Alevler kadar sıcak duman da tehlikeli! Boğularak hayatını kaybedenler daha fazla...

ZİYNETİ KOCABIYIK'IN HABERİ -  Bolu’da meydana gelen ve 78 kişinin hayatını kaybettiği otel yangını, yanıkların ölüm riskini ve ilk yardım konusunda bilinmesi gerekenleri gündeme getirdi.  Vücudun yüzde 20’sinin yandığı durumlarda hayati tehlikenin başladığını belirten Atlas Üniversitesi Hastanesi Estetik, Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi İhtişam Zafer Cengiz, “Yanıklarda hayati tehlike, yanığın derecesine, vücut yüzeyinin ne kadarının etkilendiğine, etkilenen vücut bölgesine, hastanın yaşına ve ek hastalıklarına bağlıdır.  En riskli yanıklar yüzdedir. Solunum yollarını etkileyebilir ve ciddi fonksiyon kayıplarına sebep olabilir. Göz kapaklarındaki yanıklar görme kaybına yol açabilir” değerlendirmesini yaptı

SICAK DUMAN TEHLİKESİ

Yangınlarda ölüm ve yaralanmaların sadece alevler yüzünden değil, kimyasal ve solunum yanıkları sebebiyle de meydana geldiğini söyleyen İstanbul Atlas Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Ana Bilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Emine Yıldırım “Sıcak duman, zehirli gazlar ve kimyasal maddelerin solunum yolu ile alınması sonucu da zehirlenmeler ve boğulmalar yüzünden ölümler meydana gelebilir. Burada öncelikle kişinin genel durumunu stabil hale getirmek solunumunun devamı için temiz havaya çıkarılmalıdır. Kimyasal yanık ise cilt, göz ya da mukoza adı verilen organların içini kaplayan tabakaya asit ya da alkali maddeler gibi aşındırıcı maddelerin teması ile oluşan yanıklardır. Hasara sebep olan madde hızla vücuttan uzaklaştırılmalı, cilde temas varsa bol su ile yıkanmalıdır. Bu maddeler ağız yolu ile alınmışsa alınan maddeye özgü müdahale edilmelidir” dedi.

ÜÇÜNCÜ DERECE YANIK YÜZDE 10 BİLE ÖLÜMCÜL

En tehlikeli olan üçüncü derece yanıklar olduğunu söyleyen İstanbul Atlas Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Ana Bilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Fatma Çakmak bu durumda cildin tamamı ve alttaki dokuların hasar göreceğini belirterek; “Sinirlerin zarar görmesi nedeniyle bazen yanık bölgesinde ağrı hissedilmeyebilir. Üçüncü derece yanıklar vücudun yüzde 10’unu aştığında hayati risk oluşturur. Çocuklar ve yaşlılar gibi hassas gruplarda daha küçük oranlar bile tehlikeli olabilir” diye konuştu.

YANIK ÜZERİNE BUZ KOYMAYIN

Yanıklarda doğru ilk yardımın, iyileşme sürecini hızlandırdığını ve komplikasyon riskini azalttığını söyleyen Doç. Dr. Fatma Çakmak özellikle evde meydana gelen yanıklara ilk müdahalenin nasıl yapılması gerektiğini anlattı:

• Yanık alanını soğutun: Hemen soğuk (ancak buz gibi olmayan) suyun altında 10-20 dakika bekletin. Buz koymayın. Doğrudan buz uygulanırsa dokuları daha fazla soğutarak kan dolaşımını bozabilir.
• Bölgeyi temiz tutun: Yanığı nazikçe kurulayın ve steril bir gazlı bezle örtün.
• Yanığın üzerine bir şey sürmeyin: Diş macunu ya da yağ gibi benzeri maddelerin uygulanması enfeksiyon riskini artırabilir.
• Su toplamış kabarcıkları patlatmayın: Doğal bariyer ortadan kaldırıldığı için mikroplara açık hale gelir.
• Sıkı giysi ve takıları çıkarın: Yanığın etrafı şişerse bu eşyalar kan dolaşımını engelleyebilir.
• Ağrıyı kontrol edin: Parasetamol ya da İbuprofen gibi bir ağrı kesici alabilirsiniz.
• Sıvı kaybına dikkat edin: Hasta bilinci açıksa bol su içirilmelidir. Ancak kusma varsa, sıvı verilmemelidir.
• Şok belirtilerini izleyin: Hızlı nabız, solgunluk ya da sersemlik görülürse, hasta yatırılıp ayakları hafif yukarı kaldırılmalıdır.

EL YANIKLARINDA PARMAKLAR YAPIŞABİLİR

Yüz, eller, ayaklar, genital bölge ve eklem yerlerindeki yanıkların hem tıbbi hem de estetik açıdan en riskli bölgeler olarak kabul edildiğini aktaran Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi İhtişam Zafer Cengiz bu bölgelerdeki yanıklarda erken müdahale ve uzun dönem tedavinin çok önemli olduğunu söyledi.

• Yüz Yanıkları: Solunum yollarını etkileyebilir ve ciddi deformitelere neden olabilir. Göz kapaklarındaki yanıklar görme kaybına yol açabilir.
• Eller ve Ayaklar: İşlev kaybı riski yüksektir. Parmaklar arasında yapışıklıklar veya hareket kısıtlılıkları gelişebilir.
• Eklem Üzerindeki Yanıklar: Hareket kabiliyetini kısıtlayabilir ve günlük hayat aktivitelerini zorlaştırabilir.
• Genital Bölge Yanıkları: Hem fiziksel hem de psikolojik açıdan ciddi sonuçlar doğurabilir.

YANGINDAN SÜRÜNEREK KAÇIN

Doç. Dr. Fatma Çakmak her ailenin deprem planı gibi bir yangın planının olması gerektiğini söyledi ve yangın durumunda yapılması gerekenleri sıraladı:

• Yangın Planı Hazırlayın: Evde veya iş yerinde bir yangın tahliye planı yapın ve düzenli olarak tatbikatlarla bu planı gözden geçirin.
• Acil Durum Numaralarını Bilin: İtfaiye ve acil sağlık hizmetlerinin numaralarını kolayca erişilebilecek bir yerde ya da aklınızda tutun.
• Pencereleri kapatın: Kapalı bir alanda yangın meydana gelmişse, yangının daha fazla ilerlemesini durdurmak için öncelikli olarak kapı ve pencereleri kapatın.
• Sürünerek kaçın: Dumandan kendinizi korumak için, mümkün olduğunca eğilmelisiniz. Sürünerek veya çömelerek hareket etmeniz sizleri dumanda koruyacaktır.
• Islak çarşaf: Kaçarken üzerinize ıslak battaniye ya da çarşaf gibi bir örtü sarın.

DERİN YANIKLARDA PSİKOLOJİK DESTEK ŞART

• Enfeksiyon kontrolü: Yanık bölgesi düzenli olarak temizlenmeli ve steril tutulmalıdır.
• Yara bakımı: Yanığın derinliğine göre uygun pansuman ve kremler kullanılmalıdır.
• Beslenme: Yanık sonrası vücudun protein ihtiyacı artar, bu nedenle dengeli bir diyet çok önemlidir.
• Rehabilitasyon: Hareket kabiliyetini korumak için fizik tedavi gerekebilir. Özellikle derin yanıklarda, hastanın psikolojik durumu da takip edilmeli ve gerektiğinde destek sağlanmalıdır.

DERİN YANIKLARDA İLK MÜDAHALEYİ CERRAH YAPMALI

Doç. Dr. Emine Yıldırım derin ve hayati tehlike oluşturan yanıklarda ilk müdahalenin cerrah tarafından yapılması gerektiğini söyledi. Ayrıca yanığa bağlı şok riski olan hastalarda sıvı tedavisi ile dolaşım sistemine ait değerlerin düzenlenmesinin sağlanması gerektiğini vurguladı:

• Yanık alanındaki ölü dokular cerrahi olarak temizlenir. Enfeksiyon riskini azaltmak ve yara iyileşmesini hızlandırmak için müdahale edilir.
• Yanığa bağlı organ hasarı-organ yetmezliği beklenen hastaların ileri bakım ve tedavi için yanık merkezlerine nakli planlanır.
• Gerekirse plastik ve rekonstrüktif cerrahi desteği ile yanıklı alana doku nakli yapılır veya kontraktür adı verilen gergin doku iyileşmelerinin ve buna bağlı harekette kısıtlanmanın tedavisi düzenlenir.

YANIKLAR NASIL ÖNLENEBİLİR?

Evde, iş yerinde veya dış mekanlarda alınabilecek basit ama etkili önlemlerle yanık riskini büyük ölçüde azaltabilirsiniz.

EVDE YANIKLARDAN KORUNMA YÖNTEMLERİ

1. Mutfak Güvenliği:

• Ocak üzerindeki tencerelerin saplarını içeriye doğru çevirin, böylece çocuklar veya kazayla çarpma durumlarında sıcak sıvılar dökülmesin.
• Çocukları mutfak tezgahından ve sıcak yüzeylerden uzak tutun.
• Sıcak sıvıları taşırken dikkatli olun ve çocukların bulunduğu ortamlarda sıcak içecekleri ulaşamayacakları yerlere koyun.

2. Elektrikli Cihazların Güvenli Kullanımı:

• Elektrik prizlerini koruyucu kapaklarla kapatın, özellikle çocuklu evlerde bu önemlidir.
• Elektrikli cihazların kablolarını düzenli kontrol edin, hasar görmüş kablolar yangın riski oluşturabilir.
• Elektrikli ısıtıcıları yanıcı maddelerden uzak tutun ve kullanım sırasında cihazın üzerine hiçbir şey koymayın.

3. Sıcak Suyla Temasın Önlenmesi:

• Su ısıtıcılarının ve duş başlıklarının sıcaklık ayarlarını kontrol edin. Özellikle çocuklar için ideal su sıcaklığı 37-38°C’yi geçmemelidir.
• Çocukların banyo sırasında yalnız bırakılmaması çok önemlidir.

4. Yangın Söndürme Malzemeleri:

• Evde yangın söndürme tüpü bulundurun ve nasıl kullanılacağını öğrenin.
• Duman dedektörleri kurarak yangın tehlikesine karşı erken uyarı sistemi sağlayın. Bu dedektörleri düzenli olarak kontrol edin.

İŞ YERLERİNDE YANIKLARDAN KORUNMA YÖNTEMLERİ

1. Koruyucu Donanım Kullanımı:

• Kimyasal, termal veya elektriksel yanıklara maruz kalınabilecek iş yerlerinde uygun koruyucu eldiven, gözlük ve giysi kullanılması zorunludur.
• Kaynar sıvılar veya sıcak yüzeylerle çalışan kişiler ısıya dayanıklı malzemeler kullanmalıdır.
• Kimyasalların Güvenli Kullanımı:
• Kimyasal yanıklardan korunmak için kimyasalları dikkatli bir şekilde depolayın ve etiketleyin. Çalışma sırasında güvenlik talimatlarına uyun.

3. Eğitim ve Tatbikatlar:

• Çalışanlara yangın güvenliği eğitimi verilmesi, yangın söndürme tatbikatlarının düzenli yapılması, muhtemel yanıkların önlenmesinde etkili olacaktır.

ÇOCUKLARI YANIKLARDAN KORUMA YÖNTEMLERİ

1. Çocukların Ulaşamayacağı Yerler:

• Çakmak, kibrit gibi yanıcı maddeleri çocukların ulaşamayacağı yerlerde saklayın.
• Sıcak ütü, fırın veya saç kurutma makinelerini kullanımdan sonra güvenli bir şekilde soğumaya bırakın.

2. Eğitim:

• Çocuklara sıcak nesnelerin tehlikelerini anlatın. Ayrıca yangın anında ne yapmaları gerektiği konusunda yaşlarına uygun eğitimler verin.

AÇIK ALANLARDA YANIKLARDAN KORUNMA

1. Güneş Yanıklarına Karşı:

• Güneşe çıkmadan önce mutlaka geniş spektrumlu bir güneş koruyucu krem kullanın (SPF 30 veya üzeri).
• Özellikle 11.00-16.00 saatleri arasında direkt güneş ışığına maruz kalmaktan kaçının.
• Şapka ve koruyucu giysiler kullanın.
• Kamp ve Piknik Güvenliği:
• Kamp ateşlerini söndürmeden kesinlikle bırakmayın.
• Barbekü veya mangal yaparken sıvı yakıt kullanmamaya dikkat edin, bu tür maddeler ani alevlenmelere yol açabilir.