Amerika'nın parası

Geçenlerde haber bültenlerimizden birinde, memleketteki ekonomik ahvalin fecaatini göstermek üzere asgarî ücretle vatandaşın neler satın alabileceği sıralanmıştı. İşte, şu kadar ekmek, şu kadar kilo et, pirinç, mercimek... Yani asgarî ücretli vatandaşımız bir saatlik çalışması sonunda, meselâ kaç adet ekmek satın alabiliyordu. Aynı hesaplamayı Amerikan piyasası için yaptım. Bir fikriniz olsun diyerek yazacağım. Burada asgarî ücret ortalama 6 dolar. (Aslında federal hükûmetin biçtiği fiyat 5 dolar 15 sent. Bazı eyaletlerde bu rakamın altında, bazılarında üstünde, fakat çoğunda bu ücret ödenir. Ben biraz bolca ve düz hesap tutuyorum.) Yani bir saatte 6 dolar. Bu 6 dolar ile bir kişi neler alabilir? Önce şunu söyleyeyim, memleketimizdeki marketlerde de artık uygulandığı için biliyorsunuz, her market her hafta bazı mallarını ucuzlatır ve kuponlar yayımlar. Bu ucuzlatma işi göstermelik değildir, ucuzlayan malların fiyatı normal fiyatlarından bir hayli farklıdır ve halk ucuzlayan malları kaçırmaz. Ben de listemi yaparken ucuzlayan malları esas aldım. Asgarî ücretle çalışan bir vatandaş bir saatlik parasıyla bir kere en adisinden altı adet ekmek alabilir. Bu ekmeklerin herbiri 452 gram olacaktır. Biraz daha kaliteli bir ekmek almak isterse saatlik ücreti ile iki veya üç ekmek alır. Bir buçuk kilo kıyma, 2 kilo tavuk alabilir. 6 düzine yumurta alabilir. 7.5 litre süt alabilir. 2.5 kilo pirinç alabilir. Yanlış anlaşılmasın, bunların sadece birini alabilir. 5 litre mısırözü yağı yahut 3 litre zeytinyağı alabilir. Zeytinyağı ucuzlukta değilse, üç litrelik bir zeytinyağı tenekesi için iki saatlik çalışma gerekir. Devam edelim: Asgarî ücretiyle bir kilodan az fazla beyaz peynir alabilir. 10 kilo un alabilir. Yarım kilo çay, 4 kilo kuru fasulye, 4 kilo elma, 7 kilo patates, 7 kilo toz şeker alabilir. Orta boylardan üç baş karnabahar alabilir. Ucuzlukta olan 4 litrelik bir deterjan kutusunu da bir saatlik ücret karşılığı alabilir. Yine bu vatandaş bir saatlik ücretiyle bir buçuk paket sigara alabilir. Lütfen buraya dikkat edin. Amerika'da sigaranın ne kadar pahalı olduğunu anlayacaksınız. Bir saatlik ücret ile haftalık yayımlanan Time dergisini ve beraberinde iki ayrı gazeteyi alabilir. (Dergi ve gazeteye abone olursa, posta ile evine gelirse çok daha ucuz olur, ben raf fiyatı üzerinden hesapladım) Bir adet sinema bileti alabilir. 100 tabletlik bir kutu aspirin alabilmesi için bir saatlik ücretinden biraz daha fazla vermesi gerekir. Şimdi önümüzde Şükran Günü var. Amerikalılar aile fertleriyle, dostlarıyla bir araya gelip hindi kızartması yiyecekler. Orta boy bir hindi almak için iki saatlik ücret gerekir. Şöyle de diyebiliriz: Amerika'da asgarî ücretten çalışan insan bir saat boyunca 6 ekmek yahut 4 kilo kuru fasulye yahut bir buçuk kilo kıyma yahut üç baş karnabahar yahut 1.5 kilo pirinç yahut 4 kilo elma yahut yarım kilo çay karşılığı çalışıyor. Normal olarak günde 8 saat çalışıldığına göre akşam eve giderken saydıklarımızdan hangisini isterse, toplam sekiz kalem mal alıp götürebilir. Buyrun, memleketteki durumla kıyaslayın. Daimî bir işte çalışanların ücreti haftalık olarak verilir. Asgarî ücretten çalışan vatandaş günde sekiz saatten, 5 günde 40 saatlik çalışmasının sonunda patrondan 240 dolar alır. Oturabileceği en ucuz evin aylık kirası 500 dolardır. Böyle bir ev hırpanî görünüşlüdür ama kaloriferi ve sıcak suyu vardır. İki haftalık kazancı evin kirasını karşılar. Araba (arabası yoksa ulaşım), telefon, elektrik, su giderleri de üçüncü haftalığını götürür. Kalan bir haftalık ücret yeme, içme, giyinme, sağlık, eğlence, hayatı devam ettirebilmek için ne lâzımsa harcamak üzere ceptedir! Asgarî ücretten çalışan bir insanın kazancı, ABD Nüfus Dairesi tarafından fakirlik sınırı olarak verilen rakamların üzerinde. Tabiî bu asgarî ücretli vatandaşı sadece kendisinden sorumlu kabul ediyoruz; evli, çocuk sahibi olarak düşünürsek bu para fakirlik sınırının altına düşer. Bu sebeple asgarî ücret alınıyorsa bir ailede bir kişinin kazancına bakılmaz, karı-koca çalışılır, hatta geceleri ya da hafta sonları ilâve bir işte daha çalışılır. Amerikan piyasası hakkında bilgi edinmek isteyenlere, bu taraflara gelmeye niyeti olanlara duyurulur.