Paralı eğitim!

Amerika'da ilk ve orta dereceli okullar geçen hafta açıldı. Bu ders yılında New York'ta yeni bir çeşit paralı eğitim uygulaması başlayacak. Şehirde düşük gelirli ailelerin yaşadığı 6 bölge seçildi. Bu bölgelerde okula devamsızlık yapmayan, disipline aykırı davranmayan ve derslerinde yüksek not alan dördüncü ve yedinci sınıf öğrencilerine ve ailelerine yılda 500 dolara kadar bir para verilecek. Meselâ, bir dördüncü sınıf öğrencisi yıl içinde yapılan 10 büyük testin her biri için, eğer notu iyiyse, 25 dolar nakit para alacak. Yedinci sınıf öğrencisinin ücreti iki misli, o 50 dolar alacak. Bu kadar da değil! Öğrenci iyi not alamadı ama teste girdi! Olsun, canı sağolsun! Sadece teste girdiği için dördüncü sınıf öğrencisi 5 dolar, yedinci sınıf öğrencisi 10 dolar alacak. "Hiç değilse okula gelin, ders çalışmasanız bile gelin, imtihanlara girin" diyor okul idareleri. Ayrıca çocuğunu düzenli okula gönderen aileye her ay 50 dolar, veli toplantısına katılan aileye 25 dolar ödenecek. Böyle birkaç kalem daha tespit edilmiş. Programın hedef kitlesi zenci ve Hispanik (Güney Amerikalı) öğrenciler. Bu ders yılında New York'ta 40 okulda program yürürlüğe kondu. Belediye başkanı bu işte kullanılacak fonun kamu bütçesinden gelmeyeceğini, özel sektörden temin edileceğini garanti ederek, vergi ödeyen vatandaşlara korkmayın mesajı gönderiyor. Ama buna inanmayanlar, bu para vergilerimizden kesilir diyenler çok. Proje Harvard Üniversitesi'nden bir ekonomist tarafından geliştirildi ama bu işi hiç de uygun bulmayan eğitimciler var. "Öğrenciler para kazanmak için değil, öğrenmek için çalışmalıdır. Öğrenmeyi sevmelidir. Bu anlayışı yerleştirmezsek, nâfile" diyorlar. Programı uygulamaya sokanlar "Bu iki yıllık bir pilot proje, sonra durumu tekrar değerlendireceğiz, eğer işe yarıyorsa uygulamayı genişleteceğiz." diyorlar. Programın destekçileri "Burası kapitalist bir toplum. Her ırktan, her sınıftan insanı en fazla harekete geçiren şey paradır. Öyleyse yerinde bir uygulama." diyorlar. New York şehri eğitim müdürü "Ben çocukken derslerimde başarılı olduğum vakit ailem harçlığımı arttırırdı." diyerek, projeyi savunurken -pek de münasip düşmeyen- bir örnek getiriyor. Benzer programlar, devamsızlık etmeyene yahut iyi not alana para ödülü verme uygulaması ülkenin başka yerlerinde de var. Meselâ, Dallas'ta okuduğu kitap başına çocuğa 2 dolar veriliyormuş. O tarafta râyiç düşük! Bu uygulama doğru mu? Karar vermek kolay değil. Düşük gelirli ailelere yardımın başka yolları olmalı.(Zaten var.) Öğrenmeyi paraya bağlamak, bir öğrenciye, sınıfta hazır bulunduğu için, imtihanda iyi not aldığı için para ödemek benim kulağıma hoş gelmiyor. Öğretene para verilir amma öğrenene de vermek yeni çıktı. Meselâ, üniversite bursu böyle değildir. Ve ABD'de zaten çok iyi bir şekilde uygulanmaktadır. Bütün üniversiteler paralıdır ve başarılı öğrencilere "okul ücretini karşılamak üzere" burs verilir. Sonra bir kitap okuduğunda bir Pizza Hut kuponu verme programı da yıllardır pekçok ilkokulda vardır. Bu da sevimlidir. Ama öğrencinin eline nakit para tutuşturmak! Ahlâkî midir? Çocuğun böyle bir alışverişe alışması imtihanda düşük not almasından daha kötü değil midir? Eğitim sadece not almak mı, karakter şekillenmesi ne olacak? Hem bunda incitici bir taraf yok mu? "Fukara ailelerin çocukları okula gitmek istemez, ders çalışmak istemez, onları ancak para ile yola getirebiliriz." demek değil mi bu? "Onlar, hükûmet kendilerine birşey ödemedikçe kendileri için doğru olan şeyi düşünüp yapamazlar." demek değil mi? Hakaret değil mi? Bu da böyle bir paralı eğitim işte!