Birinin çöpü, başkasının enerjisi
16 Ağustos 2013 01:00
Avustralya'da geçen ilginç bir hikâye duydum. Yeni inşa edilen bir lisenin sporcuları sahada antrenman yaparken kendilerini kötü hissediyor ve hastalanıyorlarmış. Okul, veliler, öğrenciler kısacası herkes çok endişelenmiş. Durumu araştırmışlar ve okula satılan arazinin zamanında çöplük olduğu ortaya çıkmış. Problemlerin nedeniyse çöplükten sızan gazlarmış. Bu gazın çoğu metan, namı diğer doğalgazmış. Doğalgaz ısıtma ve elektrik üretimi için kullanılabilir. Avustralyalılar bu durumu avantajlarına çevirmeyi becerecek kadar zeki davranmış. Artık çöpten çıkan metan okulu ısıtmak ve elektrik üretmek için kullanılıyor.
Çöplüklerden sızan metan ve diğer gazlar yeni bir şey ve sadece Avustralyalıların problemi değildir. Dünyada büyük miktarda çöp üretilir. Büyük bölümünü şehirlerde yaşayanlar üretir. Dünya Bankası verilerine göre şehirlerde yaşayanlar her yıl 1.3 milyar ton çöp üretir. Bu miktar 2050 yılına kadar iki katına çıkabilir. Dünya her geçen gün daha çok şehirleşiyor. Günümüzde dünya nüfusunun yüzde 50'den fazlası şehirlerde yaşıyor. Dünya nüfusunun özellikle gelişmekte olan ülkelerin şehirlerinde artacağı öngörülüyor. Bunun yanı sıra özellikle Afrika ve Asya'da gecekondu sayısında muazzam artış olacak. Yani bu gecekondu bölgelerinde ve şehirlerde üretilecek çöp miktarı da muazzam artacak. Hatta bu gelişmekte olan ülkelerin kişi başı zenginliği daha da artarsa, şehirlerde üretilen çöp miktarı daha da artacak.
Peki, bu kadar çöp ne yapılır? Hindistan'da büyük bir şehre, Mısır'da Kahire'ye, Kenya'da Nairobi'ye ve Nijerya'da Lagos'a gidenler, bu çöplerin sokaklarda, hatta çatılarda yığıldığını görmüştür. Bu son derece sağlıksız, hastalık kaynağı ve yeraltı sularına ve insan sağlığı ve refahıyla ilgili başka yüzlerce şeye zarar veren bir durumdur. Bu çöp yığınları ayrıca hastalık kaynağı olan lağım fareleri ve diğer bazı haşerelerin meskenidir.
Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde şehirleşme ve ekonomik büyüme devam ettikçe üretilen çöp miktarının artacağı da aşikâr. İnsanların bu konudaki alışkanlıklarını değiştirmeye zorlayacak, çöp üretimini vergilendirecek veya bazı ülkelerde şimdiden yapılmaya başlandığı gibi çöp atmayı ücretli hale getirmek lazım.
Şimdi Avustralya'daki liseye dönelim.
Yazımda bahsettiğim bu devasa çöp yığınları büyük miktarda metan üretir. Bu metan toplanıp kontrol edilebilir. Toplanıp kontrol edilirse elektrik, ısıtma, sanayi ve giderek büyüyen şehirlerde kullanılabilir. Çöp yakılarak ısı elde edilebilir, bu elde edilen ısıyla su buhara dönüştürülerek, buhar türbinleri sayesinde elektrik enerjisi elde edilebilir. Bu tarz çöpten elektriğe dönüşüm yapan hibrit tesislerde çöp, gaz, petrol, kömür ve diğer yakıtlar kullanılabiliyor.
Havayı, suyu kirletmek yerine, insanları hasta etmek, farelere ve diğer haşerelere ev sağlamak yerine bu çöpler elektrik üretiminde kullanılabilir. Bunu yapan bir şehir veya ülke, bu sayede vatandaşlarını hem daha sağlıklı, hem de daha zengin yapar. Bu artık zamanı gelmiş iyi bir fikirdir.