderilerek bildirim yapılmış sayılacak. Karar 15 gün binada asılı kalacak. Böylece bildirim yapılmış kabul edilecek. Ayrıca önceden 6-9 aya uzayan bina tahliyesi süresi de 90 gün ile sınırlandırıldı. Yani hak sahiplerinin en fazla üç ay içinde binayı boşaltması şart.

İlgili Haberler

Hatay'da depremden ağır hasar alan bina çöktü

TEMELSİZ BİNALAR HER AN YIKILABİLİR

Ülkemizde dönüştürülmesi gereken 6,8 milyon konut var. Bunların 1,5 milyonu İstanbul’da, 800 bini Ankara’da ve 650 bini İzmir’de yer alıyor. İstanbul’daki dönüşüm bekleyen 1,5 milyon adet konutun 600 bini acil statüsünde yer alıyor. Yine son yapılan çalışmalarda İstanbul içinde 1.556  adet ‘ölü bina’ olarak tabir edilen ve en ufak sarsıntıda yıkılması muhtemel 1.556 adet bina bulunuyor. Bu binaların bir kısmının 1980, bir kısmının ise 1980-2000’li yıllar arasında inşa edildiği görülüyor. Uzmanlar ortalama bir binanın ekonomik ömrünü 50 yıl olarak tanımlıyor. Ancak bahsi geçen binalar, imar planlarına aykırı ve denetimsiz inşa edildiği için 20 yıl bile ayakta zor duruyor.

GECEKONDULAR BİNAKONDU OLDU!

2000 yılından önce yapılan binaların yüzde 70’inde kaçak kat bulunuyor. 1970 ile 1980’li yıllarda başlayan ‘gecekondu’ süreci, zamanla ‘binakondu’ modeline dönüşmüştü. Belediyenin izni olmadan, boş bulunan alana dikilen bu yapılar, denetimsizlik yüzünde zamanla bina hâlini aldı… Temeli bile olmayan iki katlı bir ‘gecekonduya’, üç kat daha çıkıldı. Artan nüfus ile birlikte bu ‘binakondular’ mahalle formatını aldı. Eline kazma küreği alan bina yapmaya başladı. O dönemde bu yaşananlar filmlere dahi konu oldu. Dönemin siyasi aktörleri oy kaybı yaşama kaygısıyla bu el yapımı binalara dokunmaktan imtina etti. Ve gelinen noktada şu anki büyük ilçeler bu binakonduların çevresine yapıldı ve büyüdü…

İlgili Haberler

Yıkım çalışmasında ortaya çıktı! 35 yıldır iki bina tek duvarı kullanmış

İNCELEME BAŞVURUSU 50'YE DÜŞTÜ

Gündemin değişimi hızıyla bağlantılı olarak, kentsel dönüşüm gibi önemli konuları pas geçiyoruz ya da unutuyoruz. Mesela Kahramanmaraş ve Hatay depremi sonrasında İstanbul’daki ev sahipleri belediye ve ilgili kurumlara âdeta akın etmişlerdi. Uzmanlar büyük felaket sonrası günde 200 inceleme başvurusu aldıklarını, bu rakamın son günlerde 50’ye kadar düştüğünü ifade ediyor.

BİTİŞİK NİZAM RİSK TAŞIYOR

Bugün yıkılan binaların çoğunun 30-40 yaşında olduğu görülüyor. Yıkım sonrası alınan karot örneklerine bakıldığında ise; deniz kumu ve midye kabukları dikkat çekiyor. Kolon ve kirişlerdeki demirlerin kalitesizliği ve az oluşu ilk dikkati çeken detaylar arasında yer alıyor. Bunlar aslında bize İstanbul’un yapı stoku kalitesi hakkında bilgi veriyor. Bugün mahalle arası diye tabir ettiğimiz binaların çoğu birbirine yaslanmış şekilde ayakta duruyor. Birçok bina bitişik nizamda inşa edildiği için yanındaki binalar için de risk oluşturuyor.

RİSKLİ BİNAYI ŞİKAYET EDİN

Belediyeler riskli binaların tespiti için çalışmalarına devam etse de binaları tek tek kontrol etmesi uzun sürüyor. Riskli görülen binaların; Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile bağlı olunan belediyelere bildirilmesi gerekiyor. Ancak bazı ev sahipleri ‘dönüşümden çekindiği’ için bu bilgileri kurumlarla paylaşmak istemiyor. Bu da yıkımlara davetiye çıkarıyor. Bu sebeple itiraz veya tehdit ile karşılaşsanız bile mutlaka riskli gördüğünüz binanın tespiti için ilgili kurumlara başvurun..!

DÖNÜŞÜM İÇİN DESTEK ŞART

İstanbul’daki dönüşümü TOKİ veya Emlak Konut’un tek başına devam etmesi pek mümkün görünmüyor. TOKİ son bir yıldır bütün gücüyle Kahramanmaraş depreminden etkilenen şehirlerin inşası ile uğraşıyor. Burada özel müteahhitlerin devreye girmesi gerekiyor. Sektör oyuncuları dönüşümü yapmak için hazır olduklarını ancak destek verilmesi gerektiğini ifade ederek “Dönüşüm projelerine girmek için devletin bazı destekler vermesi gerekiyor. Bizler bu dönüşümü gerçekleştirecek güce sahibiz” diyor.