İşlevsizlik uçurumu...

Mali uçurumun ve "vergi bombardımanı"nın kasveti Washington'u kaplıyor. Mali uçurum, geçmişte yapılan vergi indirimlerinin sona ermesiyle oluşacak yeni duruma deniyor. Amerikalıların ödemesi gereken 650 milyar dolarlık yeni vergi çıkabilir. Mali uçurum aynı zamanda federal programlarda, kurumlarda ve kuruluşlarda çok büyük kesintiler içeriyor. Bu kesintilerden yüzde olarak en fazla Savunma Bakanlığı etkilenecek, ama gerçekleşirse etkilenmeyecek bakanlık sayısı çok az. Kongrenin federal bütçeyi bir parça eti baltayla böler gibi bölmesiyle ihtiyati haciz denilen bir şeyin olması tehdidi var. ABD federal hükümetinin bütçesi yaklaşık 3.7 trilyon dolar. Hükümetin sadece 2.5 trilyon dolar ödeme gücü var. Yani büyük bir bütçe açığı var. Gerçekten de 1.2 trilyon dolar çok büyük para... Geçen hafta itibarıyla ABD'nin zaten 16 trilyon dolar borcu vardı. Borç büyümeye devam ediyor. ABD federal bütçe açığı tek kelime ile devasa. Borç, yani bütün önceki bütçe açıklarının ödenmeyen toplam miktarı dünya GSH'sının yüzde 25'i kadar. Evet, bu sadece borç. GSYİH'mız toplam borcumuzdan daha az. Bazıları hükümetin kendisine olan borçlarının ve Merkez Bankasının verdiği tutarın borçtan düşülmesi gerektiğini düşünüyor. Bu bazı açılardan mantıklı. O zaman devletin kendine olan borçları haricindeki toplam borcu ABD GSYİH'sının yüzde 75'i veya dünya GSH'sının yüzde 19'u kadar oluyor. Bu yine de kaygı verici bir miktar. Amerikan Merkez Bankasının federal borcun 2 trilyon dolarını finanse ettiği gerçeği bazı ekonomistler için ayrı bir endişe kaynağı. Merkez bankasında aynı zamanda çok büyük miktarda değeri tartışılır mortgage'a dayalı tahvil bulunuyor. ABD bir süredir iyi bir federal bütçe yapamıyor. Washington'da dengeli bir bütçe fikri bir fantezi gibi görünüyor. Gerçekten de iyi bir bütçe, kronik ve artan dengesizlikler nedeniyle trajikomik bir konsept olarak gözüküyor... Bütçenin sefaletine bir başka ilave ise uzun zamandır resmi olmamasıdır. ABD sürekli kararlar denilen şeyler ve borçlanma tavanını artırarak hayatını sürdürebiliyor... Daha iyi anlatmak gerekirse, ABD federal hükümeti yakın zaman öncesine kadar Medicare, Sosyal Güvenlik ve Medicaid gibi ödemeleri topladığı vergi ve diğer gelirler ile yapabiliyordu. Diğer her şey, evet tahmin ettiğiniz gibi, borçla, ödünç alarak ve finans piyasalarıyla el ele verip hazine bonolarını satmaya çalışarak ödeniyordu. Kongrenin geçtiğimiz yaz bütçe üzerinde uzlaşamayarak ve borç yükünü öteleyerek sergilediği işlevsiz tavra rağmen hâlâ birçok insan ABD hazine bonolarını satın alıyor. Daha sonra, tabii ki, borçlanma tavanını yükselttiler. Ondan sonra da Amerikalılara, federal çalışanlara, bakanlıklara ve kurumlara mali uçurumu ve vergi bombardımanını dayatan yasayı sırf borç ve bütçe açığı konularında ne tartışacakları üzerinde bile anlaşamadıkları için çıkardılar. Peki neden böyle oldu? Kongre gerçekten önemli bütçe meseleleri üzerine karar almama kararı aldıktan sonra, uzun süre önce yapmaları gereken bir şeyi yapıp, almaları gereken kararlara mühlet koyma kararı aldı. Eğer bütün bunlar size anlamsız geliyorsa kulübe hoş geldiniz. Bütün bu olan biten çoğu Amerikalıyı şaşırtıyor. Kongre büyük vergi artışlarını ve kesintileri askıya alabilmek için son tarih olarak 31 Aralık 2012'yi belirledi. Seçim yılındayız, yani seçimler sona erene ve Kongre tekrar çalışmaya başlayıncaya kadar pek bir şey yapılmaz. Ayrıca bu Kongre'de birçok "topal ördek" olabilir. ABD'deki işsizlik oranı yüzde 8.2 seviyesinde. Yüzbinlerce insan iş aramaktan vazgeçti. Gerçek işsizlik oranı ise yüzde 16.7 civarında. Normalde çalışabilecek 23 milyon insan işsiz oturuyor. Aktör Clint Eastwood Florida'daki bir toplantıda boş sandalyelere konuştu. Birçok Amerikalının banka hesabı tamtakır. Yani ocak ayında kilitlenip kalan Kongre bütçe ve vergiler konusunda bir şeylere karar veremezse mali uçurum başlayacak. Vergiler yükselecek. Hükümet harcamaları azalacak... Halihazırda pek çok kişi sağduyuyu bir kenara bırakıp kendi kariyerlerinin derdine düşmüş durumda. Bir yandan da karşı partiye gol atmaya çalışıyorlar. Böyle bir ortamda yukarıda bahsettiğim kadar mantık beklemek biraz fazla olurdu. Eğer bu mali uçurum gerçekleşirse Amerikan halkı artan işsizlik ve yeni bir resesyonla karşı karşıya kalacak. Aferin Kongre. Bazıları da Kongre'nin onaylanma oranının neden tek haneli olduğunu merak ediyor.