Amerika hakkında bilinmesi gereken ilk 10 şey

Geçen hafta vefat eden şair, romancı, denemeci Melih Cevdet Anday "Nerden Çıktı" şiirinde, sahip olduğu materyalist felsefeye göre neyin nerden çıktığını çözmeye çalışmıştı: Güneş çıktı ay çıktı/ Yeryüzüne bitki çıktı/ Hayvan çıktı/ İnsan çıktı/ Bunca emekten sonra/ İsim çıktı, fiil çıktı.../ Ya bu yalan/ Bu yalan nerden çıktı? Zaman zaman Amerika hakkında yalan yanlış bilgileri duydukça "Bunlar nereden çıkıyor?" diye şaşırıyorum. Gazetelerde çıkan haberlerden, bazıları "deneyimli gazeteci" olarak takdim edilen yazarların araştırmalarından, köşe yazılarından, ekranlarda boy gösteren uzmanların konuşmalarından... sonra okuyuculardan aldığım telefonlardan, e-posta mesajlarından, buraya gelen misafirlerin sözlerinden anladım ki, Amerika hakkında bilinmesi gereken ilk şeyler bilinmemekte. Şahit olduğum yanlışlardan yola çıkarak şu sıralamayı yaptım: 1-Amerika ile Türkiye arasında saat farkı, Doğu yakada (Atlas Okyanusu kıyıları) 7 saat, Batı yakada (Pasifik kıyıları) 10 saattir. Amerika'nın iki yakası arasında 3 saatlik zaman farkı vardır. Meselâ, siz sabah 9'da işbaşı yaptığınızda Doğu yakadaki bizler uykunun en tatlı yerinde oluyoruz. 2- Türkiye ile ABD arasında mevsim farkı yoktur. Bir küreye bakarsanız her iki ülkenin de kuzey yarımkürede yer aldığını göreceksiniz. Memleketimiz kışa girdi, burası da kışa girdi. 3- Amerika'da ölçü sistemi Avrupa'da ve dünyanın hemen her yerinde geçerli olan metrik sistemden farklıdır. Uzunluktan ağırlığa, hava sıcaklığından elbise, ayakkabı bedenine kadar bütün sahalarda Amerika'nın kendine mahsus ölçü birimleri vardır. 4- Elli eyalet vardır, her eyaletin bir başşehri vardır. New York şehri New York eyaletindedir ama eyaletin başşehri değildir, adına aldanmayın. 5- Washington bütün ABD'nin başşehridir. Fakat bir de Washington eyaleti vardır, isimlerinden başka ikisinin coğrafî ve idarî bir yakınlığı yoktur. 6-Amerika'da eyalet ve özel olmak üzere iki çeşit üniversite vardır, fakat bütün üniversiteler paralıdır. Yani devlet kurumu olan eyalet üniversitelerinde bedava okunmaz. 7- Amerika kıtasına Kızılderililerin gelişi hâli hazırdaki bulgulara göre milâttan 12 bin sene önce, dünya buzul çağının sonuna yaklaştığında olmuştur. (İlk gelişi 30-40 bin sene öncesine kadar götürenler de vardır). O vakitler kara yolu köprüsü olan Bering Boğazı'ndan geçerek Asya'dan gelmişlerdir. Dolayısıyla Kızılderililerin Müslümanlığı söz konusu değildir. Ancak, Kızılderili inançları Orta Asya Türklerinin inançlarıyla benzerlik arzetmektedir. 8- Amerika gökdelenlerle dolu, insanların taşla, betonla, çelikle çevrili olarak yaşadıkları büyük şehirler ülkesi değildir; Amerika bol ağaçlı küçük kasabalar memleketidir. Nüfusu 1 milyonu geçen şehir sayısı 9'dur. En kalabalık şehir New York'un nüfusu 8 milyondur. 9- Amerika'da sokaklardan para toplanmaz, yan gelip yatılarak para kazanılmaz. Amerika'da acımasız, sıkı bir iş hayatı vardır. Amerika'da çok çalışmak şarttır. Aksini söyleyen yalan söylüyor demektir. 10- Amerika endüstrileşmiş ülkeler içinde hâlâ en muhafazakâr olanıdır. Daha fazla bilgi için iki kitap adı vereyim. Kendi kitaplarımdan bahsetmek ayıp olmasa gerek. Bâbıâli Kültür Yayıncılığı'ndan çıkan 'Aptal Beyaz Adamlar' Amerika'yı alışılmadık cephelerden gösteren bir tercümedir. 'Amerika Amerika' ise benim cephemden gösteren bir seyahat kitabıdır. (Kızılderililer hakkında ise: 'Mi Taku Oyasin'-Alfa Yayınları) Ramazan Bayramı'nız kutlu olsun; hayırlar, bereketler getirsin.