Mısır'daki tarihî ve turistik eserlerden bazıları...

Mısır'da gerek yerli, gerek yabancı insanların dikkatini çeken pek çok şey vardır. Nitekim ziyâretler esnâsında yüzlerce, hattâ binlerce insanın oraları görmek için geldiği müşâhede edilmektedir. Tabîî ki Mısır'da pek çok eser bulunduğu için, her biri hakkında ancak kısa kısa bilgiler verebileceğiz... NÎL NEHRİ Kuzeydoğu Afrika'da bulunan ve 6.640 kilometre≠lik uzunluğu ile dünyânın en uzun, 3.200.000 km2 su alma alanı ile dünyânın üçüncü büyük nehri olan Nîl Nehrinin, gerek kayık gezintisinde, gerek Burcu'l-Kâhire'den (Kâhire Kulesi'nden) Mısır için ne kadar hayâtî ehemmiyeti hâiz, çok güzel ve muhteşem olduğu açık-seçik görülmektedir... PİRAMİTLER Eski Mısırlılar tarafından kral mezârları olarak inşâ edilen, kare tabanlı, üçgen kenar yüzleri en zirvede birleşen, tipik bir duvar işçiliğine sahip olan Piramitler (el-Ehrâm), dışarıdan görüldüğü gibi basît birer yapı değildir, iç bölmeleri oldukça teferruâtlıdır. Zâten dünyânın 7 hârikasından birincisi sayılmıştır. Piramitlerin nasıl inşâ edildiği henüz anlaşılamamış ise de, yapılışı ile ilgili bazı tahmînler yürütülmektedir. Piramitlerin katlar hâlinde inşâ edildiği, her kat bitince etrafının doldurulduğu sanılmaktadır. Piramitlerin büyüklüğü ve o günkü teknik imkânlar düşünüldüğünde, görenleri hayrette bırakmaktadır. Tahmînen bir piramit, ağırlığı 2-30 ton arasında değişen 2.300.000 blok taş ihtivâ eder. M.Ö. 1. asırda yaşayan Yunan tarihçisi Herodot'un verdiği bilgiye göre, bir piramit inşâatının temelini hazırlamak on sene, yükseltmek ise yirmi sene sürmüş ve burada 30 sene boyunca devâmlı 100.000 kişi çalıştırılmıştır. Mîlâttan önce yaklaşık 2590-2568 yılları arasında yaşayan Keops'a ait el-Cîze (Gîza=Gîze)'deki Khufu (Keops) Piramidi en büyüğüdür. Taban genişliği 230.43 metre, yüksekliği 146.76 metredir. Gîze'deki diğer iki büyük piramit ise, Khafre (Kefren) ve Menkûre (Mikerinos) piramitleri olarak bilinir. İnşâat, eski Mısırlıların inancına göre ölümden sonraki hayâtın ihtiyaçlarını görecek bir şekilde planlanmıştır. Birkaç piramit grup hâlinde yerleştirilmiştir. Merkez piramit krala aittir. Doğu kısımda ibâdetlerin yapıldığı ma'bed bulunur. Eski Mısırlılar, tanrılarına adadıkları kurbânlarını burada keserlerdi. Kralın mezârı etrafında da, kralın en yakın idârecilerine âit diğer mezârlar bulunur. Mısır'da piramit yapımı Yeni Krallık döneminde (M.Ö. 1570'te) terk edilmiştir. AMR BİN ÂS CÂMİİ Hazret-i Ömer'in hilâfeti zamânında, Mısır fâtihi ve vâlîsi olan Eshâb-ı kirâmdan Amr bin Âs tarafından, bugün Kâhire ile birleşmiş olan Fustât'ta yaptırılmıştır. [Mısır'ın fethi, hicretin 21. yılında müyesser olmuştur. Amr bin Âs, İslâm ordugâhının yerine bu câmiyi yaptırmıştır. Yerinde eski ve harap bir Kopt manastırı olduğu söylenir.] Amr bin Âs Câmii, aynı zamanda Afrika'nın ilk câmii ve medresesi sayılır. Mısır âlimleri burada fahrî olarak ders verirdi. Haftada iki gün kâdılar burada da'vâ dinlerdi. Câminin kıble duvarının sol köşesinde câmiyi yaptıran Amr bin Âs hazretlerinin oğlu ve Eshâb-ı kirâmın ileri gelenlerinden Abdullah'ın kabri bulunmaktadır. [Türbe, ahşap bir maksûre ile çevrili, üstü kubbe ile örtülüdür.] Câmi çeşitli dönemlerde çeşitli ta'mîrât görmüş, yenilenmiş, genişletilmiş, ona mihrâb, minber, sütun, kapı, revâklar gibi ilâveler yapılmış ve dört de minâre eklenmiştir. Bunlar, İslâm dünyasındaki ilk minârelerdir. Zelzelelerde harâb olan câmi, yine muhtelif târihlerde ta'mîr ettirildi. 1303 senesinde yaptırılan alçı mihrâb günümüze kadar intikâl etti. Osmânlı vâlîsi Bayram Paşa tarafından 1623 yılında, Memlûk beylerinden Murâd Bey tarafından da 1797 senesinde câmi ta'mîr ettirildi. Zamanla yine harâb olan câmi, Kavalalı Mehmed Ali Paşa'nın emriyle tekrâr ta'mîr edildi. 20. asır başlarında çok harap düşen câmide sadece yılda bir defa namaz kılınabiliyordu. 1977 senesinde Mısır Vakıflar İdâresi câmiyi yeniden ta'mîr ettirdi. Amr bin Âs, 43 (m. 664) senesinde Kâhire'de vefât etti. Kabrinin Cebel-i Mukattam'da olduğu rivâyet edilmektedir.