Sudan savaşa sürükleniyor!..

Sudan her zaman hüzünlü bir yer olmuştur. Binlerce yıl boyunca birçokları tarafından işgal edildi ve sömürgeleştirildi. Bağımsızlığını kazandıktan kısa süre sonra acımasız iç savaşlar ve ayaklanmalar yaşadı. Bu şiddet yaklaşık 2 milyon insanın hayatına mal oldu ve milyonlarcasını da göç etmek zorunda bıraktı. İyi eğitimli insanlar Darfur'un adını duyduğunda, akıllarına tecavüz, talan ve köyleri ve kültürleri bütünüyle yok eden muazzam hırsızlık gelir. Darfur aynı zamanda insanların birkaç yüz metre altlarında büyük yer altı suyu kaynakları varken susuzluktan öldükleri bir yerdir. Sudan'ın, özellikle de Güney Sudan'ın toprağı dünyanın tarıma elverişli en iyi topraklarından sayılabilir. Ancak insanlar potansiyel olarak bolluk olabilecek bir yerde açlıktan ölüyor. HARTUM'DA BEŞ YILDIZLI OTEL Yüksek teknoloji, süper otoyollar, internet ve dev ekran televizyonların olduğu bir dünyada Güney Sudanlılar toprak zeminli kulübelerinde fakirlik ve hastalıkla dolu bir gün daha geçiriyor. Dünyanın her yerindeki haberleri saniyeler içerisinde alabildiğimiz bir dünyada Sudanlılar elektrik olmadan yaşıyor. Güney Sudan'da çok az sayıda özel otomobil var. Şüphesiz ki özel uçak çok daha az. Güney Sudan'ın başkenti Juba'da asfalt yol pek yok. Birkaç yıl önce uçakla Darfur üzerinden geçtim. Yalnız, küçük köylerin ve mülteci kamplarının etrafa saçıldığı ıssız bir çöl. Güney Sudan'da gerçek manada modern bir hastane hiç yok. Kuzey Sudan'da az sayıda olan iyi hastaneler ise sadece zenginlere ve iyi bağlantısı olanlara hizmet ediyor. Gerçekten zengin ve çok iyi bağlantısı olanlar ise Avrupa'ya gidiyor. Hartum'da beş yıldızlı yeni bir otel açıldı. Kuzey'in giderek istikrarsızlaşan başkentinde güneş panelleriyle kaplı bir bina bile var. Durumu iyi olanların gidebildiği lüks bir özel kulüp de var. Para babası üyeler burada Sudan'a uygulanan yaptırımların gıda muafiyeti çerçevesinde ithal edilen Coca Cola'larını içebiliyor. Hartum'daki Mercedes bayisi iyi iş yapıyor. Güneyde Darfur'da bulunan fakirler ve kuzeyde ve güneyde etrafa saçılmış gecekondu mahalleleri ve küçük köylerde yaşayanlar o kulüpteki ortamı ve beş yıldızlı oteldeki kuştüyü yastıkları sadece hayal edebilir. General Beşir gibi bir yata sahip olmak ise Sudanlıların yüzde 99'u için çok uzak bir hayal. Güney Sudan'da okur-yazar pek yoktur. İyi eğitimli insan ise yok denecek kadar azdır. Kuzeyin bir tür üniversite sistemi var ve güneyden çok daha iyi eğitimliler, ama yine de küresel eğitimdeki yerleri pek de parlak değil. Kuzey daha iyi silahlanmış ve daha eğitimli. Daha güçlü bir hava kuvvetleri var. Güney'deki en güçlü grup ise piyadeler, ama o da fazla bir şey sayılmaz. Hava üstünlüğü olmadan, kara savaşı gerçek bir problemdir. Kuzey Sudan aynı zamanda çok daha büyük bir nüfusa sahip ve yer altı kaynakları daha fazla. Kuzey'de ayrıca çok gelişmiş olmasa da büyüyen bir silah sanayi var. Güneyin gerçek gücü ise asimetrik savaş ve gerilla taktikleri olacaktır, aynı geçmişte Sudan'daki kanlı iç savaş esnasında yaptıkları gibi. Kuzeyin en önemli muhtemel zayıflığı ise ülkede giderek artan istikrarsızlık. Kuzeyin kendi 'Arap Baharı'nı yaşaması mümkün. Selefiler ve Sadık El Mehdi liderliğindeki sufilerin arası giderek açılıyor. Güneyle yaşanabilecek bir savaş kuzeydeki insanları bir araya mı getirir, yoksa daha mı parçalar ve istikrarsızlaştırır, işte asıl soru bu. Bu nedenle, elimizde güç, ekonomi, eğitim dahil eşit olmayan iki taraf var ve bu iki taraf savaşa sürükleniyor gibi gözüküyor. Ama niye? Birçok nedeni var. Petrol boru hattındaki nakliye ücreti büyük bir tartışma konusu. Kuzey varil başına 36 dolar olsun istiyor. Güney varil başına 3 dolar olsun istiyor. Müzakereler kesildi. Güney kuzeye petrol akışını durdurdu ve ya Etiyopya'da Cibuti'ye ya da Kenya'da Lamu'ya yapılacak alternatif boru hattı görüşmelerine başladı. ÇÖZÜMDE İSTEKSİZLİK Abiye ve Güney Kordafan ve diğer birçok sınır bölgesi hâlâ problemli. Bu bölgeleri kontrol etmek için yapılan çatışmalar daha sadece başlangıç aşamasında. Ayrıca bir de kuzey ve güney çekişmesinin haricinde kabileler arası anlaşmazlıklar var, bu da zaten zor olan durumu iyice geriyor. İki taraf arasında, hatta tarafların kendi içlerinde, içten içe kaynayan birçok kin ve düşmanlık var, bu durum gerilimi artırıyor. Kuzey ve güney arasında birçok çözüme kavuşturulmamış problem mevcut. Bunların çoğu geçen sene güney bağımsızlığını ilan etmeden çözülmesi gereken şeylerdi, ama yapılmadı. Şiddete bağımlılık ve liderlerin ana mevzuları makul bir şekilde çözüme kavuşturmama eğilimi varmış gibi gözüküyor. Boru hattı nakliye ücreti meselesi başka birilerinin danışmanlık ve arabuluculuğuyla kolayca çözülebilirdi-eğer iki tarafın lideri de bunu kabul etseydi. Kabile meseleleri gibi, sınır problemleri de çözülebilecek konulardır. Ancak problemlerin çözülebilmesi için ilgili insanların bunların çözülmesini istemesi gerekir. Ben henüz böyle bir istek görmüyorum. PARALAR EKMEK YERİNE SİLAHA Bu nedenle, elimizde çok fakir ve felçli devlet olmaya başlamış bir devletle savaşmak üzere olan fakir bir devlet var. Zaten çok çekmiş olan kuzey ve güneyin fakir insanları daha çok çekecek gibi gözüküyor. Fakir, zayıf, güçsüz, çok yaşlı ve çok genç, birçok insanın hayatı bir kez daha açgözlülük, para hırsı, kör gurur, kibir, kabilecilik ve kana susamışlık yüzünden mahvolacak. Ne zaman biter? Sudanlılar potansiyellerine ne zaman ulaşır? Ne zaman Sudan halkı doğal kaynaklarını ve doğal yeteneklerini ve becerilerini ortaya koyarak yaşayabilecekleri iyi bir hayata kavuşur? Güney ve Kuzey Sudan sadece insanların birbirine yapabileceği acımasız şeylerin potansiyelini gösteren bir misal değildir, aynı zamanda insanların umudu, hayatı ve kısa süre için de olsa mutluluğu yok etme potansiyelini gösteren bir misaldir.