Dünyada 2024 yılına damga vuran haberler! Bir sene boyunca gündem olan hadiselerin kronolojisi

İyisiyle kötüsüyle 2024 yılı tarihi kırılmaların yaşandığı bir sene oldu. Dünyada yaşanan pek çok hadise bazen enteresan yönleriyle bazen de aktörleriyle dünya gündemine yerleşti. 

Bütün bir yılın nasıl geçtiğini önce üçer aylık periyotlarla inceleyelim.

TEK CÜMLEDE 2024 YILININ İLK ÇEYREĞİ 

Yeni yılın ocak, şubat ve mart aylarını kapsayan ilk üç aylık zaman dilimini tek cümlede hülasa edecek olursak karşımıza şöyle bir tablo çıkıyor:

Japonya'nın batısındaki İşikawa eyaleti kıyısında 2 saat içinde 5 ila 7,6 büyüklüğünde 11 deprem meydana gelmesi, İran'ın Kirman eyaletinde Kasım Süleymani'nin mezarı yakınlarında iki terör saldırısı düzenlenmesi, Güney Afrika Cumhuriyeti'nin, İsrail'in Gazze'deki saldırılarının Soykırım Sözleşmesi'ni ihlal ettiği gerekçesiyle Uluslararası Adalet Divanında (UAD) açtığı davanın ihtiyati tedbir taleplerine ilişkin duruşmasının başlaması, Türkiye'nin ilk uzay yolcusu Alper Gezeravcı'nın da içinde yer aldığı SpaceX'e ait uzay aracının Florida'daki Kennedy Uzay Merkezi'nden başarıyla fırlatılması, ABD'li nöroteknoloji şirketi Neuralink'in kurucusu Elon Musk'ın ilk kez bir insana beyin çipinin yerleştirildiğini açıklaması, Rus tutuklu muhalif Aleksey Navalnıy'nın cezaevinde hayatını kaybetmesi ve Rusya'nın başkenti Moskova’da "Crocus City Hall" adlı konser salonundaki terör saldırısında 144 kişinin hayatını kaybetmesi 2024'ün ilk çeyreğine damga vurdu.

GÜNEY AFRİKA İSRAİL'İ SİGAYA ÇEKTİ

Güney Afrika Cumhuriyeti, İsrail'in 7 Ekim 2023'ten itibaren Gazze'de işlediği fiillerle 1948 tarihli Birleşmiş Milletler (BM) Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi'ni ihlal ettiği gerekçesiyle UAD'de 29 Aralık 2023'te dava açarak geçici tedbir kararı alınmasını talep etti. Söz konusu davanın ihtiyati tedbir taleplerine ilişkin duruşması 11 Ocak'ta Hollanda'nın Lahey kentinde başladı. Duruşmada kanıt olarak Anadolu Ajansının (AA), İsrail'in Gazze'de fosfor bombası kullandığını ispat eden fotoğrafları sunuldu. UAD, Güney Afrika'nın açtığı soykırım davasında, "İsrail devleti, Gazze'de yürüttüğü askeri operasyonları derhal durdurmalı" talebiyle ilgili, İsrail'in Gazze sakinlerine yönelik öldürme, saldırı ve yıkımla ilgili her türlü eylemden kaçınması ve soykırımı önlemek için tüm tedbirleri almasına hükmetti.

RUSYA'DA KORKUTAN GECE

Moskova'da "Crocus City Hall" adlı konser salonuna 22 Mart akşamı silahlı kişilerce saldırı düzenlendi. Sosyal medyada paylaşılan görüntülerde saldırganların otomatik silahlarla salonda rastgele ateş açtıkları görüldü. Konser salonunun bulunduğu binanın çatısı, çıkan yangının ardından çöktü. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, saldırıyı düzenleyen 4 teröristin de içinde olduğu 11 kişinin yakalandığını belirtti. Terör saldırısında 144 kişi hayatını kaybetti.

KANLI İLK BAHAR

Nisan ayına gelindiğinde mayıs ve haziranı İsrail'in bombardımanı ve suikastları izledi. 

Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Konseyi'nin İsrail'in yoğun saldırıları altındaki Gazze'de acilen ateşkes sağlanmasını talep eden karar tasarısını kabul etmesi, Gazze kentindeki Şifa Hastanesi avlusunda toplu mezar bulunması, Barbados yönetimi, Jamaika, Bahamalar, Norveç, İspanya, İrlanda, Slovenya ve Ermenistan'ın Filistin'i devlet olarak tanıma kararı, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan'ın helikopter kazasında hayatını kaybetmesi ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında "yakalama kararı" başvurusu, dünyada Nisan-Mayıs-Haziran 2024'ün öne çıkan gelişmeleri olarak dikkati çekti.

FİLİSTİN'İ TANIYAN AVRUPA DEVLETLERİ

BM İnsan Hakları Konseyi, İsrail'in yoğun saldırıları altındaki Gazze'de acilen ateşkes sağlanmasını talep eden karar tasarısını kabul etti.

İsrail ordusunun baskın düzenleyerek yüzlerce Filistinliyi öldürdüğü ve harabeye çevirdiği Gazze kentindeki Şifa Hastanesi avlusunda toplu mezar bulundu.

Barbados yönetimi, Jamaika, Bahamalar, Norveç, İspanya, İrlanda, Slovenya ve Ermenistan, Filistin'i devlet olarak tanıma kararı aldı.

İRAN İSRAİL SAVAŞI KAPIDA

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan helikopter kazasında hayatını kaybetti.

Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) Başsavcısı Kerim Han, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında "yakalama kararı" başvurusunda bulundu.

Han, Netanyahu ve Gallant'a ilaveten Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye, Hamas'ın Gazze'deki lideri Yahya Sinvar ve Hamas'ın askeri kanadı İzeddin el-Kassam Tugayları'nın lideri Muhammed ed-Dayf hakkında "yakalama kararı" başvurusunda bulundu.

SAVAŞ DEVAM EDİYOR

Eski ABD Başkanı Donald Trump'ın başkanlık seçimleri kapsamında düzenlediği mitingde suikast girişimine uğraması, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun ABD Kongresinde konuşma yapması, Hamas lideri İsmail Heniyye'nin İran'da uğradığı suikastta hayatını kaybetmesi, Avrupa Birliği (AB) tarafından düzenlenen dünyanın ilk "Yapay Zeka Yasasının" yürürlüğe girmesi, Bangladeş Başbakanı Şeyh Hasina'nın ülkedeki protestoların ardından askeri helikopterle Hindistan'a gitmesi, İsrail'in Lübnan'da Hizbullah mensuplarının kullandığı çağrı cihazlarını patlatması ve Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah'ı öldürmesi dünyada Temmuz-Ağustos-Eylül 2024'ün başlıca gelişmeleri olarak öne çıktı.

TRUMP'A SUİKAST 

14 Temmuz'da Trump'ın başkanlık seçimleri öncesinde Pensilvanya'da düzenlediği seçim kampanyası sırasında kürsüde konuşurken yaklaşık 7 el silah sesine benzer patlamalar duyuldu. İlk patlamanın ardından Trump'ın kürsüde sağ kulağını tuttuğunun görülmesinin ardından, korumaları, Trump'ın etrafını sardı. Trump'ın, kürsüden inmeden önce sağ yanağında kanlar akarken yumruğunu havaya kaldırdığı anlar kameralara yansıdı.

NETANYAHU'NUN PİŞKİNLİĞİ

İsrail'in Gazze'deki saldırıları sürerken Netanyahu, 24 Temmuz'da ABD Kongresi liderlerinin daveti üzerine Kongre'deki ortak oturumda yaklaşık 1 saat süren konuşma yaptı. ABD Kongresindeki konuşması sırasında 56 kez ayakta alkışlanan Netanyahu, konuşmasında Gazze'nin Refah bölgesinde hiç sivilin öldürülmediğini ileri sürdü.

İSMAİL HENİYYE

İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'ın yemin törenine katılmak için Tahran'da bulunan Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye'nin, misafir olduğu konut 31 Temmuz'da 02.00 sularında havadan atılan mermiyle hedef alındı. Heniyye, uğradığı suikast sonucunda hayatını kaybetti. Suikasta uğraması birçok ülkede protesto edilen Heniyye için gıyabi cenaze namazları kılındı.

BANGLADEŞ'TE DEVRİM

AB ülkelerinde kullanılan yapay zeka sistemlerinin temel insan haklarına ve güvenliğine zarar vermeyecek şekilde işlemesi hedeflenen, dünyanın ilk "Yapay Zeka Yasası" resmi gazetede yayımlanmasının ardından AB üyesi ülkelerde 1 Ağustos'ta yürürlüğe girdi.

Bangladeş'te 1971'deki Bağımsızlık Savaşı'nda görev alan kişilerin çocuklarına kamuda kontenjan ayrılması kararının ardından ülkede büyük protestolar baş gösterdi. Gösteriler sırasında şiddet olayları artarak devam ederken Başbakan Şeyh Hasina 5 Ağustos'ta resmi konutundan ayrılarak askeri helikopterle Hindistan'a gitti, göstericiler ise bu sırada Başbakan'ın resmi konutunu bastı.

İSRAİL'İN HİZBULLAH OPERASYONLARI

İsrail, 17-18 Eylül'de Hizbullah unsurlarının kullandığı "pager" isimli çağrı cihazlarına ve telsizlere sızdı, sinyal verdiği için sahipleri tarafından ellerine alınan cihazlar bu esnada infilak etti. Çağrı cihazları ve telsizlerin patlatılması nedeniyle 37 kişi hayatını kaybetti, 3 binden fazla kişi yaralandı.

SON ÇEYREKTE BEKLENMEYEN HADİSELER

2024 Nobel Ekonomi Ödülü'nü, kurumların oluşumu ve refaha etkilerine ilişkin çalışmaları nedeniyle Daron Acemoğlu, Simon Johnson ve James Robinson kazanması, Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ) elebaşı Fetullah Gülen’in ölmesi, Uluslararası Ceza Mahkemesinin (UCM) Gazze'de işlenen savaş suçları ve insanlığa karşı suçlardan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu hakkında tutuklama emri çıkarması, Donald Trump'ın ABD'nin 47. başkanı seçilmesi, Suriye'deki 61 yıllık Baas rejiminin çökmesi, Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un muhalefetin devlet karşıtı aktivitelere bulaştığı gerekçesiyle ülkede "sıkıyönetim" ilan etmesi, Fransa'da Mecliste güvenoyu alamayan Başbakan Michel Barnier'nin merkez sağcı azınlık hükümetinin 3 aylık görevinin ardından düşmesi, Almanya'da Başbakan Olaf Scholz'un güvenoyu alamaması nedeniyle erken seçime gidilmesi ve Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın Suriye'nin başkenti Şam'da Suriye'deki yeni yönetimin lideri Ahmed Şara ile bir araya gelmesi 2024'ün son çeyreğine damga vurdu.

FETÖ LİDERİ ÖLDÜ

FETÖ ve mensupları, 21 Ekim'de sosyal medya hesaplarında elebaşı Gülen'in öldüğünü açıkladı.

Aynı gün içerisinde Dışişleri Bakanı Fidan, Ukraynalı mevkidaşı Andrii Sybiha ile Ankara'daki görüşmesinin ardından düzenlenen ortak basın toplantısında, "FETÖ örgütü elebaşının ölümünü istihbarat kaynaklarımız da doğruluyor." dedi.

Fidan, terörle mücadelede kararlılığın devam edeceğini belirterek "Bu karanlık örgütün lideri ölmüştür." ifadesini kullandı.

SAVAŞ SUÇLARI TESCİLLENDİ

UCM, 21 Kasım'da Gazze'de işlenen savaş suçları ve insanlığa karşı suçlardan İsrail Başbakanı Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında tutuklama emri çıkardığını duyurdu.

Mahkeme ayrıca İsrail'in, UCM'nin yargı yetkisine ilişkin itirazlarını reddederek Filistin topraklarında işlenen suçlar üzerinde yargı yetkisinin bulunduğuna hükmetti.

TRUMP YENİDEN BAŞKAN

ABD'liler 5 Kasım'da başkanlık seçimi için sandık başına gitti. Cumhuriyetçilerin adayı Trump ile Demokratların adayı Kamala Harris'in yarıştığı seçimi Trump kazandı. Rakibi Harris'e yaklaşık 5 milyon oy fark atan Trump, zafer konuşmasında "47. başkan seçilmem dolayısıyla Amerikan halkına teşekkür ediyorum." dedi.

SURİYE HÜRRİYETE KAVUŞTU

Suriye'de 27 Kasım'da rejim karşıtı silahlı gruplar ile Beşşar Esed güçleri arasında çatışmalar yoğunlaştı. Rejim karşıtı silahlı gruplar, 30 Kasım ile 7 Aralık tarihleri arasında Halep, İdlib, Hama ve Humus gibi en büyük illerde üstünlük kurdu.

Suriye'de 1963'de iktidara gelen Baas Partisinin 61 yıllık iktidarı, 2011'de özgürlük talebiyle başlayan halk hareketlerinin şiddetle bastırılmak istenmesiyle patlak veren iç savaşta, başkent Şam'ın 8 Aralıkta rejimin kontrolünden çıkmasıyla çöktü. Rejim lideri Beşşar Esed, 8 Aralık'ta başkentten kendisi ve ailesi için sığınma sağlama kararı alan Rusya'ya kaçtı.

GÜNEY KOREDE DARBE TEŞEBBÜSÜ

Güney Kore Devlet Başkanı Yoon, 3 Aralık gecesi televizyonda yaptığı konuşmada, "muhalefetin devlet karşıtı aktivitelere karıştığı" gerekçesiyle sıkıyönetim ilan etti. Aynı gece Ulusal Mecliste düzenlenen acil oturumda sıkıyönetim kararının kaldırılmasına ilişkin verilen önerge, 190 milletvekilinin oyuyla kabul edildi. Ulusal Meclis Başkanlığı Ofisi, sıkıyönetimin, yapılan oylamanın ardından "hükümsüz" hale geldiğini açıkladı. Bunun üzerine Bakanlar Kurulunu toplayan Yoon, kabinenin onayının ardından sıkıyönetimi sona erdirdiğini duyurdu.

AVRUPA'DA SİYASİ ÇALKALANMA

Fransa'da Mecliste güvenoyu alamayan Başbakan Barnier'nin merkez sağcı azınlık hükümeti 3 aylık görevinin ardından 4 Aralıkta düştü. Fransa’da muhalif solcu ve aşırı sağcı milletvekilleri Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un 3 ay önce atadığı Michel Barnier’nin merkez sağcı azınlık hükümetinin güvenoyu alamayarak düşmesini memnuniyetle karşıladı.

Macron, Başbakan Barnier'nin istifasını onayladı. Barnier hükümetinin düşürülmesinin ardından Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron tarafından 13 Aralık'ta Başbakan olarak atanan François Bayrou yeni hükümeti kurdu.

Almanya Başbakanı Scholz, Almanya Anayasası'nın 68. maddesi uyarınca Federal Mecliste güvenoyu talebinde bulundu. Scholz, Federal Mecliste 16 Aralıkta yapılan oylamada güvenoyu alamadı. Ülkede erken seçim süreci başladı.

SURİYE'YE İLK RESMİ ZİYARET

Dışişleri Bakanı Fidan, Suriye'nin başkenti Şam'da Suriye'deki yeni yönetimin lideri Ahmed eş-Şera ile bir araya geldi. Fidan, Suriye'ye resmi ziyaret düzenleyen ilk Dışişleri Bakanı oldu.

2024 YILININ KRONOLOJİSİ İÇİN TIKLAYINIZ.