Bayramda kabir/mezarlık ziyareti, kabir ziyaretinin adabı ve hükmüne dair merak edilenler

Biz insanların hayatında değişmeyecek gerçeklerin en başında gelen şey, ölümdür. İnsanoğlu yüzyıllardır ölüm ve ölüm sonrası üzerine fikir yürütmeye ve anlamaya çalışmıştır.

Bu konu üzerine birçok kez dini, ilmi yönden açıklamalar getirilmeye çalışılmıştır.

Müslümanlar için bayramlar, sevdiklerini anma ve manevi bağlarını güçlendirme günleridir. Ancak bayramların bir diğer önemli yönü de kabir ziyaretleridir.

Peki, kabir ziyareti yapılır mı? Kabir ziyaretinin adabı nedir? İşte bunun gibi birçok konuya Kur'an-ı Kerim ve hadisler ışığında yakından bakalım.

BAYRAMDA KABİR ZİYARETİ YAPILIR MI? KABİR ZİYARETLERİ NE ZAMAN YAPILMALI?

İslam'a göre kabir ziyareti yapmak, ölülere dua etmek güzel bir geleneğimizdir. İslam’ın ilk yıllarında kabir ziyaretleri yasaklanmıştır çünkü Cahiliye Dönemi adetlerini hatırlatmasından dolayı yasaklanmıştır. Ancak sonraki zamanlarda kabir ziyaretine izin verilmiştir. Bu konuda şu hadise bakabiliriz:

Kabir ziyâretini önce yasaklamıştım. Şimdi ziyâret ediniz! Böylece dünyâya gönül vermekten kurtulur, âhireti hâtırlarsınız. (Hadîs-i şerîf-İbn-i Mâce)

Sevdikleri rahmetli olmuş Müslümanlar için önemli anlardır. Normal zamanlarımızda mezarlık ziyareti yapabileceğimiz gibi Bayram gibi özel zaman dilimlerinde de mezarlık ziyareti yapabiliriz.

Peki, ne zamanlar kabir ziyareti yapmamız daha iyidir?

Bu konuda Hanefi’de, perşembe, cuma ve cumartesi günleri kabirleri ziyaret etmek sünnettir.

Şafii’de, perşembe günü ikindiden cumartesi günü güneş doğuncaya kadar ziyaret etmek sünnettir.
Ana-babanın kabrini, cuma günleri ziyaret eden kimsenin günahları affolur, haklarını ödemiş olur. [Tirmizi]

Pazartesi, perşembe, cuma ve cumartesi günü kabir ziyareti efdaldir.

Cuma günü ziyaret, Cuma namazından sonra olması iyi olur. Cumartesi günü ziyaret güneş doğana kadardır.

Perşembe günü, ziyaret, öğleden önce veya sonra olabilir.

Özellikle, Berat gecesi gibi mübarek gecelerde de kabir ziyareti daha iyidir. Kıymetli zamanlarda, Zilhiccenin onun da bayram günlerinde, Aşure gününde kabir ziyaret edilmesi daha uygundur. (Hindiyye)

KABİR ZİYARETİNİN ADABİ NEDİR?

Kabir ziyareti, İslam'ın güzel bir geleneğidir. Ancak bu ziyaretin belirli adabı vardır. Öncelikle kabir ziyareti yaparken ihlasla ve samimiyetle olmalı, ölülere dua etmeli ve onların affı için Allah'a niyazda bulunmalıdır.

Ayrıca kabir ziyareti sırasında huzurlu ve saygılı olmak da önemlidir.

Bir Müslüman kabristana girince, “Esselamü aleyküm ya Ehle-daril kavmilmüminin! İnna inşaallahü an karibin biküm lahikun” demek sünnettir.

Bir müminin kabrini ziyaret ederken, Allahümme inni eselüke-bi-hürmeti Muhammed aleyhisselam en la tüazzibe hazelmeyyit denirse, o ölünün azabı kıyamete kadar kaldırılır. [Etfal-ül müslimin]

Bir cahiliye adeti olan kabristanlarda ağlamak adetinden dolayı ilk başlarda kadınların kabir ziyareti yasaklanmıştır.
(Kabirleri ziyaret eden kadınlara Allah lanet etsin) [Tirmizi]

Ancak sonrasında İslam alimleri
“Size kabir ziyaretini yasaklamıştım. Artık kabirleri ziyaret edebilirsiniz. Çünkü bu size ahireti hatırlatır.” [Müslim] hadisi-i şerifinden dolayı bu yasağın kalktığına hükmetmiştir.

Müslüman bir Müslümanın kabrini ziyaret ettiği zaman nerede duracağını ve neler yapacağını da bilmelidir.

Mezarın yanına vardığında; mezarın sağ yanında durup, Kabe’yi arkasına alıp yüzü mezarlığa doğru dönük olur.

Mezarın ayak ucuna doğru olan noktadayken aynı namazdaki gibi sağ el sol elinin üzerinde olacak şekilde durup ölüyü selamlar.

Sonrasında da Euzü besmele çekip bir Fatiha ve 11 ihlas suresini okuyup sevabını, Resulullah efendimizin, bütün Peygamberlerin, Eshab-ı kiramın ve Evliya-i izamın ruhlarına ve bu zatın ruhuna hediye eder.

Okumayı biliyorsak Kur’an-ı Kerim okumanın da iyi olduğu bildirilmiştir.

Ziyarette, namazda olduğu gibi, sağ el sol elin üstüne konur. (Rükneddin Ebu Bekr Muhammed Kirmani)

Kabir ziyaretinde, kabre karşı durularak kıble arkada bırakılır. Her kabir ziyaretinde, böyle yapılır. (Merakıl-felah)

Kıbleyi arkada bırakıp, ayak tarafında, ayakta durmak efdaldir. (Redd-ül-muhtar)

Resulullah, Baki kabristanını ziyaret eder, mezar yanında ayakta dua ederdi. (M. Nasihat)

Ayakta ziyaret etmek, oturarak ziyaretten efdaldir. (İbni Hacer-i Mekki)

Kabrin ayak ucunda durmak iyidir. Baş tarafında durmak da caizdir. (S. Ebediyye)

Mezarlığa gittiğimizde mezarlık taşlarının öpülmesi ve sesli bir şekilde ağlanması uygun görülmemiştir.
Kabir ziyaret ederken, kıbleyi arkada bırakıp, ölünün yüzüne karşı oturup selam vermek müstehabdır. Kabre el, yüz sürülmez, öpülmez. (İhya)

EFENDİMİZ'İN KABRİNİ ZİYARET ETMENİN ÖNEMİ NEDİR?

Efendimiz (s.a.v)’in hücre-i saadetini ziyaret etmek dinimizce çok ehemmiyetli görülmüştür. Medine’de bulunan mukaddes kabrini ziyaret etmeye çok kıymet verilmiştir. Hatta bu ziyaret ile ilgili birçok hadis mevcuttur.

Bir kimse beni ziyaret etmek için gelse ve başka bir şey için niyeti olmasa, kıyamet günü ona şefaat etmemi hak etmiş olur.[Müslim]

Kabrimi ziyaret eden, beni diri iken ziyaret etmiş gibi olur. [Taberani]

Kabrimi ziyaret edene şefaatim helal oldu. [Bezzar]

Bana selam verene, ben de selam veririm. [Beyheki]

Kabrimin yanında, benim için okunan salevatı işitirim. Uzak yerlerde okunanlar bana bildirilir. [İbni Ebi Şeybe]

KABİR ZİYARETİNDE KUR'AN-I KERİM OKUMAK DOĞRU MUDUR?

İslam dininde kabir ziyaretleri önemli görülmüştür. Bu ziyaretler de belirli kurallara bağlanmıştır. Özellikle mezarlıklara gidip ağlamayı veya İslam dinin yasakladığı iş ve işlemlerin yapılmasını yasaklamıştır.

Peki mezarlık ziyaretini nasıl gerçekleştirebilir, Kuran okuyabilir mi?

Evet, mezarlık ziyaretlerinde Kuran-ı Kerim okunması tavsiye edilmiştir. Bu konuda şu hadislere bakabiliriz.

Kabristana giren kimse, Yasin suresini okusa, o gün ölülerin azapları hafifler; ölülerin sayısı kadar, ona da sevab verilir. [Etfâl-ül müslimin]

11 ihlâs okuyup, sevabı ölülere gönderilirse, ölü sayısınca ona da sevab verilir.[İ. Ahlakı]

Kabristanda Kur'an okumak sünnettir. (Seyyid Ahmed Tahtavi)

Mezarlıkta Kur'an okuyup, sevabını ölülere hediye etmeli. (Fetava-yı Hindiye c.5, s.350)

Kabristanda, yüksek sesle veya yavaş Mülk suresi veya diğer sureler okunabilir. (Zahire)

Ölünün Kur'an sesini duyarak rahatlamasını niyet eden kimse, yüksek sesle okur. (Haniyye)

Mezarlık ziyaretlerinde Kur’an-ı Kerim dışında hangi duaları edebiliriz? Yukarıda da belirttiğimiz gibi kabristana girince, ayakta,

İlk olarak “Esselâmü aleyküm, yâ ehle dâr-il kavm-il müminîn! İnnâ inşâallahü an karîbin biküm lâhikûn” denir.

Sonrasında Besmeleyle, 11 İhlâs ve bir Fatiha’dan sonra, “Allahümme rabbel-ecsâdilbâliyeh, vel-ızâmin nahire-tilletî harecet mineddünyâ ve hiye bike mü’minetün, edhıl aleyhâ revhan min indike ve selâmen minnî” duasını okumalı.

Kabrin yanına gelince, kabrin kıble ve ayak tarafından yaklaşıp selam vermeli. Vaktimiz müsaitse, ayakta, çömelerek veya oturup, Bakara suresinin başını ve sonunu, Yasin-i şerif, Tebareke, Tekasür, İhlas ve Fatiha surelerini okuyup, ölüye hediye etmelidir.
 
Sonuç olarak İslam dini hem hayatta olan ümmetine hem de hayatta olmayan ümmetine değer vermiş ve onları hatırlamaya dikkat etmiş bir dindir.

Bundan dolayı rahmetli anne, babalarımızın veya sevdiklerimizin mezarlıklarda bayram gibi özel zamanlarda ziyaret edip kuran-ı kerim okuyabileceğimizin ve onlara dua etmemizin bizler için de iyi olacağını hadisler ışığında görmekteyiz.

Mezarlık ziyaretleri bizlerin bu dünyayla ilgili heva ve heveslerimizin ne denli geçici olduğunu ve asıl yerimizin ahiret olduğunu biz Müslümanlara en güzel şekilde hatırlatan yerlerin başında gelmektedir.