Dünyamız 250 milyon yılda neler gördü neler!

FOSİLLER ÖĞRETTİ Derinlerdeki hapsolmuş hava molekülleri, eski devirlere ait kaya profilleri ve fosilleşmiş bitkiler büyük merak uyandıran tarihe ışık tutmaktadır ACI KAYIPLAR 250 milyon yıl önce yaşanan devirlerde zaman gelmiş canlılar yok olmuş, geçen yüzyılda ise bir kasırgadan 500 bin kişi hayatını kaybetmiş! Sevgili okurlar, doğadaki birçok obje, eski zamanlara ait bulgular içeriyor. Onlar sayesinde tarihsel akış hakkında bilgi sahibi olabiliyoruz. Ancak teknik yönden atmosferdeki değişimlerin ölçümleri sadece 150 yıllık bir geçmişe sahip bulunuyor. Bu hafta dilerseniz kronolojik olarak çok gerilere gidip, bugüne kadar olan süreci gözden geçirmeye başlayalım. Bu bilgiler, uzun yıllar süren titiz bilimsel araştırmalar sonucu elde edilmiş verilere dayanmaktadır... CANLILAR YOK OLMUŞ > 250 milyon yıl önce (Mezozoik-Orta Zaman/Trias Dönemi) Bu dönemde yanardağların püskürttüğü yüksek miktardaki kükürt ve karbondioksit gazları gezegenimizde sera efekti ve aşırı sıcaklık meydana getirdi. Bu nedenle o devirde yaşayan canlıların %96'sı kütlesel şekilde yok oldu. > 250-65 milyon yıl önce (Jura ve Tebeşir/Kretase Dönemi) Bu dönem yüzlerce çeşit etçil ve otçul dinozorların yaşadığı zaman aralığıdır ve takriben 185 milyon yıl devam etmiştir. Bu devasa canlıların orijinal iskeletleri günümüzde birçok ülkenin Tabiat Müzelerinde görülebilir. Sıcak ve rutubetli bir iklim kuşağı hüküm sürmekteydi. > 65 milyon yıl önce (Senozoik-Yeni Zaman/Paleojen Dönemi) Dönem başlangıcında Orta Amerika'da Meksika Körfezini de kapsayan bölgeye kütlesi çok büyük bir meteor düştü. Kaldırdığı toz bulutları güneş ışınlarını keserek dünya üzerinde aylar süren bir alacakaranlık oluşturdu. Bu durumla birlikte bitkiler fotosentez yapamayıp yok oldular. Onlarla beslenen otçul dinozorlar ve takiben otçullarla karnını doyuran etçil dinozorların birbirinin ardından açlıktan yaşamlarının sona ermesi kaçınılmaz oldu ve nesilleri tükendi. Daha sonraları çok uzun bir geçiş dönemi görüyoruz. Geç Paleojen ve Neojen dönemleri memeli çeşitlenmesinin yoğun olduğu zaman birimidir. İklimler nispeten istikrarlıdır. VE ATEŞ BULUNUYOR... > 1.8 milyon yıl önce (Kuaterner Dönemi) Soğuk dalgaları zaman zaman kendini gösteriyor. Buzul Devirleri neredeyse başlamak üzere. Kuzey yarımkürede ve yüksek dağlarda aşırı derecede buzlanma etrafı kaplıyor. Bu buzul dönemleri değişik periyotlar içinde (Günz-Mindel-Riss ve Würm) 13.000 yıl öncesine kadar devam ediyor. O zamanların en önemli gelişmesi, o devirde yaşayan insanların 'ATEŞ'i bularak, dondurucu soğuk altında mağaralarda yaşamlarını sürdürebilmiş olmalarıdır. Daha sonra buzlar erimeye başlıyor, denizler yükseliyor. > 8.000 yıl önce Atmosferdeki karbondioksit miktarı % 8 artıyor. Yükselen sıcaklıkla birlikte ılımlı hava şartları insanoğlunun en önemli döneminin, Tarım Evresi'nin başlamasına imkan sağlıyor. > 6.000 yıl önce Artan kuraklık Kuzey Afrika'da mevcut olmuş geniş otlak ve çayırları günümüzdeki Sahra Çölü'ne dönüştürüyor. > Günümüzden 1.000 yıl önce İklim bugünküne benziyor. Ancak Meksika'da Yukatan Bölgesi'nde yaşanan aşırı kuraklık MAYA kültürünün sonunu getiriyor. > Yıl 1430 Avrupa'da küçük Buz Çağı başlıyor. 1850 yılına kadar devam eden düşük sıcaklıklar tarım üretimini olumsuz etkiliyor ve açlık baş gösteriyor. Bu dönemde kış aylarında nehirler donuyor. Yanardağ faaliyetleri sonucu oluşan duman ve toz bulutları güneş ışınlarının dünyaya ulaşmasına kısmen engel oluyor. > Yıl 1709 'Kömür'ün ilk kez sanayide kullanımına geçiliyor. Kömürün yanmasıyla oluşan karbondioksit gazı tekrar artış gösteriyor. > Yıl 1807 Huy Kömüründen elde edilen gaz (Havagazı) Londra'da, daha sonraları da birçok Avrupa şehirlerinde sokak lambalarında aydınlatma amacıyla kullanılmaya başlıyor. TARİHİN "YAZSIZ SENE"Sİ > Yıl 1815 Endonezya'daki Tambora volkanı faaliyete geçiyor. Tarihteki en büyük yanardağ patlaması gerçekleşiyor. Etrafa saçtığı piroplastik toz (kül ve gazlardan oluşan akıntı) dünyanın büyük bölümünü etkiliyor ve 1816 senesi "Yazsız Sene" olarak tarihe kaydediliyor. > Yıl 1847 İlk Petrol aramalarına Azerbaycan'ın Bakü şehrinde başlanıyor. Değerli okurlar, bu dönem artık insanlığın Sanayi Evre'sine girdiği yılların başlangıcını oluşturuyor. > Yıl 1856 İlk Petrol Rafinerisi, Polonya'nın Jaslo şehrine yakın Ulaszowice'de faaliyete geçiyor. > Ve 1879 (Yeni bir dönem) İlk elektrik ampulü ABD'de Thomas Edison tarafından yakılıyor. > Yıl 1885 Almanya'da Carl Benz isimli mühendis benzinle çalışan 3 tekerlekli otomobilini (Tricycle) halka tanıtıyor. > Yıl 1908 ABD'de Henry Ford tarafından geliştirilen T modeli arabanın seri imalatı başlıyor. 3.7 MİLYON ÇİNLİ SEL KURBANI > Yıl 1931 3 yıllık kuraklıktan sonra Çin'de aylar süren yağmurlar sonucu Yangtze nehri 29 metre yükseliyor ve 3.7 milyon insanın hayatını kaybetmesine yol açıyor. Bu afet, şimdiye kadar olumsuz iklim şartları sebebiyle yaşanan en büyük felaket olarak tarihe geçiyor. > Yıl 1945 İkinci Dünya Harbi'nin yol açtığı atmosferdeki aşırı toz, is ve duman sebebiyle güneş ışınlarının dünyaya kısıtlı ulaşması sonucu yüzyıldır yükselen sıcaklık değerleri ilk kez azalıyor ve 1970'e kadar bu düşüş devam ediyor. > 1968-1974 Güney Sahra Çölü'ne yakın bulunan SAHEL Bölgesi'nde 7 yıl süren kuraklıktan 50 milyon insan olumsuz etkileniyor. > Yıl 1970 20. yüzyılın en şiddetli kasırgası Bang-ladeş'i vuruyor ve sahil şeridiyle ülkenin büyük bölümü 7.5 metre suyla kaplanıyor. 500.000 insan hayatını kaybediyor. > 1984-1985 Uzun süren kuraklık sebebiyle Doğu Afrika'da 450.000 Sudanlı ve Etiyopyalı can veriyor. > Yıl 1991 Filipinler'deki Pinatubo Yanardağı'ndan çıkan toz ve duman sıcaklığın küresel bazda 2 derece azalmasına sebep oluyor. KÜRESEL ISINMA İLE İLK SAVAŞ > Yıl 1997 Japonya'nın Kyoto şehrinde toplanan dünya ülkeleri 2012 yılına kadar sera efekti yapan gazların % 5 oranında kısıtlanmasına geçiş için anlaştılar. > Yıl 2003 Avrupa kıtası 500 yılın en sıcak günlerini yaşadı. Sıcaklık günlerce 40 derecenin üstünde seyretti. 30.000 kişi hayatını kaybetti. > Yıl 2005 Katrina Kasırgası, ABD'de New Orleans şehrini büyük ölçüde tahrip etti. 1836 kişi hayatını kaybetti ve Küresel Isınma o yıl en yüksek seviyesine ulaştı. > Yıl 2006 Grönland'daki buzulların erimesi hızlandı. > 2007 Güney Avrupa'da, Yunanistan'da 46 dereceye kadar varan sıcaklık değerleri görüldü. Bu aşırı yükselişle birlikte orman yangınlarında büyük artış gözlendi. İngiltere'de ise su baskınları zarara yol açtı. > 2011 İçinde bulunduğumuz bu yılda Doğu Afrika'da hüküm süren kuraklık sebebiyle Somali, Etiyopya ve Eritre gibi ülkelerde çekilen açlık sonucu büyük kayıplar yaşandı. Başta Türkiye olmak üzere birçok ülke yardım elini uzatmakta gecikmedi. > 2012 (Gelecek yıl) 3 yıllık bir geçiş döneminden sonra yıllarca kullandığımız ampuller Avrupa Birliğinde yasaklanıyor. Bunların yerine tasarruflu ampuller devreye giriyor. Bu yerinde teşebbüs enerji israfını önemli ölçüde azaltacak. DEPREMLER NASIL?OLUŞUYOR? Evet değerli çevre dostları, iklimsel değişiklikler, su baskınları, volkan patlamaları, kasırgalar, alışılmamış sıcaklık farklılıkları görüldüğü üzere tarihimizin çeşitli zaman birimlerinde büyük felaketlere yol açmıştır. Pek tabii bunların tamamının insan hatalarından kaynaklandığını söylemek mümkün değildir. Bu doğal afetlerin çoğu güneşteki değişken ışın rüzgârlarından, patlamalardan ve dünya ekseninin güneşin etrafındaki eğik açılı yörüngesel hareketindeki sapmalardan kaynaklandığı bilimsel bir gerçektir. Ancak bizler, başta insan olmak üzere tüm canlılarla biyolojik yaşamı oluşturmaktayız. Bunun yanında, dünyanın atmosferinde ve iç kesimlerinde birçok karmaşık fiziksel ve kimyasal olay cereyan etmekte ve bunlar hayatı olumsuz etkileyebilmektedir. Depremler de kıtaların birbirini itme hareketi sonucu iç plakaların kırılmasıyla oluşan fiziksel bir olaydır. SON SÖZ: AFETE KARŞI TEDBİR! Tabii afetlere karşı korunma ancak alınacak ciddi önlemlerle mümkün olabilir. Sel felaketine karşı ormanları koruma, depremlerde can ve mal kaybını en aza indirmek için sağlam temelli, statik hesapları dikkatle hazırlanmış binalar, su baskınlarına karşı basınç azaltan akış kanalları, kasırgaları haber veren erken uyarı sistemleri, heyelanlara karşı eğimi fazla yerlerde inşaat yapılmaması, alınabilecek tedbirlerin birkaç örneğidir. Olumsuz doğal koşulların her an zuhur edebileceğini düşünerek tedbirlerini önceden alma gayreti içinde olmalıyız. Hepinize sağlık içinde bir kış dönemi geçirmenizi diliyorum. Sevgiyle kalın... AB'DE AMPUL YASAKLANIYOR! Yıllarca kullandığımız ampuller Avrupa Birliği'nde yasaklanıyor. Bunun yerine düşük sarfiyatlı ampuller devreye giriyor. Bu girişim enerji israfını azaltacaktır.