İki yıllık yüksek okullar

Amerikan yüksek tahsil sisteminde "Community College" denilen bir grup eğitim kurumu var. İki yıllık yüksek okul diye tercüme edebiliriz. Hemen hemen yüz sene önce başlamış bir sistem. ABD'nin keşfettiği bir sistem. Diyorlar ki, "Yirminci yüzyılın başlarında nüfus ve nüfusun talepleri artıp da daha fazla sayıda lise mezunu genç istikbal arayışına girdiğinde, çoğu da evlerinden ayrılmadan, yurtlarda kalma telâşı olmadan, ucuza okumak istediklerinden böyle bir yüksek okul sistemi kurduk." Eğitimde fırsat eşitliği sağlama, lise sonrası eğitimi yaygınlaştırma yolunda bir formül olarak değerlendiriliyor bu okullar. Amerika'da "county" diye isimlendirilen, belki bizim vilayet diyebileceğimiz yerleşim birimlerinin yeteri kadar büyük olanlarında birer "community college" bulunur. Bu okullarda, tarih, coğrafya, dil, ekonomi, psikoloji, sosyoloji, fizik, kimya, yemek pişirme, sağlık hizmetleri, çocuk gelişimi, bilgisayar, resim... aklınıza ne gelirse pek çok sahada dersler vardır, mezuniyet için şart koşulan krediyi tamamlayanlara "yardımcı lisans" diploması verilir. Bugün 10 küsur milyon öğrenci bu okullarda okumakta. Bu sayı yüksek tahsile başlayan gençlerin yüzde 45'ine tekabül ediyor. Bu öğrencilerin kimi iki yıllık tahsili bitirip iş hayatına atılıyor; kimi, buradan aldığı kredileri dört yıllık bir okula geçiş için kullanıp öğrenimine devam ediyor. Öğrencilerin yüzde 58'i kız. Bu okullar, çevre halkından, evli ve çocuk sahibi olan, hem çalışıp hem okuyan, lise mezuniyetinden sonra bir süre çalışıp tekrar tahsil hayatına dönenlerin tercih ettiği okullar olarak karşımıza çıkıyor. ABD'de bugün 1171 adet Community College var. Büyük çoğunluğu devlet okulu, az bir kısmı özel sektörün. Daha önce de yazmıştım; devlet okulları, mahallî idarelerin ve eyalet yönetimlerinin çekip çevirdiği, biraz da federal bütçeden destek alan okullardır. Devletin veya özel sektörün olsun, hepsi de paralı. Fakat ücretler dört yıllık üniversitelerle kıyaslanmayacak kadar düşük. Meselâ, dört yıllık bir okulun ortalama fiyatı 15.000 dolar ise, bu iki yıllık okullarınki 1500 dolar. Dört yıllık devlet üniversitelerinde de olduğu gibi ücretler öğrencinin oturduğu yere göre belirleniyor. Aynı vilayette ikamet etmekte olan gençlere iskonto vardır, vilayet dışından geliyorsanız fiyat artar, eyalet dışından geliyorsanız daha da artar. Yani felsefe "Bizim mahallenin çocuğunu gözeteceğiz." şeklindedir. Tabiatıyla bu iki yıllık yüksek okullara giriş akademik açıdan da kolay. Lise hayatı fazla başarılı olmayan, üniversite giriş imtihanlarında, dört yıllık okulların yeterli görmeyeceği puanları alan gençler rahatlıkla kaydolabiliyor. 1171 adet Community College arasında 31 tanesi de kızılderililere ait. Yani onların yaşadığı rezervasyonlarda kurulmuş, kabileler tarafından yönetilen ve kızılderili gençlere eğitim veren okullar. Sözü bizim memlekete getireceğim elbette. American Associaton of Community Colleges=Amerikan İki Yıllık Yüksek Okullar Birliği'nin bülteninde bizimle ilgili şaşırdığım bir haber okudum. Ama yerim bitti, haftaya kaldı.