Türkiye'nin dünya çapında üniversitesi olmalı mı?

Türkiye; nüfusu, yüzölçümü ve ekonomisi ile dünyanın ilk 17 ülkesi arasında yer almaktadır. Bilimsel makale üretme potansiyeli yönünde ilk 19 ülke arasında bulunuyor. Ülkemiz; coğrafi konumu, genç nüfusu ve gelişme dinamiği bakımından, dünya çapında birkaç üniversiteye sahip olması gerekir. Türkiye'nin ilk 500 sıralamasına sondan bir veya iki üniversite ile zaman zaman giriyor olması, ülkemizin dünya çapında üniversiteye sahip olmasının zaman alacağını gösteriyor. Ancak bu imkânsız değil. Yeter ki siyaset üstü yaklaşımla bilimsel liyakate dayalı bir yapılanma sağlansın. Dünya çapında üniversite olabilmek için, çok sayıda yetenekli kişi, uygun yönetişim ve bol mali kaynağa sahip olmak gerekiyor. Ayrıca üniversitelerin özerk yapısı yanında kurumsal yönetim anlayışı ve bilimsel liderliğin varlığı ön plana çıkmaktadır. Umarım bir gün ülkemizde de dünya çapında üniversitelerimiz olur. Tabii önce üniversite anlayışının ve üniversitelik bilincinin toplumun her kesimince benimsenmesi gerekir. Prof.Dr. İbrahim Ortaş Dünya çapında üniversite kurmak zor mu? Dünya Bankası Eğitim Direktörü Jamil Salmi'nin kaleme aldığı ve Kadri Yamaç'ın çevirdiği Dünya Çağında Üniversiteler Kurmanın Zorluğu adlı kitap, dünyadaki en iyi üniversitelerin genel durumunu ve kuruluş şartlarını inceleyen bir rapor niteliğindedir. Rapor, dünyanın belirli ülkelerinin, son yıllarda dünya çapında üniversite kurmak istediklerini, bunun için Dünya Bankası'ndan yardım istediklerini, buna istinaden böyle üniversitelerin kurulması için muhtemel stratejiler ve izlenecek yolları analiz ederek; çeşitli zorlukları, riskleri ve maliyetleri tanımlamaktadır. Dünya çapında üniversiteler, 2003 yılından bu yana; öğretim üyeleri, çalışanların akademik ve araştırma performansı gibi nesnel ölçütlerin yanında; nitelikli mezun, üst düzey bilimsel dergilerde makale, öncü araştırmalar, patent kazındırma ve inovasyon oluşturma gibi ölçütleri dikkate almaktadır. Söz konusu kriterleri, çoğunlukla Amerikan, İngiltere, Japonya ve bazı Avrupa ülkelerinin, yüksek mali desteğe sahip üniversiteleri karşılayabilmektedir. Dünya çapında üniversite olmanın ölçütü var mı? Bugün dünya çapında üniversiteler incelendiğinde; yüksek nitelikli öğretim üyesi, araştırmada mükemmeliyet, kaliteli eğitim, kamusal ve diğer kaynaklardan edinilen bol mali kaynak, çok yetenekli öğrenci, akademik özgürlük, iyi tanımlanmış özerk yönetişim, öğrencilerin yaşantısı için iyi donanımlı tesisler gibi özellikler belirtilmektedir. Ölçütler, iş gücü pazarında yüksek nitelikli mezun vermesi, üst düzeyde bilimsel dergilerde yayın yapması, öncü nitelikte araştırma yürütmesi, teknoloji ve bilimsel patent sahibi olması ve teknik inovasyona katkı sağlaması şeklinde sıralanmaktadır. Bu üniversitelerin en önemli özelliği yüksek lisans öğrenci sayısının lisans öğrencisi sayısından fazla olmasıdır. Genelde oran % 50'nin üzerindedir. Bizim gibi ülkelerde dünya çapında üniversite kurulabilir mi? Bu sorunun cevabı raporda şöyle aranmaktadır, Hükümetler, mevcut üniversiteler arasında, mükemmelleşme potansiyeli olan az sayıda üniversite içinde bir kaçının kapasitesini yükseltebilir. Mevcut üniversiteler arasında bir kısmı birleştirilerek yeni bir sinerji oluşturulabilir. Yeni baştan bir üniversite kurulabilir. Yazar son bölümde değişik ülkelerin dünya çapında üniversiteye sahip olmak istediklerini ancak bunun çok pahalı bir girişim olduğunu belirtiyor. Gelişmekte olan ülkelerin, dünya çapında üniversite kurmak için çaba sarf etmelerine gerek olmadığı belirtiliyor. Dünya Bankası, günümüze kadar temel politika olarak, gelişmiş ülkelerin her alanda olduğu gibi, eğitim ve bilimde de öncülüğünü benimsemektedir. Gelişmiş ülkeler arasındaki rekabet, çoğunlukla az gelişmiş ülkelerin nitelikli bilim insanlarını da bünyelerine katacak şekilde şiddetlenmektedir. Okulumuzun eksikliklerini gidermek çok mu zor? Milli Eğitim Bakanlığı'na; Bizler, Diyarbakır/Silvan'da, Fevzi Çakmak İlköğretim Okulu'nda okuyan bir grup öğrenciyiz. Okulumuzda, sınıflarımızda bulunan bazı eksiklikleri, aksamaları ilgililerin dikkatine sunmak istiyoruz. Fen sınıfında iken başımıza kireç yağıyor. Pencerelerimiz kırık. Bilgisayarda internet bağlantısı yok. Panolarımız, kapılarımız, sıra ve masalarımız kırık. Kaloriferimiz bozuk... Ders araç ve gereçleri eksik... Bunlar düzeltilemez, eksiklikler giderilemez mi? Mademki bizlere geleceğin teminatı olarak bakıyorsunuz, neden okumamız için daha uygun ortamı hazırlamıyorsunuz? Bunu sağlamak çok mu zor, çok şey mi istiyoruz? Bir grup öğrenci Silvan/DİYARBAKIR > Adres: İhlas Medya Plaza 29 Ekim Cad. No:23 Yenibosna/İSTANBUL Tel: (0212) 454 38 22 Faks: (0212) 454 31 00