Tasarruf edilen her damla kâr sayılır

Her gün 5500 çocuk kirli su yüzünden ölüyor. Gelişmekte olan dünyada hastalıkların en büyük kaynağı kirli sudur. Geçen haftaki yazımda bahsettiğim gibi, dünyada çok ciddi su sıkıntısı var. Problemli bölgelerde yaşayanlar bunu iyi bilir. Şimdi su zengini olan ülkeler, gelecekte o kadar da su zengini olmayabilir. Çin, Hindistan ve Pakistan'daki yaşlı insanlara bir sorun, gençliklerinde su kolay ve bol bulunur muydu, diye. O günler eskilerde kaldı. Bu üç ülke önümüzdeki yıllarda güvenlik problemleriyle beraber çok zor su meseleleriyle karşı karşıya kalabilir. Bu üç ülke Himalaya'dan akan suları paylaşır. Üçünün de nüfusu büyüyor. Su ihtiyaçları artıyor. FAKİR ÜLKELERE YARDIM KİK ülkelerinde, Kuzey Afrika'da ve Doğu Akdeniz'de su güvenliği konusunda büyük problemler mevcut. Orta Asya'da da suyun hem miktarı hem de kalitesiyle ilgili çok büyük problemler var. Su kıtlığı Afrika'nın Sahel bölgesinde ve Güney Afrika'da halka çok büyük zarar veriyor. Her gün 5500 çocuk kirli su yüzünden ölüyor. Gelişmekte olan dünyada hastalıkların en büyük kaynağı kirli sudur. Kirli su problemine en kolay çözüm su arıtma tesisleri kurup, işletmektir. Aşağı Sahra bölgesinde kullanılan suyun yüzde 1'den daha azı arıtılır ve temizlenir. Su arıtma diplomasi için gerçekten kolayca yapılacak bir şeydir. Bir uçak gemisinin maliyeti 6-8 milyar ABD dolarıdır. Bu parayla şehirler, kasabalar ve köyler için binlerce irili-ufaklı su artıma tesisi kurulabilir. Ayrıca küçük köylerde ve kasabalarda kullanılmak üzere güneş ve rüzgâr enerjisi ile çalışan daha küçük su arıtma tesisleri de var. PROBLEM SUYU ARITMADA Su arıtmanın gerçekten çok teknoloji ve maliyet gerektirmeyen basit yöntemleri vardır. Mesela suyu kum, çakıl ve kömürden geçirmek bu basit yöntemlerden biridir. Birkaç ay önce küçük kızımla beraber bu basit filtrelerden bir tane inşa ettik. Bir tarafından kirli suyu döküp, diğer tarafından temiz su çıktığını görmek onu çok şaşırttı. Su arıtmanın merkezi ve pahalı birçok yöntemi vardır. Aynı zamanda merkezi olmayan birçok ucuz yöntemi de vardır. Lifestraw da bunlardan biridir, kabaca taşınabilir su filtresi olarak tanımlayabileceğimiz bu pipetle kirli su içilirken arıtılır. Bir de İsviçre'de geliştirilen çok basit bir yöntem olan SODIS var: Biraz arıtılmış suyu plastik şişelerde çatıya koyup, güneşin ultraviyole ışınlarının sudaki bakterileri öldürmesini sağlamak. İşte basit bir filtre, kaynatma ve buharlaşınca iç metodu. Afrika'da seyahat edenlerin göllerden gelen suyu içmek yerine sıcak çay içmesi çok daha iyi bir seçim olur. Birçok yerde, yüzlerce hatta binlerce kuyu ağzı açık olduğu için hastalık ve pislikle doluyor. Sondajla su çıkarmak ya da kuyuya kapak kapatmak bile köy veya kasaba sakinlerinin hayatında önemli artı sağlayacaktır. DARFUR'UN DERDİ KUYU Darfur'da çok acayip bir durum var. İnsanlar yukarıda susuzluktan ölürken, ülke Cezayir'den Mısır'a, Kuzey Sudan'dan Çad'a ve ötesine uzanan, Sahra'nın büyük kısmını kaplayan Büyük Nubian Kumtaşı Akiferi'nin (Akifer: Yer altı sularının depolandığı tabaka) üzerinde yer alıyor. Darfur, bu bölgenin tropik olduğu dönemden, hatta deniz olduğu dönemden beri orada bulunan, 40-60 bin yıllık yer altı sularının üzerinde bulunuyor. ABD'li bir paleontolog Mısır'ın batısındaki çölde bir balina iskeleti buldu. Gerçekten de, iklim değişikliği olur. Birkaç yüzle birkaç bin dolar arasında mal olacak bir kuyuyla çok fazla sayıda insanın hayat kalitesi yükselebilir. 1 KİLO BİFTEK İÇİN 15 BİN TL Başka su problemlerine verecek başka çok açık cevaplar da var. Öncelikle yaptığımız işlerde ne kadar su harcadığımıza bir bakalım. Mesela bir elma veya muz yetiştirmek için 150 litre, bir kilo biftek için 15 bin litre, bir kilo tereyağı veya peynir için 1000 litre, bir fincan kahve için 130 litre su harcandığını duymak birçoğunuzu şaşırtacaktır. Pamuklu kumaşın 1 kilosu için 10 bin litre su gidiyor. 1 kilo deri için 17 bin litre su harcanıyor. Eğer bu ürünlerin çiftlikten fabrikaya kadar bütün üretim aşamalarını düşünürseniz, yediğimiz ve giydiğimiz ürünlerde ne kadar çok su harcandığını görebilirsiniz. Diğer gıdalar ve içecekler için ne kadar su harcandığına internetten bakabilirsiniz. Bunun altından kalkmanın bir yolu çok su isteyen gıda ve diğer ürünleri su zengini ülkelerden ithal etmek. Su yoksulu ülkelerin yetiştirdikleri ürünleri ve üretim biçimlerini değiştirerek kısıtlı kaynaklarını en iyi şekilde kullanmaları gerekir. Bir başka yol da, ürünlerin üretim aşamalarını inceleyerek sulama, işleme ve nakliye yöntemlerinde değişiklik yapmak. Enerji sistemlerimiz de çok su kullanıyor, özellikle biyoyakıt. Su sadece bu yakıtın imal edildiği mısır, şeker kamışı, soya fasulyesi ve benzerlerini üretmek için kullanılmıyor, aynı zamanda yakıt damıtılırken de kullanılıyor. Suyu az olan ülkeler için biyoyakıt kötü bir seçim. Güneş ve rüzgâr enerjisi çok az su kullanır. Nükleer, kömür ve doğalgaz elektrik santralleri de soğutma için büyük miktarda su kullanır. Suyu azalan bölgeler enerji ve gıda sistemleri dahil suyla ilgili her şeyi yeniden düşünmeli. Birçok endüstriyel süreçte büyük miktarda su kullanılır. Ancak, dünyada suyun en çok kullanıldığı alan uzak ara tarımdır, ikinci sırada ise evler gelir. Her birimiz problemin bir parçasıyız. Evde suyu ne şekilde kullandığımıza daha çok dikkat edebiliriz. YÜKSEK FATURA DERS OLUR Yüksek su faturası ciddi bir uyarı olabilir. Musluklardan boşa akan sular sebebiyle veya bahçeyi ve çiçekleri yanlış bir şekilde sulamakla ödediğimiz paranın ne kadarının boşa gittiğini merak etmemiz gerekir. Su tasarrufu cihazlarının kullanımını sübvanse etmek işe yarayabilir. Piyasada birçok su tasarruflu duş, tuvalet, musluk ve dahası mevcut. Ancak, birçok kişi satın alırken sübvansiyon olmazsa bunları almak istemeyebilir. İnsanlar bu cihazları kullanarak ne kadar tasarruf edebileceklerini gördüğünde, o zaman piyasa kendiliğinden su tasarrufu yapacaktır. Gelecek hafta deniz kıyısındaki şehirlerde kullanılabilecek çeşitli deniz suyu arıtma yöntemlerinden ve etrafımızdaki havadan, bulutlardan ve sisten nasıl su elde edebileceğimizi anlatacağım. Eğer istenirse her şey yapılabilir. Gelecekte dünyada çok sayıda insanın su problemleriyle karşılaşacağını göz önüne alırsak, ne yapacağımızı düşünmenin zamanı gelmiş demektir.