Veraset sistemi nedir kısaca? Veraset sistemi ne demek tarih? Veraset sisteminde değişiklik yapan padişahlar

Veraset sistemi, monarşi ile yönetilen devletlerde yaygın olarak kullanılmıştır. 13. yüzyıldan itibaren Osmanlı Devleti’nde de uygulanan bu sistem, kimin taht üzerinde hakkı olduğunu belirler.

VERASET SİSTEMİ NEDİR KISACA?

Veraset sistemi, tahttaki padişahın ölümünden sonra devlet işlerinde devamlılığı sağlamak ve karışıklığı önlemek amacıyla tahta geçecek padişahın belirlendiği sistemdir.

VERASET SİSTEMİ NE DEMEK TARİH?

Monarşi ya da tek erklik, bir hükümdarın devlet başkanı olduğu bir yönetim biçimidir. Saltanatın bir başka adıdır. Monarşi ile yönetilen hanedanlıklarda, devlet yönetimi babadan oğula geçer. Monarşinin en önemli unsurlarından bir olan veraset, ölen veya tahttan indirilen padişahın yerine oğullarından birinin geçmesi karşılığına gelir.

Sadece padişahın soyundan gelenlerin tahta çıkabildiği bu sistemde, çok kez anlaşmazlık çıkmış, bu da yaşanan iç karışıklıklar sebebiyle devletin zayıflamasına sebep olmuştur. Bu sebeple kardeş katlini yasallaştıran Fatih Sultan Mehmed, Fatih Kanunnamesi’nde ''devletin düzeni ve bekası söz konusu olduğunda kardeşlerin katledilmesi münasiptir'' ifadelerine yer vermiştir.

OSMANLI DEVLETİ’NDE VERASET SİSTEMİ

Osmanlı Devleti’nde de veraset sistemi kendisinden önceki Türk devletleri ile aynıydı. Hükümdarlığın kaynağı ilahi iken, ülke hanedanın ortak malı idi. Ülke hanedan ailesinin ortak malıdır anlayışı Osman Gazi ve Orhan Gazi dönemlerinde devam etmiştir.

VERASET SİSTEMİNDE DEĞİŞİKLİK YAPAN PADİŞAHLAR

1. Osman ve Orhan Bey dönemlerinde geleneksel ''ülke hanedanın ortak malıdır'' veraset anlayışı hakimdir.
2. I. Murad döneminde bu anlayış yerini, ''ülke padişahın ve oğullarının ortak malıdır'' anlayışına bırakmıştır. Amaç, merkezi otoriteyi korumaktır.
3. Fatih Sultan Mehmed döneminde ise ''ülke sadece padişahın malıdır'' anlayışı hakim olmuştur. Kanunname-i Ali Osman isimli kanunnameyi çıkaran Fatih Sultan Mehmed kardeş katlini yasallaştırmıştır.
4. Osmanlı Devleti’nde veraset sisteminde üçüncü ve son değişikliği yapan padişah I. Ahmed’dir. ''Ekber ve Erşed'' usulünü getirmiştir. Bu sistemde tahta, en büyük ve en olgun geçer. Böylece kardeş katlini ve taht kavgalarını önlemeyi amaçlamıştır. Bu uygulama taht kavgalarını önlese de şehzadelerin sancağa çıkmasının kaldırılması tecrübesiz padişahların başa geçmesine sebep olmuştur.