Şapkalar ve başlar

Ekvador'da şapka konusu mühim! Ülke nüfusunun dörtte biri yerli halk. Yani Güney Amerika Kızılderilileri. İnka soyu. Onların da başlarında birer şapka. Panama şapkasını bilirsiniz. (Hani rahmetli Muzaffer Bey'in kullandıklarından!) Adı Panama şapkası ama o hasır şapkaların ana vatanı Ekvador'dur. Güney Amerika mallarının Avrupa'ya açıldığı kapı Panama Kanalı olduğundan, Avrupa limanlarına Güney Amerika'dan mal götüren gemiler Panama'dan yüklenip yola çıktığından dünyada "Panama şapkası" diye nam salmıştır. Panama kanalının inşaatı sırasında ABD cumhurbaşkanı Theodore Roosevelt'in kafasında da görününce şöhreti artmıştır. Dünyada zenginlik, soyluluk timsali sayılmış bu hasır şapkaları Ekvador'un kasaba ve köylerinde yerli halk örer. Kalitesine göre birkaç günden üç beş aya kadar sürermiş bir şapkanın imali. Ama benim Ekvador yerlilerinin başında gördüğüm şapka Panama şapkası kategorisinde değil. Panama şapka bu bölgede yetişen bir çeşit palmiye ağacının liflerinden örülür, yani hasır şapka da diyebiliriz. Yerli halkın giydiği ise fötr şapka. Veya melon şapka. Kalın kumaştan. Kadın erkek hemen herkesin başında var. Yaşlı kadınları bile başlarında siyah melon şapka ile görmek ilgi çekici. Upuzun etekli elbise giymiş, omzuna yün bir atkı atmış, boynuna altın taklidi bir kolye kültesi takmış, kahverengi derili bir köylü kadın, başında siyah melon... Başına şapka giymeyen kadınlar da siyah kalın bir kumaşı üçe beşe katlayıp kafalarına oturtuyor. Daha değişik ve renkli şapkalar da var ama kasabanın çarşısında, pazar yerinde en çok bu iki çeşit baş aksesurarı görülüyor. Hemen hiç çıplak kafa yok! And Dağları yerlilerinin başındaki şapkanın hikâyesi 1920'lere kadar gidiyor. Şapkayı demir yolu inşaatlarında çalışan Avrupalılar giyiyormuş aslında. Bolivyalı bir tüccar yanlışlıkla ihtiyaçtan fazla şapka sipariş eder İngiltere'ye. Sonra da zarar etmemek için yerli halka satar elindeki şapkaları. Onlar da bir alışırlar ki sormayın gitsin! İşin garibi, şapkalar bulundukları kafalara biraz küçük geliyor. Öyle görünüyor. Bu da işin modası imiş! Bir de erkeklerden çok kadınlar giyiyor. Bir inanışa göre doğurganlığı arttırıyormuş! Hem Panama şapkanın anavatanı, hem yerli halkın kadın erkek başına siyah fötr şapka giydiği bir ülke Ekvador. And Dağları halkının şapkaları mühim!