Dünyanın orta yeri

Nasreddin Hoca "eşeğimin arka ayağının bastığı yer" demişti. İnanmamıştı duyanlar da, "Hadi ölçün o zaman..." diye meydan okumuştu Hoca'mız. Yer bilimciler, coğrafyacılar, matematikçiler ölçmüş biçmiş, "dünyanın ortası burasıdır!" demişler. Ekvador'a gidişimin asıl sebebi dünyanın ortasını görmekti. Dünyanın belini. Nedense ekvator kuşağı biraz alçak, deniz seviyesi, hatta az biraz çukur gibi canlanırdı zihnimde. Dünyanın beli ya... Dünyanın inceldiği yer! Halbuki Ekvador'da Ekvator çizgisinin geçtiği bölge deniz seviyesinden 2500 küsur metre yükseklikte. Ve bölge yüksekliği 5000 metreye varan dağlarla dolu. Başkent Quito'nun 25 km kuzeyinden geçiyor çizgi. Ama iki ayrı Ekvator çizgisi var! Önce yanlış ölçmüşler! Büyük bir âbidenin yükseldiği temiz, sevimli bir park olan Mitad Del Mundo resmî olarak dünyanın ortası ama son GPS ölçümlerine göre değil! Zamanında hata yapılmış, asıl kuşak 240 metre kuzeyden geçiyor ve orada bir açık hava müzesi kurulmuş. Bu müzede buranın gerçekten ekvator çizgisi üzerinde olduğunu ispatlayan deneylere şahitlik ediyorsunuz ki şaşakaldım. Hep söylenen suyun lavabonun deliğinden akıp giderken döne döne akma, yani girdap meydana getirme meselesini gözlerimle gördüm. Bu konunun aslı olmadığına dair yazılar okumuştum; ama gördüğüme inanmayayım mı şimdi? Müzede görevli kız yere kırmızı boya ile çizilmiş ekvator çizgisinin üzerinde duran dikdörtgen bir evyeye bir kova su boşalttı. Evyenin tıpasını açtı, su altındaki delikten dümdüz aktı gitti. Sonra evyeyi ekvator çizgisinin kuzeyine götürdü, yani bir metre oynattı yerinden. Suyu boşalttı. Su bu defa saat yönünde girdap yaparak delikten aktı. Ardından evyeyi ekvator çizgisinin bir metre güneyine götürdü, yine suyu döktü, su delikten deminkinin tersine girdap oluşturarak aktı. Hatta suyun yüzüne küçük yapraklar da atılmış onların da döne döne gidişini, ekvator çizgisinin üzerinde ise dönmeden doğruca deliğe girişini rahatlıkla seyredebiliyorsunuz. Rehberin dediğine göre bu deney banyolarda, mutfaklarda filan doğru sonuç vermezmiş, zira orada tesisatın yapılışına göre mekanik sistemler işe karışırmış. Yani diyeceğim şu ki, ekvator dünyanın beli ama yerküre orada incelmiyor, bilesiniz! Bir de ekvator diye 365 gün sıcak sanırız. Deniz seviyesinden bu kadar yüksekte olunca hava hiç de sıcak olmuyormuş. Su derseniz, dönmeden akıyor işte!