Ne negro, ne Afrikalı

Şubat ayının ABD'de Afrikalı Amerikalılar ayı olduğunu kaç kere yazmışımdır. Bu ifadenin 1980'li yıllarda ortaya çıktığını, o zamana kadar siyahîlar için kullanılan "black (siyah), negro (İspanyolca siyah), colored (renkli)" gibi isimlendirmelerin artık gözden düştüğünü, tabulaştığını da yazmışımdır. Siyahlara "Afrikalı-Amerikalı" demek onlara sınıf atlatmak, bir çeşit iade-i itibar etmek, hürriyet ve eşitlik yolunda son noktayı koymak gibi telâkki edilmişti. Ben Amerika'ya geldim geleli böyle yazılmış, böyle söylenmiştir. Devran değişiyor! New York Times'da bir yazı gözüme ilişti. Kendisi de, kaç asır önce Afrika'da doğup Amerika'ya köle olarak getirilmiş dedelerin torunu bir siyahî olan dilbilimci yazar John McWhorter "Afrikalı Amerikalı" tanımlamasına karşı çıkıyor. (Bu yazar, bizim basında; dünyadaki 6000 dilin yüzde 90'ının gelecek yüzyıl içinde kaybolacağı, geride sadece 600 dilin kalacağı şeklindeki ifadesiyle yer bulmuştu geçenlerde.) "Hayır," diyor, "ben Siyah Amerikalı'yım. 2004'ten beri Afrikalı Amerikalı ifadesini kullanmıyorum ve herkesi de kullanmamaya çağırıyorum." Bugün Amerika'da 10 siyahtan biri yabancı ülke doğumlu. Ve her 30 siyahtan biri Afrika doğumlu. Şu anda ülkede Afrika doğumlu siyahların nüfusu bir milyonu aşmış durumda. "İşte onlar Afrikalı Amerikalı" diyor McWhorter. "Amerika'da doğup büyümüş bir siyahın, Amerikalı bir beyaz ile olan ortak noktaları, Senegal'den üç sene önce göçüp gelmiş bir siyah ile olandan çok daha fazladır. Yüz sene önce olsaydı neyse, ama devran değişti, şimdi bir kere bütün siyah Amerikalılar İngilizce konuşuyor. Aralarında Afrika'yı hatırlayan, özleyen, Afrika dilini bilen, kültürünü yaşayan var mı? Afrika'da doğmuş, köle olarak satılmış birini tanıyıp görmüş olan var mı? Yok! Bizim artık Afrika'yla filan ilgimiz kalmadı. Kendimize Afrikalı Amerikalı demekte ısrar etmek mantıksız olduğu kadar, gerçek Afrikalılara saygısızlıktır. 2010 yılında artık siyah insan kendisine Afrikalı diyerek gurur duymaya çalışmamalıdır." Öyleyse? Diyor ki McWhorter: "Negro hatırası kötü. Renkli diyebiliriz ama bu teorik olarak beyaz ırktan olmayan herkesi içine alır. Öyleyse en iyisi siyah demektir. Siyah Amerikalı." Velhasıl... Siyah, siyahî, kara demekten korkmamak lâzım. Karacaoğlan ne demiş? Bana kara diyen dilber /Gözlerin kara değil mi /Yüzünü sevdiren gelin /Kaşların kara değil mi? Şimdi olsa ilâve ederdi: Amerikan başkanı da kara değil mi?