Hoşgörüsüzlük, cehalet ve demokrasi...

Bir demokrasinin işlemesi için gereken en önemli şeylerden biri, farklılıklara belli ölçülerde tahammül edebilmektir. ABD'nin kurulduğu döneme, George Washington ve Ben Franklin'li günlere bakarsanız çok değişik fikirler olduğunu görürsünüz. İlk yıllarda yaşananlar sebebiyle bugün bildiğimiz manada bir Amerika Birleşik Devletleri olmama ihtimali oldukça yüksekti. Ancak bu iki adam ve George Mason ve Alexander Hamilton gibi başka adamlar sayesinde ihtilalden bir ülke çıkarmak başarılabildi. Kolay olmaktan çok uzaktı. Çok büyük çaba gerekti. Bunun için ciddi tanıtım ve kamu diplomasisi yapıldı. Önemli lobi çalışmaları yapıldı, her görüşü açıklayan broşürler ve kitaplar yayınlandı. Büyük adamlar, iyi adamlar ve pek de büyük ve iyi olmayan adamlar Amerika Birleşik Devletleri anayasasının geliştirilmesi için birlikte çalıştı... ABD'nin kurucuları Süpermen değildi. Sadece insandı. Ancak, yeni kurulan ülkelerinin karşı karşıya olduğu tehditleri görebilecek ve ellerinden gelen en iyi şekilde savunabilecek bilgi ve donanımları vardı. ABD anayasasının yazılması sürecinde yapılan müzakereler ve nihayetinde yapanların imza etmesi uzun yıllar sürdü. Bu süreçte hatalar yapıldı ve potansiyel çöküşler yaşandı. Karşılıklı fedakârlık yapacak çok şey vardı. Her şey bitti diye düşünülen dönemler oldu. Ayrılan hizipler oldu. Ancak nihayetinde belge tamamlandı... Başarılarının, süreçteki herkesi sürecin bir parçası olarak görmekle yakından ilgisi vardı. Onlar ülkeyi nesiller boyu tanımlamaya yarayacak böylesi bir dokümanın yazarları ve katkı sağlayanları olacaklardı. Bir grup çıkıp gittiğinde diğerleri onu geri getirmek için çabalıyorlardı. Konsensüs sağlanmıştı. Liderler normalde huysuz ve geçimsiz olan bir takımı bir araya getirerek muhteşem bir netice elde etti. Bir ülke anayasasının uzun vadede işlemesi için yazılırken çok değişik fikirlere sahip çok sayıda grubun katılımı gerekir. Belgenin herkesi temsil etmesi gerekir. Sebep olacağından daha çok çatlağı onaracak şekilde yazılması gerekir. Herkesin anayasası olmalıdır. Bir anayasa yaşayan ve değişen bir belgedir, sürekli gelişen organik bir milli çalışmadır. Amerika Birleşik Devletleri anayasası zaman içinde çok değişti, bu değişim ülkede zaman içinde artan eşitlikle sınırlı kalmadı. Değişiklikler insan hakları dahil bir çok alanda yapıldı. Yapılan her değişiklik kolay olmaktan çok uzaktı. Ancak, hoşgörü ve netice alabilmek için takım olabilmeyi öğrenme yeteneği sayesinde ülke parçalanmadan bugünkü haline gelebildi... Bir ülkenin anayasası sadece o ülkedeki yasaları ve ülke hakkında nasıl düşünülmesi gerektiğini tanımlamaya yaramaz, aynı zamanda o ülkedeki insanların ve liderlerin birbiriyle olan ilişkisini de tanımlar. Bunların hiçbiri kolay değil. Doğru yapılmalı. İçerisinde bazı esneklikler olmalı. Gerçek liderlik gerekir. Bugün çatışma sonrası ve ihtilal sonrası dönemde olan ülkelerde bu tarz dokümanların nasıl hazırlandığı konusunda ciddi endişelerim var. Anayasaya daha ilk günden istikrarsızlık ve görüş ayrılıklarını ilave etmek iyi bir fikir değil. Ayrıca kısa vadeli düşünmek ve hizipçilik, sürece katılan herkese büyük ihtimalle zarar verecektir.