Muazzez İlmiye Çığ kimdir? Türkiye'nin ilk kadın Sümeroloğu 110 yaşında hayatını kaybetti!
Türkiye'nin bilim dünyasında iz bırakan isimlerinden biri olan Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ 110 yaşında hayatını kaybetti. Türkiye'nin ilk kadın Sümeroloğu olarak bilinen Çığ, vaktiyle 12 Eylül darbesindeki rolü, Kuran-ı Kerim ve başörtüsü hakkında söyledikleriyle akıllarda kaldı. Muazzez İlmiye Çığ'ın ölümü sonrası birçok kişi kendisinin hayatını ve kariyer geçmişini merak ediyor.
Türk bilim tarihine damga vuran isimlerden biri diye lanse edilen ve "Son Sümer Kraliçesi" denilen Muazzez İlmiye Çığ, Mersin’in Mezitli ilçesinde bir süredir tedavi gördüğü hastanede son nefesini verdi.
1914 yılında dünyaya gelen Çığ 110 yıllık hayatı boyunca Sümerlere adanmış bir ömür sürdü. Mersin’de özel bir hastanede sağlık sorunları nedeniyle tedavi altında olan Muazzez İlmiye Çığ, son günlerinde yoğun bakıma alındı.
Yaşının getirdiği hastalıklarla mücadele eden Çığ’ın ölümü sevenleri arasında büyük bir üzüntü meydana getirdi.
Muazzez İlmiye Çığ’ın ölümü sonrası Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, sosyal medya üzerinden yayımladığı mesajında şu sözlere yer verdi:
“Türk kültürüne ve tarihine eşsiz katkılar sunmuş, Sümerolog, arkeolog ve dilbilimci Muazzez İlmiye Çığ’ın vefatını derin bir üzüntüyle öğrendim. Ömrünü insanlık tarihinin en eski izlerini aydınlatmaya adamış bu değerli bilim insanımız, araştırmaları ve eserleriyle nesiller boyu hatırlanacaktır. Kendisine Allah’tan rahmet, ailesine ve tüm sevenlerine sabır diliyorum. Türk bilim dünyasının başı sağ olsun.”
MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ KİMDİR?
Muazzez İlmiye Çığ 20 Haziran 1914 tarihinde Bursa’da Kırım göçmeni bir ailenin kızı olarak dünyaya geldi. Eğitim hayatına Çorum’da başlayan Çığ, ailesinin Bursa’ya taşınmasıyla birlikte burada eğitimine devam etti.
Bursa Kız Muallim Mektebi’nden 1931 yılında mezun olduktan sonra öğretmenlik mesleğine adım attı ve Eskişehir’de yaklaşık beş yıl boyunca öğretmenlik yaptı.
Akademik alana yönelen Muazzez İlmiye Çığ 1936 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nin Hititoloji bölümüne kaydoldu. Burada aldığı eğitimle Hitit, Sümer ve Akad dilleri üzerine bir bilgi birikimi edindi.
1940 yılında üniversiteden mezun olan Muazzez İlmiye Çığ kariyerine İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nde başladı.
Özellikle çiviyazılı tabletlerin düzenlenmesi konusunda uzmanlaşan Çığ, bu alanda çalışmalara imza attı. Sümer, Akad ve Hitit uygarlıklarına ait tabletleri tasnif ederek hizmete sundu.
SÜMERE ADANAN BİR HAYAT
1960 yılında Heidelberg Üniversitesi’nde araştırmalarda bulunan Muazzez İlmiye Çığ uluslararası platformlarda da Türkiye’yi temsil etti.
1972 yılında emekli olduktan sonra çalışmalarına ara vermedi. Sümerolog Samuel Noah Kramer’in ünlü eseri History Begins at Sumer adlı kitabını Türkçeye çevirdi ve "Tarih Sümer’de Başlar" adıyla yayımladı.
Muazzez İlmiye Çığ Türkiye'deki 74 bin çivi yazılı tabletin arşivlenmesi, 3 bin tabletin kataloglanması ve Sümer kültürünün dünyaya tanıtılması için önemli çalışmalara öncülük etti. Ancak 12 Eylül Darbesindeki rolü ve girdiği tartışmalarla gündem oldu.
MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ VE BAŞÖRTÜSÜ DAVASI
Dinlerin Sümerden geldiği ve Hıristiyanlık, Yahudilik şeklinde ortaya çıktığı ardından dönüşerek İslamiyet şekline büründüğünü iddia eden Muazzez İlmiye Çığ'ın sözleri tepkilere yol açtı. Akademik olarak kendisine cevaplar verilen Çığ başörtüsü hakkında sözleriyle de da davalık oldu.
92 yaşındayken hazırlayarak 2006 yılında yayınladığı Ortadoğu Uygarlık Mirası kitabında "Sümer mabet fahişeliğini simgeleyen başörtüsü, çeşitli çağlarda ve ülkelerde kendilerine göre yorumlanarak İslamiyet'e kadar gelmiş." ifadeleri ve bu sözlerini çeşitli konferans ve panellerde dile getirilmesi büyük bir tepki oluşturdu.
'Halkı kin ve düşmanlığa tahrik ve aşağılama' suçlamasıyla Beyoğlu 2. Asliye Ceza Mahkemesi'nde hakkında dava açılan Çığ, Sabah'a verdiği röportajda sözlerini savunmuştu. Sümerler'de fahişelerin örtündüğüne dair açıklamalarını 1994'ten beri pek çok tarih kongresinde dile getirdiğini söyleyerek şunları söylemişti:
""İlk kez 1981'de Kurucu Meclis'te Mahmut Yamak adında biri, 'Bundan sonra İmam Hatipler'e giden kızların başları örtülsün,' dedi. Mektup yazarak, 'Bizde bir rahibe sınıfı yok. Üstelik laik olan bir devletin kurumlarına dini kıyafetle girilemez,' dedim. Biz de türban yaptık, modaydı. Eşarbı bağlardık, ama saçlarımız çıkardı altından. Şimdi saçlarını göstermemek için rahibe gibi bir şey giyiyorlar. Saç görünse ne olur? Ama dinciler, 'Bir tek saçın görünürse o saçların hepsi yılan olacak ve ahirette boynuna dolanacak,' diyorlarmış. Yunan'daki Medusa'yı düşünüyorlar. Çocukların aklını karıştırıyorlar."
"KURAN'DA BAŞÖRTÜSÜ YOK"
İslamiyet'te başörtüsünün farz olmadığını savunan Muazzez İlmiye Çığ, "siyasi simge" diyerek döenim Cumhurbaşkanı Necdet Sezer'in kendisine cevap verdiğini şöyle anlatmıştı:
"Eskiden annelerimiz, komşularımız da başörtüsü örterdi, ama onlar çalışmaz, okula gitmezdi. Okula giden hiçbir kız, 'Ben başımı örteceğim,' demedi. 1923'te okula giden kız çocuklarının fotoğraflarında hepsinin başı açık. 1981'den sonra olaylar başladı. Siyasetçilerimiz buna karşı gelmedi. Ecevit'e, Demirel'e, YÖK'e, Sezer'e herkese mektup yazdım. Sezer dışında hiç kimseden cevap gelmedi."
"KURAN'A EKLEME YAPILMIŞ"
Başörtüsünü tapınak fahişelerinin örtüsü olduğunu, Kur'an-ı Kerim'de de olmadığını ama ekleme yapıldığını, Kur'anın çelişkilerle dolu bir kitap olduğunu söyleyerek açıklayamaya çalışan Çığ'ın o sözleri de tepkilere yol açmıştı. Şöyle diyordu Çığ:
"Kuran'da sadece 'Peygamber karıları, kızları ve mümin kadınlar dışarı çıkarken tanınmayacak şekilde kapanırlar,' diyor. Bu 'Tanınacak,' şekilde de tercüme edilmiş. Peygamber, İslamiyet'ten sonra karıları, kızları ve cariyeleriyle Mekke'den Medine'ye göç etmek zorunda kalıyor. Bu sırada cariyelere sataşma olurmuş. Bu nedenle bu ayet geliyor. Birileri, 'Kuran değişmedi,' diyor. Kuran ezberleyenlerin kafasından yazılan bir kitap. Bu kişiler de ayrı ayrı ayetleri ezberlemiş. Bu ayeti yazdırırken birisi 'Mümin kadınlar' diye ekleme yaptıramaz mı? Tabii ekleme yapmışlar.Kuran'da birbirine zıt olan birçok ayet var. Bir ayette 'Şarap içmeyin,' diğerinde 'Şarap içseniz de sarhoş olacak kadar içmeyin,' diyor."
MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ MÜSLÜMAN MI?
Kendisine ifadelerinden dolayı tepki verilmesi ve ateist olarak tanımlanmasını kabul etmeyen Muazzez İlmiye Çığ'ın inancına dair röportajdaki son sözleri ise şöyleydi:
"İmam nikâhını, türbanı kabul etmiyorum. Ben onlardan daha iyi Müslümanım. Her gece yatarken Allah'a şükrederim. Bana birisi geldi, hatırımı sordu, 'Hamdolsun' dedim. 'Siz ateistsiniz, niye böyle söylüyorsunuz' dedi. 'Sen bana 'ateist' diyemezsin. Çünkü benim içimi bilemezsin. Ben gerçekleri yazarım, ama inancım ayrıdır,' dedim. Benim içimde Allah varsa vardır."
ALDIĞI ÖDÜLLER
Meslek Hizmet Ödülü, Özgür İnsan Ödülü ve Melvin Jones Dostluk Ödülü gibi birçok prestijli ödüle layık görülen Çığ, Sümeroloji ve arkeoloji dünyasında önemli bir rol oynadı.
Kadın hakları savunucusu olarak da tanınan Çığ, Türkiye’nin dikkat çeken bir ismi olarak tarihe kazındı.
'da Takip Edin!
