Okyanus içindeki nehir Golfstrim

Sevgili okurlar, bu hafta size, Atlas Okyanusunun kuzey kıyılarında daha mutedil bir iklim oluşturan önemli bir akıntıdan söz etmek istiyorum. Aynı zamanda okyanusun derinliklerinde bir nehir gibi akan bu su kütlesi, muazzam bir enerji deposudur. ABD'li bilim adamları inşaat projelerini tamamlamak üzere oldukları bir dizi türbin vasıtasıyla Golfstrim Akıntısı'ndan elektrik üretmeyi hedefliyor. ABD ile Kanada sınırında bulunan Niagara Şelalesi'nden akan suyla kıyaslandığında yaklaşık 22 bin kat daha fazla enerji yüklü olan bu akıntı sistemi, güneyde Florida eyaletinin elektrik ihtiyacının üçte birini karşılayabilecek potansiyel güce sahip. BÜTÜN AKARSULARIN 65 KATI Golfstrim'in, Florida Körfezi ile Meksika'daki Yukatan Boğazı'ndan yukarı doğru Kuzey Amerika'nın doğu sahili boyunca genişliği 100 km'yi bulmakta, derinliği ise 1000 metreye kadar ulaşabilmektedir. Toplam olarak saniyede 55 milyon metreküplük suyun kuzeye doğru akmakta olduğu tespit edilmiştir. Bu rakam kıtalardan okyanuslara boşalan tüm akarsuların akıntı hızlarının yaklaşık 65 katı olduğunu göstermektedir. Missisipi veya Amazon nehirleri Golfstrim'le kıyaslandığında ufak akarsular arasında sayılmaktadır. KÜRESEL ISINMA DONDURACAK Böyle devam ettiği takdirde, dünyanın belirli bölümleri aşırı sıcak ve kuraklıkla mücadele ederken, Kuzey Atlantik ülkeleri dondurucu soğuklarla karşılaşabilecek. Bu güçlü su kütlesi tropikal yörelerden doğduğu için, o bölgelerin özelliği olan sıcaklığı da beraberinde getirmektedir. Daha sonra, Orta Atlantik'ten İngiltere sahillerini takip ederek Norveç kıyılarından kuzeye yöneliyor. Golfstrim, Norveç veya İzlanda sahillerinde kendini sadece sudaki ısı yüksekliği ile belli etmemektedir. Hava sıcaklığını da etkilemektedir. Kuzey Denizi'nde seyreden gemiler için de Golfstrim çok yararlı olmaktadır. Kış aylarında su üzerinde yüzen Buz Dağları (Aysberg) onun sayesinde kuzeye doğru sürüklenmekte ve buzulların transatlantiklere kadar ulaşması önlenmektedir. SOĞUK AKINTI: LABRADOR Bu arada kuzeyden gelen soğuk Labrador Akıntısı, Golfstrim üzerinde etkili olmaktadır. Labrador, Grönland'daki soğuk su kütlelerini güneye doğru iterek belli bir noktada Golfstrimle karşılaşmaktadır. Burada su yüzeyindeki sıcaklık farkı kilometrede 10 ile 15 derece arasında değişebilmektedir. "Soğuk Duvar" olarak bilinen bu bölge sıcak ve soğuk suyu sınırlayan cephedir. Oldukça yoğun bir sisin görüldüğü bu alanlarda ılık ve soğuk suların birbiriyle teması planktonların zenginleşmesine sebep olmaktadır. Yemlerin bollaşması da büyük balık kümelerini buralara doğru çekmektedir. Golfstrim bu uzun yolculukta, Atlantik Okyanusu'nun güney kısmından taşıdığı sıcak suyla birlikte başta plankton (bitkisel ve hayvansal çok küçük organizmalar) olmak üzere birçok su canlısını kuzeye sürüklüyor. Deniz yaşamı için çok önemli besin teşkil eden bu sistem, ne yazık ki son yıllardaki iklimsel değişiklikler sebebiyle taşıdığı su hacminin yaklaşık üçte birini kaybetmiş bulunuyor. Böyle devam ettiği takdirde, dünyanın belirli bölümleri aşırı sıcak ve kuraklıkla mücadele ederken, Kuzey Atlantik Ülkeleri dondurucu soğuklarla karşılaşabilecek. GÜNEŞİN GÜCÜ OKYANUSUN DİBİNDE Değerli okurlar, aklımıza şöyle bir soru gelebilir: "Acaba bu kadar güçlü bir akıntı, hızını ne şekilde koruyabilmektedir?" Yapılan incelemeler Golfstrim'in ihtiyacı olduğu enerjiyi atmosfer ve rüzgârların hareketi sayesinde güneş ışınlarından sağladığını ortaya koymuştur. Bu akıntıların en önemli sayılan mekanizmalarının sürekli ve kuvvetli olarak esen Alize Rüzgârları olduğu günümüzde bilinen bir gerçektir. Bu rüzgârlar Ekvator kuşağındaki su kütlelerini etkileyerek harekete geçirmekte ve büyük dalgaları Amerika'nın doğu sahillerine sürüklemektedir. Batıdan esen şiddetli rüzgârlar ise Golfstrim'in yönünü kuzey Avrupa kıyılarına doğru yöneltmektedir. EVRENİN SIRLARI BİTMEZ Sevgili okurlar, size değişik bir doğa olayını anlatmaya çalıştım. YÜCE YARADAN'ın eseri yaşayan dünyamızdaki sistemler zinciri her an yeni sürprizler hazırlıyor. Öğrenmekte olduğumuz bilgiler çoğu zaman yetersiz kalıyor. Hayatın sürprizleri içinde hiç şüphe yok ki, bizi birbirimize kaynaştıran en yüce erdem "Sevgi"dir. Havaların yavaş yavaş soğumaya başladığı güz mevsimini sağlık ve mutlulukla geçirmenizi diliyorum. GEMİLERE KILAVUZ, BALIKLARA YEM Buzulları kuzeye itip gemicileri rahatlatan sıcak Golfstrim ile soğuk Labrador akıntısının birleştiği Soğuk Duvar adlı bölgede müthiş doğa olayları yaşanmaktadır. Sıcaklığın 10-15 derece oynadığı ve sis denizlerinin oluştuğu yerde balıkları besleyen planktonlar bolca bulunur. Güneş'i hiç böyle görmediniz NASA'nın uydusundan Güneş'in rengârenk ve şaşırtıcı görüntüleri çekildi. Çıplak gözle görülmesi mümkün olmayan bu görüntülerin, Güneş'in çalışma şekliyle ilgili bilim adamlarına yeni bilgiler sağlaması bekleniyor. > Emin Arvas 20 YIL ÖMÜRLERİ KALDI Böyle giderse Türkiye'de en fazla turistin ziyaret ettiği ve dağcılık çalışmalarının yapıldığı Doğu Karadeniz Kaçkar ve Van Gölü'nün güneyindeki İhtiyar Şahap Dağları buzullarının 20 yıl içinde tamamen ortadan kalkacağı bildirildi. Türkiye'nin buzulları eriyor Türkiye, Karadeniz ve Doğu Anadolu'daki buzul erimelerinden kaynaklanan temiz su depolarını kaybetme riskiyle karşı karşıya... Doğu Anadolu ve Karadeniz bölgelerinde buzullarla ilgili araştırma yapan Prof. Dr. Ali Fuat Doğu, buzulların son 20 yılda hızla eridiğini söyledi. Dünyada bazı buzulların neredeyse tamamen ortadan kalktığını belirten Doğu, şunları söyledi: "Alp-Himalaya sistemi buzullarının bulunduğu Türkiye'de de bunu tespit ettik. Buzulların azalması, buzul sularıyla beslenen akarsuları ve zincirleme olarak geçim kaynaklarını bu sulardan sağlayan insana kadar, tüm canlıları olumsuz etkiler. Erimeye yol açan global etkileri, insan oğlunun kontrol etmesi imkansız. Alınacak tedbir, eriyen suyu en dikkatli şekilde kullanmak, israf etmemek, bir damlasını bile bilinçli kullanmaktır.'' 2 milyon kilometrekarelik yeni bir ozon deliği açıldı Kuzey yarımküre üzerindeki ozon tabakasında eşine bugüne dek rastlanmayan büyüklükte bir delik açıldığı bildirildi. Kanada'nın kuzeyi, Rusya ve bazı Avrupa ülkelerinde, bahar aylarında yüzde 3 ila 5 daha yüksek ultraviyole ışını tespit edildi. NASA, ESA ve uzayda uydusu bulunan ülkelerle iş birliği yapan 29 bilim adamı, atmosferin 30 kilometre üzerindeki ozonda bulunan deliğin 2 milyon kilometrekare büyüklüğünde olduğunu açıkladılar. Göç etmeyen leyleğe esnaf sahip çıktı Edirne'nin Süloğlu İlçesinde esnafın tavuk eti ve balıkla beslediği leylek göç etmedi ve ilçede kaldı. Süloğlu'nun mas-kotu haline gelen yavru leyleğe "Coşkun" adını veren esnaf, ona gözü gibi bakıyor. Ahmet Yavaş adlı esnaf, "Önceleri yere inmezdi. Aç olduğu zamanlar ona tavuk eti verdik. Şimdi ne zaman seslensek yanımıza geliyor, gitmesini istemiyoruz" dedi. > İbrahim Arslan EDİRNE İHA YEŞİL PLATFORM Gençlerin gözdesi BÜYÜKADA > Orman Bölge Müdürlüğü / İSTANBUL Kültür Dershaneleri'nin Sefaköy Şubesi öğrencileri İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü Adalar Şefliğini ziyaret ederek ekolojik eğitimlere katıldı. 202 metre rakımlı Hızır İlyas Tepesi'nde bulunan yangın söndürme merkezi Adakule'yi de gezen öğrenciler, Adalar Orman İsletme Şefliği Merkezindeki 'Herbarıum'da (kurutulmuş bitki müzesi) 500 tür bitki örneğini tanıma fırsatı buldu. Okul bahçeleri yeniden yeşillensin > Elif Sezginer / İSTANBUL Milli Eğitim Bakanı Sayın Ömer Dinçer gibi TEMA Vakfı da okulların yeniden yeşil bahçelere kavuşmalarını istiyor! Sayın Dinçer'in, "Okul bahçeleri okula gelir sağlasın diye değil çocuklara hayat kazandırsın diye tanzim ediliyor. Bahçeler çocuklarımızın oyun alanlarıdır. Bir köşesine ağaç dikin, yeşillik oluşturun" açıklamasını destekliyoruz. Çocukların otoparka değil, yeşil alanlara ihtiyacı var! Bukalemun besleyebilir miyim? > Fikret Alp Işık / ANKARA Ben bukalemun meraklısıyım. 15 yaşındayım lise 2'ye gidiyorum ve bukalemunları çok seviyorum. Ankara'da oturuyorum, bir bukalemun istiyorum, yardımcı olur musunuz? CEVAP: Değerli Fikret, Bukalemun (Chamaeleon chamaeleon) sıcak iklimlerde yaşayan bir sürüngen türüdür. Akdeniz ülkelerinin güney kısımlarında bulunur. Sadece çekirge, sinek, kelebek gibi böcek türü canlılarla beslenir. Sonbahar ve kış aylarında soğuktan korunmak için kuytu yerlerde bir tür uykuya yatar. Ankara'da yaşayamaz, ayrıca besin bulabilmesi de mümkün değildir. Ölürse üzülürsün. Sürüngen sınıfından sadece Iguana vejetaryen olup, bitki ve meyvelerle beslenir. Ancak o da çok sıcak tropikal iklimlerde yaşar. Doğaya duyduğun meraktan dolayı tebriklerimi sunuyorum. Barok bahçe sanatı sokakları süslüyor > Cüneyt Bitikçioğlu / İSTANBUL Güngören Belediyesi'nin uygulamaya koyduğu, "Barok Bahçe Sanatı" ile yollar rengarenk geometrik şekilli ağaçlarla oldu. Güngören Belediye Başkanı Ş. Yücel Karaman, "Küçük yeşil alanlarda, dikkat çekici, göz zevkini okşayan bir doku oluşturmaya çalışıyoruz. Uygulamamız, budamaya dayanıklı türlerin sürekli budanarak şekillendirilmesi esasına dayanıyor" dedi. Yazışma adresi: 29 Ekim Cad­. No: 23 Ye­ni­bos­na İS­T. e-ma­il: ediz.hun@tg.com.tr