Kutup ışıkları telefonunuzu kesebilir

YİNE GÜNEŞ DEVREDE Bir gece ışıması olan Aurora (Kutup Işıkları) görüntüleri, güneşten gelen solar rüzgârlardaki elektron yüklü parçacıkların atmosferdeki Manyetosfer tabakasıyla etkileşmesi sonucu oluşmaktadır. HABERLEŞMEYE TEHDİT Dünyadaki toplam enerji kadar ışık saçabilen Kutup Işıkları; radyo, televizyon, radar ve telefon gibi bütün elektronik haberleşme araçlarını bloke edebilir, enerji nakil hatlarını devre dışı bırakabilir. Sevgili okurlar, bu hafta size insanları şaşkına çeviren bir doğa olayı olan Kutup Işıkları'nı (Aurora Polaris) sunmaya çalışacağım. Bu ışıklar sakin ve ıssız alanlarda, yaşam merkezlerinden çoğunlukla uzak, kuzey ve güney kutup bölgelerine yakın ülkelerde gözükmektedir. Yüzyıllar boyunca Kutup Işıkları insanların hayal gücünü karmakarışık etmişlerdi. İNSANOĞLUNUN BÜYÜK MERAKI Bu ışıklar üzerine geçmişte Çin, Japonya, Yunanistan ve Roma el yazmalarında birçok açıklama vardı. Eski dönemlerde yaşayan Eskimolar, bunların ölülerin ruhlarını cennete götüren meleklerin meşaleleri olduğuna inanırlardı. Bazı insanlar bu ışıkları buz alanlarının yansımaları sanmışlardı. Daha sonraları, yakın tarihimizde Kuzey Kutup Bölgesindeki yansımalara Aurora Borealis, Güney Kutbunda bunlara benzeyen ışıklara da Aurora Australis adı verildi. Bu ilginç ışıkların dünyanın yaşamına olan etkileri sanıldığından çok daha büyüktür. Bu ışıkların sebep olduğu elektrik enerjisinin haberleşmeyi ne şekilde etkileyebileceğini birkaç örnekle vermeye çalışacağım. Harekette bulunan Kutup Işıkları, atmosfere öyle bir enerji yükler ki, bu dünyanın bütün kıtalarının enerji üretme kapasitesi ile eşdeğer ölçüde olabilir. Bu enerji çoğu kez radyo, televizyon, radar ve bütün elektronik haberleşme araçlarını bloke edebilir, enerji transmisyon hatlarını devre dışı bırakabilir. KUTUP IŞIKLARI NASIL OLUŞUYOR? Bu ışık huzmeleri 60 derece kuzey enleminin kuzeyinde ve 60 derece güney enleminin güneyinde, kutup çizgisine yakın yerlerde izlenir. Oluşumları şöyle açıklanabilir: 150 milyon kilometre uzakta, güneşten dünya ve uzaya doğru sürekli parçacıklar atılmaktadır. Dünyamızdan 50.000 ile 65.000 km uzaklıkta iç ve dış manyetik bir alan yeryüzünü örter. Bu koruyucu kalkana Van Allen Radyasyon Kuşağı adı verilmiştir. Dünyanın etrafındaki bu manyetik çember, dünyadaki yaşamı, güneş patlamaları ile oluşan kozmik fırtınalardan korur. Aynı zamanda da Kutup Işıklarının meydana gelmesine neden olur. Kutup Işıkları, elektronlar, protonlar (güneş rüzgârları) ve oksijen, azot gibi ağır iyonların atmosferin üst katmanlarına akması ve oradaki hava moleküllerini aydınlatması sonucu oluşur. EN?HAFİF?IŞIN PAKETİ 1000 VOLTA EŞ DEĞER İyonosfer'deki manyetik alan yeryüzüne dikey olarak aktığı için bu ışık görüntüleri çoğunlukla aşağıya doğru şekillenir. Güneş rüzgârı parçacıkları (elektrik yüklü plazmalar) saniyede ortalama 600 km süratle Dünya-Güneş arasındaki mesafeyi 3 günde kat eder. Atmosferin üst katmanlarında bu manyetik alan bulunmasaydı, Kutup Işıkları görülemeyeceği gibi, tüm elektronik uydulara bağlı aletler de çalışamayacaktı. Güneşten gelen parçacıklar Van Allen koruyucu kalkanına çarpınca, dünya etrafına dağılırlar ve bu kalkanda gedikler ararlar. Çok az bir kısmı atmosferin kuzey ve güney manyetik kutbuna yakın yerlerden içeri girebilir. Güneş rüzgârı parçacıklarının en küçük paketi 1000 voltluk elektriğe eşdeğer enerji taşır. Değerli okurlar, gördüğünüz gibi dünyamız, hepimizi hayrete düşüren birçok doğa olayını bizlere sunmaktadır. Güneş sistemindeki Jüpiter ve Satürn gibi gezegenlerde de manyetik alanlar bulunmakta ve çeşitli renklerde Kutup Işıkları oluşmaktadır. Size sağlık ve huzur içinde geçireceğiniz bir hafta diliyorum. Aurora (Kutup Işıkları) daha çok dünyamızın Kuzey ve Güney Kutup bölgelerine yakın ülkelerde izlenebiliyor. GÜNEŞ FIRTINALARI GELİYOR Auroralar genellikle coğrafi kutuplarda değil de manyetik kutuplarda, arktik ve antarktik dairelerinde ışık huzmeleri şeklinde meydana gelirler. Güneşteki fırtınalardan dolayı güneşsel bombardımanlar çok şiddetli olduğu zaman gelen parçacıklar, yeryüzünün manyetik alanına rağmen daha fazla bir kuvvetle kutup alanlarının çok aşağı enlemlerinde gedikler ararlar. Bu durumda Kutup Işıkları dünyanın daha sık nüfuslu bölgelerinde de gözükebilir. Kanada ve İskandinav ülkelerinde bu ışıklar bazen gökyüzünü süpüren bir perdeye, bazen de dalgalı çizgilere, ya da bir kemer veya gökkuşağına benzeyebilir. Daha güneyde ise genellikle kuzey ufku üzerinde gökte zayıf bir parlaklık şeklinde görülür. Kuvvetli güneş fırtınaları 11 yıllık dönemler izlerler ve o sıralarda kuzey ve güney ışıkları en parlak duruma gelir. Gelecek en büyük patlama 2012-2013 kışında beklenmektedir. VAN ALLEN KUŞAĞI KALKANI Güneşten dünya ve uzaya doğru sürekli parçacıklar atılmaktadır. Van Allen Radyasyon Kuşağı, oluşturduğu iç ve dış manyetik alanla yeryüzünü bu parçacıklara karşı korur. Farklı renkte IŞIN KÜMESİ Auroranın rengi, hangi atomla çarpıştığına ve karşı karşıya geldikleri yüksekliğe bağlıdır: > Yeşil Oksijen Atomları 150 mil yüksekliğe kadar > Kırmızı Oksijen Atomları 150 mil yüksekliğin üstü > Mavi Azot Atomları 60 mil yüksekliğe kadar > Mor/Eflatun Azot Atomları 60 mil yüksekliğin üstü Humeyra Ulubay, baraj bölgesindeki yaban hayvanlarının başka yere nakledilmesi için AKUT ile birlikte proje hazırladıklarını belirtti. Baraj mağduru yabani hayvanlar nakledilecek Yapımı devam eden Hidroelektrik Santrali sebebiyle Samsun, Çorum ve Sinop'ta 21 köyün sular altında kalacağı bölgede mağdur olacak yaban hayvanlarına yer aranıyor Karadeniz Bölgesi İnsan, Hayvan ve Doğa Kaynakları Koruma Derneği Başkanı Humeyra Ulubay, Samsun'un Durağan ilçesinde yapımı devam eden Boyabat Barajı ve Hidroelektrik Santrali nedeniyle 21 köyün sular altında kalacağını söyledi. Köylerde yaşayan insanların başka bölgelere taşındığını belirten Ulubay, "Ancak, barajın mağdur edeceği yabani hayvanları kimse düşünmüyor. Barajın bulunduğu bölge dağlık ve ormanlık olduğu için orada her çeşitten yüzlerce yabani hayvan bulunuyor. Bu hayvanlarda barajın altında kalacak ve mağdur olacak" şeklinde konuştu. KAPAKLAR AÇILMADAN! Barajın bu ayda kapaklarının açılacağını ifade eden Ulubay, "Yoğun su kütlesiyle birlikte yabani hayvanlar telef olacak. Çevre ve Su İşleri Bakanlığı'nın bu tür HES projelerinde sadece insanların taşınmasını değil, yabani hayvanların da taşınabilmesi için sosyal sorumluluk projeleri hazırlaması gerekir" teklifinde bulundu. Ağaçkakanların gaga sırrı çözüldü Araştırmalar, "ağaçkakanların, ağaçları gagalarken beyinlerinin neden hasar görmediği" sorusunun cevabını buldu. Bu sevimli kuşların her gagalamada başları saniyede 6 metre hızla hareket ediyor ve her gagalamada yerçekiminin 1000 katından daha fazla ağırlıkta yavaşlıyor. Ancak araştırmacılara göre, ağaçkakanların alt ve üst gagalarının eşit uzunlukta olmaması ve süngersi tabakalı bir kemik yapısına sahip olmaları beyinlerinin zarar görmesini engelliyor. Kuşların beyinleriyle kafatasları arasında çok az bir boşluk olması da beyne fazla hareket alanı bırakmayarak sarsılmasını engelliyor. ENERJİ TASARRUFU İÇİN Facebook kutupta veri merkezi kuruyor Günde 100 milyon fotoğrafın yüklendiği Facebook, Kuzey Kutup dairesi sınırında sunucuları için yeni bir veri merkezi kuracak. Hedef ise bölgenin düşük ısısından yararlanarak tasarruf etmek. Avrupa'daki ilk veri merkezi için İsveç'in Lulea kentini seçen Facebook, on binlerce bilgisayar sunucusu, üç devasa boyuttaki salonda saklanacak. Bölgenin tercih edilmesinin en önemli nedeni ise sunucuları serin tutmaya yarayacak olan soğuk iklim ve yakında bulunan hidroelektrik santralinden elde edilecek yenilenebilir enerji. Yaralı göçmen pelikana vatandaşlar sahip çıktı İskenderun'da yaralı olarak bulunan pelikan, Belediye Hayvan Rehabilitasyon ve Tedavi Merkezine tedavi edildi. Çevre Koruma ve Kontrol Müdürü Hekim Fevzi Özkan, bir vatandaş tarafından yaralı halde bulunan pelikanın kanadında çok uzun süre uçmaktan kaynaklı yırtık oluştuğunu söyledi. Pelikanın iyileştikten sonra doğaya salınacağını ifade eden Özkan, "Göç yollarının önemli kavşaklarından biri olan İskenderun'un üzerinden geçerken hastalanan veya bir şekilde travmaya uğrayıp uçamayacak hale gelen kuşların bakımını yapıyoruz" dedi. GAZİANTEP'TE ÇEVRE YATIRIMI Atıklar, 20 bin ailenin elektriğini karşılayacak Gaziantep Büyükşehir Belediyesi ile Güney Kore merkezli CEV Enerji firmasının üstlenerek uygulamaya koyduğu "Katı Atık Düzenli Depolama Alanının Rehabilitasyonu ve CNG& Elektrik Üretim Tesisi Projesi" ile hayata geçen tesis yılda 20 bin ailenin elektrik ihtiyacını karşılayacak. Geçtiğimiz yıl üretime başlayan ve kurulu gücü 5.65 MGW'a çıkarılan tesis, hem çevre kirliliğinin önüne geçiyor hem de büyük bir kaynak tasarrufu sağlıyor.