Kuşak ve Yol Projesi'nde Orta Koridor'un önemi! Hakan Fidan'ın Çin ziyareti
Kuşak-Yol Projesi’nin Türkiye ve Türk Dünyası’nın müşterek projesi olan Orta Koridor’a entegre edilmesi mümkün. Dışişleri Bakanı Fidan’ın Çin ziyaretinin önemini artıran hususların başında da Orta Koridor merkezli işbirliği fırsatları yer alıyor.
Dr. Doğacan BAŞARAN - Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın 3-5 Haziran tarihlerinde gerçekleşen Çin ziyareti pek çok açıdan büyük ehemmiyet arz ediyor. Zira Çin, küresel güç mücadelesinde ABD’nin temel rakibi konumunda. İstihbarat raporları, Çin’in 2030 yılında dünyanın en güçlü devleti konumuna ulaşabileceğine işaret ediyor. Buna bağlı olarak Pekin yönetimi hem bölgesel sorunlara gösterdiği ilgiyle siyasi etkinliğini artırmaya çalışıyor hem de küresel ticarete yön veren baş aktör olmaya dönük adımlar atıyor. Kuşkusuz bu adımların en önemlisi Kuşak-Yol Projesi.
FİDAN'IN ZİYARETİ NEDEN ÖNEMLİ?
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in 2013 yılında gerçekleştirdiği Kazakistan ziyaretinde açıkladığı proje, dünya nüfusunun üçte ikisinden fazlasını oluşturan 154 ülkeyi barındırıyor. Aynı zamanda proje, küresel gayrısafi yurtiçi hasılanın %50’sinden fazlasını içeriyor.
Küresel jeopolitikte kutuplaşmaların, gerilimlerin ve krizlerin arttığı bir dönemde inşa edilen ve edilmekte olan ticaret koridorları vesilesiyle işbirliği fırsatlarına odaklanan Kuşak-Yol Projesi’nin Türkiye ve Türk Dünyası’nın müşterek projesi olan Orta Koridor’a entegre edilmesi mümkün. Esasen Fidan’ın ziyaretinin jeopolitik önemini artıran hususların başında da Orta Koridor merkezli işbirliği fırsatları yer alıyor.
ÇİN İÇİN EN DOĞRU GÜZERGAH, TÜRKİYE'DEN GEÇİYOR
Bilindiği gibi dünyanın üretim atölyesi konumunda olan Çin, ürettiği ürünleri Avrupa pazarına en kısa, en düşük maliyetli ve en güvenli güzergah üzerinden ulaştırmaya çalışıyor. Bu noktada Çin’in Avrupa’ya açılması açısından ideal rotanın Türk Dünyası ülkeleri olduğu ifade edilebilir. Yani Orta Koridor.
Çin’in Sincan-Uygur Özerk Bölgesi’nden başlayan güzergah, Orta Asya ülkeleri üzerinden Hazar Denizi merkezli geçişi esas almakta ve Kafkasya-Türkiye hattından Avrupa’ya uzanmaktadır. Bu güzergahın Çin’in Avrupa’ya açılması noktasında en kısa, en düşük maliyetli ve özellikle de İkinci Karabağ Savaşı sonrasında Kafkasya’da oluşan normalleşme atmosferi nedeniyle en güvenli güzergah olduğu söylenebilir. Buna ek olarak Rusya-Ukrayna Savaşı’nın ardından Kuzey Koridoru’nun işlemez hale gelmesinin ve güvensizleşmesinin de Orta Koridor’un küresel önemini artırdığı vurgulanmalı. Dahası Orta Koridor, enerji koridoru olarak da Hazar gazının ve petrolünün Avrupa’ya ulaştırılmasında kullanılabilir.
FİDAN: BÜYÜK BİR ÇABA VE EMEK VAR
Anlaşılacağı üzere Orta Koridor, bir barış projesi olarak tüm paydaşlarına kazan-kazan temelli bir işbirliği fırsatı sunuyor. Bu anlamda Dışişleri Bakanı Fidan’ın Çin ziyaretindeki temel beklentilerinin başında Çin’in Kuşak-Yol Projesi’ne entegre şekilde genelde Orta Koridor’a ve özelde ise Türkiye’ye yapacağı yatırımlar oluşturuyor. Zaten bu yüzden de Bakan Fidan, Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi ile yaptığı ortak basın toplantısında şunları söyledi:
“Çin'in Yol Kuşak Projesi'ni ortaya koyduğu andan itibaren gerçekten büyük bir çaba ve emek var. Bu konunun deniz ayağı var, kara ayağı var. Burada belli ilerlemeler sağlandı. Türkiye burada nasıl tamamlayıcı rol oynayabilir? Her iki tarafın da menfaatine uygun olabilecek şekilde Orta Koridor'un Yol Kuşak Projesi ile nasıl eklemlenmesi, entegre edilmesi meselesini gündeme getirdik.”
TÜRKİYE VE ÇİN YATIRIMLAR KONUSUNDA HEMFİKİR
Halihazırda Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu, Yavuz Sultan Selim ve Osman Gazi Köprüleri, Marmaray, Avrasya Tünelleri, 1915 Çanakkale Köprüsü, Türkiye içinde yapılan bölünmüş yollar, otobanlar, hızlı tren hatları, lojistik üsleri ve iletişim altyapıları Orta Koridor’un başarısı açısından mühim. Türkiye, Çin’in finansman desteğiyle yeni yatırımların hayata geçirilmesini önemsiyor. Esasen Pekin de bu konuda benzer bir düşünce biçimine sahip. Çünkü Pekin yönetimi, Türkiye’yi altyapı yatırımlarıyla desteklemesi halinde Türkiye’nin jeopolitik konumunun sunduğu avantajlardan azami düzeyde fayda sağlayabileceğinin farkında.
Dahası Orta Koridor, yalnızca ticari boyutuyla değil; siyasi bakımdan da Çin’in küresel vizyonuna da hizmet ediyor. Zira Pekin yönetimi, ABD’nin tek küresel hegemon güç konumunda olmasına itiraz ederek çok kutuplu dünya düzenini savunuyor. Türk Dünyası ülkeleri de çok vektörlülük olarak ifade ettikleri çok yönlü diplomasi anlayışıyla çok kutupluluktan yana. Benzer bir şekilde Türkiye de daha adil bir dünyanın inşa edilmesini yüksek sesle talep eden aktörlerin başında geliyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın "Dünya 5’ten büyüktür ve daha adil bir dünya mümkündür." tezi de esasen çok kutupluluk arayışlarının somut bir göstergesi.
Bahsi geçen durumun farkında olan Çin Dışişleri Bakanı Wang, Fidan ile düzenlenen ortak basın toplantısında şunları söyledi:
“Çin ve Türkiye, gelişmekte olan iki dev ülke ve yükselen piyasa ekonomilerinin temsilcisi. Birçok konuda çıkarlarımız örtüşüyor. İki ülke Şanghay İşbirliği Örgütü ve diğer çok taraflı çerçevelerde işbirliğini güçlendirmeli, her türlü hegemonya ve güç siyasetine karşı çıkmalı, uluslararası sanayi ve tedarik zincirlerinin istikrarını korumalı ve küresel yönetişimi daha adil ve makul bir yöne yönlendirmelidir.”
Kısacası Orta Koridor, ticari işbirliğinin çok daha ötesinde küresel düzeyde yeni bir düzen arayışına katkı sağlayabilir. Bu da Çin’in beklentilerine uygun. Dolayısıyla Ankara-Pekin hattındaki ekonomik ilişkilerin gelişmesi ve bu ilişkilerin merkezinde Orta Koridor’un bulunduğu projelerin yer alması, daha adil bir dünya arayışını temsil ediyor. Esasen iki ülkenin de Gazze’de ateşkesin sağlanması beklentisi, Rusya-Ukrayna Savaşı’nı sona erdirmeye yönelik çabaları vb. birçok gelişme, ikli ticari ilişkilerin gelişmesine paralel olarak siyasi ilişkilerin koordinasyonuna da katkı sağlayacak.
Buna ek olarak Türkiye’nin sık sık insan hakları ihlalleriyle gündeme gelen Uygur Türklerinin refah seviyesinin artırılmasına da Orta Koridor üzerinden katkı sağlaması mümkün. Çünkü Orta Koridor’un başlangıç noktasının Sincan-Uygur Özerk Bölgesi olacağı aşikar. Bu da bölgenin daha fazla yatırım alması demek. Dolayısıyla Uygur Türklerinin de refahını artıracak bir girişimden bahsetmek mümkün. Nitekim Bakan Fidan’ın Çin Dışişleri Bakanı Wang ile görüştükten sonra Sincan-Uygur Özerk Bölgesi’ni ziyaret etmesi de tesadüf olmasa gerek.
Sonuç olarak Orta Koridor, karşılıklı işbirliği fırsatlarına odaklanan devasa bir girişim. Bu girişimin Çin’in Kuşak-Yol Projesi’ne entegre edilmesi ise Uygur Türklerinin refahının artırılmasından Türkiye’ye Çin yatırımları çekilmesine, çok kutupluluk arayışlarından krizler karşısında müşterek diplomatik çabalar geliştirilmesine kadar birçok fırsatı barındırıyor. Dışişleri Bakanı Fidan’ın Pekin ziyareti de tüm bu beklentilere uygun kritik bir gelişme.
'da Takip Edin!
