Kuşların pusulası güneş ve yıldızlar
Sevgili okurlar, gökyüzünde büyük miktarlara varan kuş gruplarının bu kıtalararası uçuşları, kendilerine özgü doğuştan bir uçuş tarifeleri ve çok dakik bir "iç takvim"e sahip olduklarını göstermektedir. İlkbahar ve yaz aylarında üreme içgüdüsüyle özellikle besin açısından daha zengin bölgelere yol alırlar. Kış aylarında ise denizleri ve çölleri hiç durmadan uçma becerisine sahiptirler. Bütün kuş cinslerinin 4'te 3'ü göçmen kuşlar grubundandır. Bilimsel araştırmalar, dünyada her yıl 45-50 milyar kuşun göç ettiğini göstermektedir. Binlerce kilometrelik uçuşlardan sonra ulaşmak istedikleri noktayı büyük bir hassasiyetle bulurlar. Her yıl Sahra Çölünü aşan 2 milyar göçmen kuştan 80 milyonu yolda ölür. Bu kayıplar açlıktan, soğuktan veya enerji kaybıyla suya düşüp boğulmalarından kaynaklanır. Bazıları da insanlar tarafından vurulur. Göçmen kuşlar "Kısa Mesafe ve Uzun Mesafe Göçmenleri" olarak ikiye ayrılır. Kısa mesafe uçucuları yaz aylarını geçirdikleri Orta Avrupa'dan Güney Avrupa ve Kuzey Afrika'ya göçerler. Diğer grup ise bütün Afrika'yı katederek güney sahillerine ulaşır. Bu uzun ve meşakkatli uçuşların başarısı vücutlarındaki biriktirdikleri yağ rezervlerinin miktarına bağlıdır. En önemlisi göçe vakit geçirmeden başlamaktır. Tüylerinin altında bir yağ yastığı edinmiş olanlar, gittikçe kısalan gündüzlerin, değişip soğuyan havaların farkına varanlar, içgüdüsel dürtüler ve yıllarca edindikleri tecrübelerle tam zamanında yola çıkabilenler, yaşama şansını kaybetmemiş olur. Kuşlar türlerine göre gündüz veya gece uçmayı tercih etmektedirler. Sığırcık kuşlarının göç doğrultularını güneş açısının yardımıyla tespit ettikleri,Turnalar ve birçok gece göç edici kuşların ise yıldızların konumlarına göre yön seçtikleri bilinmektedir. Bulutlu havalarda güneşten yayılan ultraviole ışınlarını algılayarak veya yeryüzü magnetizminden etkilenen içgüdüsel bir pusulanın yön gösterici etkisiyle uçuşlarına devam ederler. Birçok türlere de deniz kıyıları, sahillere vuran dalgaların sesleri, nehirler ve dağ silsileleri, hatta geceleri şehir ışıkları da rota tayininde katkıda bulunur. Yaşlı ve tecrübeli kuşlarda ise uçuş bilgileri ve yeniden rotayı bulma yeteneği zaman içinde gelişmiştir. Değerli okurlar, tabiatın sonsuz sayılabilecek sırlarını insanoğlu araştırmalarla bilimin ışığında aralamaya çalışıyor. Hiç şüphe yok ki, bu asırlardır süregelen ilgi ve merakın sonucudur. Kim bilir önümüzdeki zaman daha ne gibi sürprizleri ortaya çıkaracaktır. Mübarek Ramazan ayının bu son haftasında size sağlık ve afiyet temennilerimi sunuyorum, sevgiyle kalın. > Gagalarında manyetik algılayıcı var En ilginç nokta, birçok göçmen kuşun göz kenarlarında, boyun kısmında veya gagalarının üstünde manyetik alan algılayıcı sensörlerin mevcudiyetidir. Bu ferromanyetik taneciklerin arzın manyetik alanına göre hassasiyet gösteren demir açısından zengin bir mineral olan "Manyetit-Fe3O4" olduğu araştırmalar neticesinde tespit edilmiştir. Ayrıca kuşların bir çeşit barometreye sahip oldukları ve uçarken bu yetenekleriyle hava basıncındaki değişiklikleri anında algıladıkları bilinmektedir. Yazışma adresi: 29 Ekim Cad. No: 23 Yenibosna İST. e-mail: ediz.hun@tg.com.tr ------------------------------------------------------------------------------------------ >>> Akdeniz'i ve Sahra Çölü'nü inmeden aşmak zorundalar! Genellikle çoğu kuşlar saatte 40-50 kilometrelik bir hızla uçarlar. Uçuş hızı türlerin ağırlıklarına, gövde ve kanatlarının şekil ve büyüklüklerine göre değişir. Durgun havalarda az kanat çırpıp kama şeklinde süzülerek uçar, aşırı rüzgârda yüksek hava direnciyle karşılaştıkları zaman hızlı uçuşa geçerler. Çoğunlukla yeryüzünden 300-600 metre yükseklikte uçarlar. Akdeniz'i ve Sahra Çölü'nü yere iniş yapmadan aşmak zorundadırlar. Eğer yakıtları (enerjileri) bitmek üzere ise, kaslarındaki proteinden enerji üretimi için yararlanırlar. Birçoğu son enerjilerini tüketmiş olarak hedeflerine bitkin bir durumda erişirler. Çölü geçerken güneş sıcaklığı artınca, enerji kaybına mani olmak için 2 bin metre yüksekliğe çıkarlar. 2 bin 500 kilometreye varan susuz çölde zaman zaman bulabildikleri vahalara iniş yapabilirler. Göçmen Kuşlar Avrupa Kıtasından güneye uçarken birkaç değişik rota izler. Sığırcıklar, Sakalar, Ardıç ve Guguk kuşları İngiltere, İskandinav ve Baltık ülkelerinden kuzey-batı rotası izleyerek Almanya, Fransa ve İspanya'dan Kuzey Afrika'ya geçerler. Leylekler, Karatavuk ve bazı Doğan türleri Polonya, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Macaristan, Romanya, Bulgaristan üzerinden Türkiye'ye girer, İstanbul Boğazı'ndan geçerek Antakya'ya ve oradan da Filistin, Sina Yarımadasını takiben Nil Deltasına ulaşırlar. Diğer bir kol, Batı Leylekleri ise Hollanda'dan Belçika, Almanya, Fransa ve İspanya rotasını takip ederek Cebeli Tarık üzerinden Afrika'ya geçer. Turna kuşları ise üç hava koridorundan Türkiye, Yunanistan ve İspanya üzerinden Güneye varırlar. >>> Flamingolar yine İzmir'i seçti Türkiye'de sadece Tuz ve Gediz Deltası'nda üreyen flamingolar, bu yıl da İzmir Kuş Cenneti'ni seçti. Birkaç küçük adada bu yıl 2 bin 600 çift flamingo kuluçkaya yatarken, 1500 kadar yavru flamingo uçabilecek büyüklüğe erişti. Homa Dalyanı'ndaki küçük adacıklarda kuluçkaya yatan flamingoların dünyaya yeni gelen yavrularıyla birlikte oluşturdukları tablo ise görülmeye değer. Üreme alanı üniversite, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Büyükşehir Belediyesi ve İZKUŞ iş birliğiyle genişletilerek 13-4 bin flamingonun üreyebileceği büyüklüğe ulaştı. İZMİR İHA >>> 12 milyon lira ceza kesildi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Ergene Havzası'nda yaşanan kirliliği önlemek amacıyla sert tedbirler alıyor. Son iki yılda yapılan denetimlerde havzada kirliliğe neden olan 4 bin 973 tesise 12 milyon lira ceza verildi ve 12 tesis kapatıldı. >>> Kutup ayısının hikâyesini seslendirdi Ünlü şarkıcı Murat Boz, Kuzey Kutbu'nda petrol arama ve endüstriyel balıkçılığa karşı koruma alanı oluşturulmasını hedefleyen Greenpeace'in kısa filminin Türkçe seslendirmesini yaptı. Filmde, iklim değişikliğinin etkileri nedeniyle Kutbu terk edip büyük bir kente gelmek zorunda kalan bir kutup ayısının öyküsü anlatılıyor.