Bütün insanlığın İslam medeniyetine hayranlığı

Dünkü makâlemizde birazcık "İslâm medeniyeti"nden bahsetmeye çalıştık. Günümüzde bütün dünyâ milletleri, bu medeniyete hayrânlıklarını dile getirmekte, dünyâdaki pekçok ilim adamı, vakıf, yayınevi, araştırma teşkîlâtları insanlığın günlük hayâtından en girift meselesine kadar içine düştüğü buhrânlara çâre bulmak için, bu medeniyeti incelemektedir. Anlayabildiklerini başta Amerika olmak üzere, tatbîk ederek ilerlemekte, sıkıntılarını azaltmaktadır. Medeniyeti, sâdece gelişmiş ve ileri bir teknoloji olarak ele almak da, san'at, edebiyât, estetik duygu ve düşüncede yükselmişlik olarak kabûl etmek de doğru değildir. Geçmişte ve günümüzde de her iki vasfa sâhip cem'iyetler vardır. Medeniyet için her iki unsurun gerektiği kadar ve ölçülü bir şekilde mevcûdiyeti şarttır. İlim ve teknikte çok ileri olan memleketlere, bunları ne yönde kullandıklarına bakmadan "medenî" demek büyük bir yanlışlıktır. Bunlar medeniyeti göstermez. Bunları medeniyet sanmak her silâhlıyı gâzî, mücâhid sanmak olur. Hâlbuki bunlara sâhip olan eşkıyâlık da yapabilir. MEDENİYETLERİN GELİŞMESİ İnsanoğlu giderek dünyâyı ve tabîatı daha çok kontrol altına almakta, ancak râhatı, refâhı ve huzûru sağlamak konusunda aynı başarıyı gösterememektedir. XX. [Yirminci] asırda dünyânın içine düştüğü buhrânın kaynağında da bu yatmaktadır. Bütün dünyâda inançların giderek unutulmaya yüz tutması sebebiyle, ma'nevî değerlerin zayıflaması, çeşitli buhrânlara ve sıkıntılara sebep olmaktadır. Medeniyetlerin güçlenmesi ve yaygınlaşması teknolojiyle inancın birbiriyle çok iyi bir şekilde te'lîf edilmesine bağlıdır. Maddî sâhadaki gelişmeler gibi sâdece ma'nevî sâhadaki gelişmeler de kâfî değildir. Astek medeniyeti, İspanyolların silâhlarına tahta kılıçla mukâbele etmesi sebebiyle çökmüştür. Kezâ "hamam medeniyeti" diye de tâbir edilen Roma medeniyetinin yıkılışı da ahlâksızlığı sebebiyle olmuştur. Müslümânlar, İslâmiyeti götürdükleri yerlere, İslâmiyetin gereği olan medeniyeti de berâber taşımışlar, insanların refâh, huzûr içerisinde kardeşçe yaşamasını sağlamışlardır. Bu medeniyetin bir parçası olan san'at dalında o bölgelere yollar, köprüler, hamâmlar, kervansarâylar, ibâdethâneler, çeşmeler, su kanalları yapmışlardır... Müslümanlar, gittikleri her yerde mi'mârî eserler yaptırmışlardır. İspanya'daki Kurtuba Câmii, işgâl altında bulunan Mescid-i Aksâ Câmii, İstanbul'daki Süleymâniye, Edirne'deki Selîmiye câmileri, İslâm mi'mârî san'atının birer şâheserleridir. İslâm san'atı Emevîler zamânında başlamış, Abbâsî, Fâtımî, Eyyûbî, Memlûk, Selçûklu şeklinde gelişerek nihâyet Osmânlının doğu san'atlarıyla batı san'atlarını sentez etmesiyle yüksek ve geniş kubbeli direksiz câmiler, yüksek kemerli köprülerle zirveye ulaşmıştır. Bugünkü modern mi'mârî san'atı, Osmanlı mi'mârî san'atını örnek almıştır. Osmanlı mi'mârî san'atına paralel olarak Hindistân-Türk mi'mârî san'atları da çok ileri gitmiştir. Şâh Cihân'ın yaptırdığı "Taç Mahal", bu eserlerin en muhteşemidir. BİRÇOK İLMİN KURUCUSU OLDULAR İslâm dünyâsında yetişen âlimler de, birçok ilmin kurulmasına önderlik yapmışlardır. İmâm Muhammed devletler hukûkunun, İmâm-ı Şâfiî hukûk usûlünün, İbn-i Haldûn târih sosyolojisinin, İbn-i Heysem fizik ve optik kısmının, Harezmî cebirin, Cezerî sibernetiğin temellerini atmışlardır. Yine yetişen binlerce âlimin yazdığı sayısız kitaplar, asırlarca ilim âlemine ışık tutmuş medeniyetin yükselmesine yardımcı olmuş, hattâ Avrupa bunlara sâhip çıkmış ve kendi adamlarına mâl etmiştir. Bugün de mukaddes dînimiz İslâmiyeti iyi öğrenip, onu doğru anlamaya, ona uymaya çalışırsak, maddî ve ma'nevî sâhada en yüksek bir medeniyete ulaşmamız son derece kolay olacaktır. Asîl milletimizin bu konudaki târihî mîrâsından doğan tâlihi, hiçbir millette yoktur. [İnşâallah, zamân zamân, fırsat buldukça, göğsümüzü kabartan bu yüksek medeniyetimizden bahsetmeye çalışacağız.]