Komşuluk hakkında birkaç kelime -1-
Takvimlerde, "Anneler Günü", "Kadın Hakları Günü", "İnsan Hakları Günü", "Hayvanları Koruma Günü"... gibi birçok "özel gün"ün yanında, "Dünya Komşuluk Günü" adıyla husûsî bir gün daha vardır. Bugün ve yarınki makalelerimizde inşâallah, bir nebze "Komşuluk Hakkı"nın öneminden bahsetmeye çalışacağız. "Komşu, komşunun külüne (ateşine) muhtâçtır" atasözü, komşuların her zaman birbirlerine muhtaç olduklarını ve komşuluğun mühim fonksiyonunu ne kadar güzel ifâde etmektedir. "Güzel komşuluk et ki, hakîkî mü'min olasın" hadîs-i şerîfi, iyi komşuluğun îmânla da ilgisinin olduğunu açıkça gösteriyor. Sâlih kimselerle komşuluk çok büyük ni'mettir. Bir hadîs-i şerîfte buyuruldu ki: "Ev satın almadan önce, komşuların nasıl olduklarını araştırın! Yola çıkmadan önce de, yol arkadaşınızı seçin!" [Şir'atü'l-İslâm] Her Müslümanın, bilhâssa yeni evlilerin, harâmlardan sakınan, ibâdet yapan sâlih Müslümanlar arasında ev aramaları gerekir. Peygamber Efendimiz buyurdular ki: "Sâlih komşu, uygun bir binek ve geniş bir ev saâdettir." [İ. Ahmed] Diğer bir hadîs-i şerîfte buyuruldu ki: "Bir sâlih Müslümanın hürmetine, komşulara gelecek yüzlerce belâ önlenir." [Taberânî] Peygamber Efendimiz buyuruyor ki: "Komşuya da, ana-babaya hürmet etmek gibi hürmet etmek lâzımdır." Bilindiği üzere, başımıza bir iş geldiğinde, hasta olduğumuzda bize yardım edecek olan en yakın kişi, komşumuzdur. Ev komşuları, bazan akrabâdan daha yakın, daha önemli olurlar. Komşunun hakları çoktur Bir hadîs-i şerîfte buyuruldu ki: "Komşu senden yardım isterse yardım edersin. Borç isterse verirsin. Fakîr düşerse gözetirsin. Hastalanınca ziyâret edersin. İyi şeylerini tebrîk eder, felâketlerinde sabır dilersin. Ölünce cenâzesine gidersin." [Harâitî] "Huccetü'l-İslâm İlmihâli" adıyla meşhûr olan kitapta, "Komşuluk" bahsinde: "Ey Oğul! Komşunu gördüğün zaman, hâl ve hâtırını sor. Hasta olunca ziyâretine git. Komşunun evine gidince, izin almadan içeriye girme. Elinden gelirse, komşunun ihtiyâcına yardım eyle. Komşuların hakkı çok mühimdir. Zîrâ Peygamberimiz buyurdu ki: "Komşunun mîrâs hakkı gibi hakkı vardır, o da komşuluk hakkıdır. Eğer Müslüman ise, sende iki hakkı vardır: Biri komşuluk hakkı, biri de Müslümanlık hakkı." Komşunun yiyeceği yok iken, sen elindeki yemeği yiyemezsin. Zîrâ onun, senin elindeki yemekte dahî hakkı vardır. Her yemek yediğin zaman, düşünmen lâzımdır ki, acaba komşularımdan yiyeceği olmayan var mıdır?" denilmektedir. [İslâm Ahlâkı] Komşu, neredeyse komşuya vâris olacak kadar hak sâhibidir. Hadîs-i şerîfte buyuruldu ki: "Cebrâîl aleyhisselâm, komşu hakkının öneminden o kadar çok bahsetti ki, komşuyu komşuya mîrâscı kılacak zannettim." [Buhârî] Bir kimse, komşusundan ne bekliyorsa, ona da aynı şeyleri yapmalıdır! Çünkü hadîs-i şerîflerde buyuruldu ki: "Allah'a yemîn ederim ki, bir kimse, kendisi için sevdiği, istediği şeyi, komşusu veya arkadaşı için de sevmedikçe, istemedikçe [kâmil ma'nâda] îmân etmiş olmaz." [Müslim] "Allaha ve âhirete inanan, komşusunu incitmesin!" [Buhârî] "Komşusu, kötülüğünden emîn olmayan kimse, [kâmil] mü'min değildir." [Buhârî] "Komşusu, şerrinden emîn olmayan kimse, îmân etmemiştir." [Bezzâr] "Allah ve Resûlünü seven, onların da kendisini sevmelerini isteyen, konuşunca doğru söylesin, emânete riâyet etsin ve komşusu ile iyi geçinsin!" [Beyhekî] Bir hadîs-i şerîfte de şöyle buyurulmuştur: "Kendisinin iyi mi, kötü mü olduğunu anlamak isteyen kimse, sâlih komşularının kendisi hakkında ne dediklerini öğrensin! "İyi" diyorlarsa, Allah indinde iyi olduğunu anlasın!" [İbn-i Mâce] Evet, sâlih komşularımız, bizim hakkımızda "iyi birisi" mi diyorlar? Yoksa "kötü birisi" mi diyorlar? İyi komşu nasıl olur? Komşu hakları çok mühimdir. Hadîs-i şerîflerde buyuruldu ki: "Komşuna ihsânda bulun ki mü'min olasın!" [Tirmizî] "Komşusu aç iken tok olan mü'min değildir." [Taberânî] "Allah indinde komşuların iyisi, komşularına faydalı olandır." [Hâkim] "Evinizde pişen yemekten komşunuzun hakkını verin." [Şir'atü'l-İslâm] "Sıkıntıya düşen komşusuna yardım edene, sıkıntısını giderene, kıyâmette en kıymetli elbiseler giydirilir." [Şir'atü'l-İslâm] Müslümanın, komşusuna herhangi bir zararı dokunmaz; hattâ onun sıkıntılarına da katlanır. Hadîs-i şerîfte buyuruldu ki: "Kötü komşunun eziyetlerine ölünceye kadar sabredeni Allah sever." [Hâkim] İyi komşu, sadece komşularına zarar vermeyen kişi değil, onlardan gelecek zararlara ve sıkıntılara da katlanan kimsedir. Hadîs-i şerîflerde buyuruldu ki: "Malına veya çoluk-çocuğuna zarar verir korkusu ile komşusuna kapısını kapatan, onunla görüşmeyi kesen, [hakîkî] mü'min değildir." [Harâitî] "Komşunun köpeğini döven, sâhibini incitmiş olur." [İ. Gazâlî] "Kötü komşu, gördüğü iyiliği gizler, kötülüğü de yayar." [Taberânî] Komşuya hürmet, onunla iyi geçinmektir. Onu incitecek söz ve hareketlerde bulunmamaktır. Peygamber Efendimiz bir hadîs-i şerîfinde buyurdu ki: "Zimmî [gayr-i müslim] komşunun bir hakkı, Müslüman komşunun iki hakkı, akrabâ olan komşunun da üç hakkı vardır.) [Bezzâr]