SAHİLLER bütün canlıların hakkı

DENİZLERLE ÇEVRİLİ OLAN ÜLKEMİZ NE KADAR DENİZCİ! Binbir çeşit koyları, eşsiz kumsallarıyla göz kamaştıran sahillerimiz, her yıl milyonlarca turisti ülkemize çekmektedir. Bitki ve hayvan familyasından katrilyonlarca canlıya da ev sahipliği yapan mavi hazinelerimiz, aynı zamanda biyolojik dengenin sağlanmasına büyük katkı sağlamakta Kıymetli okurlar, bu hafta sizlere üç tarafı denizlerle çevrili Türkiye'mizin muhteşem güzelliklerle donanmış sahillerinden söz etmek istiyorum. Bu derece farklı kimyasal, fiziksel ve biyolojik çeşitliliğe sahip denizlere sahili olan başka bir ülke dünyada mevcut değil! Karadeniz; binde 18'lik çok az tuzlu suyu, kendine has şartları ve canlıları ile çok özel bir deniz. Ülkemiz sınırları içindeki kıyı uzunluğu 1195 km. Marmara ve Boğazlar biraz daha tuzlu (binde 23). Toplam sahili 1189 km. Ege'ye geldiğimiz zaman tuz oranı artıyor (binde 36-37 civarında). Ege Denizi'nde sahillerimiz çok girintili ve çıkıntılı olduğundan, kıyı uzunluğu 2805 km.'ye ulaşıyor. Akdeniz'de sahilimiz 1577 km. ve deniz Ege gibi çok tuzlu (binde 38) Geriye adalarımızın kıyıları kalıyor. Onlar da toplam 1067 km. sahile sahip. Netice olarak, güzel ülkemizin kıyı uzunluğu toplamı 8333 km. SAHİLLER BÜTÜN CANLILARIN Sevgili okurlar, karaların, denizlerle birleştiği sahil şeridi çok değişik formasyonlar içermekte ve dolayısıyla çeşitlilik arz eden hayat şartları söz konusu olmaktadır. Karaların uzantısını içine alan, kıyılardan itibaren 150-200 metrelik kıyı-deniz bölümüne, ki burada gel-git olayı kendini gösterir, Litoral Bölge denilmekte. Bu kısım daha sonraki Sublitoral ve Derin Su bölgelerine nazaran çok değişik organizmalara sahip bulunmaktadır. Litoral Bölge, evvela Yumuşak Zemin ve Sert Zemin olarak ikiye ayrılmakta, bunlar da kendi aralarında yeniden bölünebilmektedir (Bataklık Zemin, Otluk, Kumluk ve Taşlık Zemin gibi). KIYIDA KÖŞEDE HAYAT DENGESİ Bütün bu değişik yaşam ortamlarında, birbirinden çok farklı canlılar, gerek bireysel, gerek gruplar halinde yaşamlarını sürdürmekte ve diğer daha derin bölgelerden gelen nispeten cüsseli canlılara yüksek proteinli yem teşkil ederek, Beslenme Zincirindeki en önemli halkalardan birini oluşturmaktadırlar. Bu bakımdan, denizlerde değişik bölgelerin birbirleriyle iç içe, Biyolojik Ritm'i sağlamaları son derece önemlidir. Denizler, dev bir regülatör gibi sürekli olarak çalışarak karasal iklimlerin ılımanlaşmasına ve karasal ekosistemlerin atmosferinde dengeli bir CO2 ve O2 ekonomisi sağlanmasına yardım eder. Gerçekten fotosentezin yapılabildiği bölümde (euphotic zon) bitkisel planktonların ürettiği oksijen, karasal ekosistemler için büyük bir önem taşımaktadır. Bu fotosentez olayı berrak sularda 20-25 metre'ye, bulanık ve kirli sularda ise sadece 5-7 metre'ye ulaşabilmektedir. Bitki Plankton'ları Marmara gibi iç denizlerde sahil bölümlerine yakın gelişmekte, açık denizler ve okyanuslarda ise yüzeye yakın katrilyonlarcası birlikte denizler ve atmosfere gerekli oksijeni sağlayıp tabi dengeyi devam ettirmektedirler. Bu planktonlar tarafından üretilen oksijen miktarı, tüm yeşil bitkiler tarafından üretilen O2 miktarının %70'ine ulaşmaktadır. Bu sebeple denizlerin temizliği gelecek nesiller açısından büyük önem taşımaktadır. KIYI DOLDURMAYI DURDURMALIYIZ! Onbinlerce yılda, değişik doğal şartlar sonucu oluşmuş Sahil Şerit'lerinin doldurulması, evsel ve kanalizasyon atıklarının deşarjı, bu bölgelerdeki yaşamın sonu demek olduğundan, son derece sakıncalıdır. Gelişmiş ülkelerde artık kıyı doldurma işlemi kesinlikle yapılmamaktadır. Gelecek nesillerimize, mavi ve yeşilin binbir çeşidine sahip bozulmamış sahillerimizi bırakabilmek dileğiyle hepinize sağlıklı ve mutlu bir hafta diliyorum. Sağlıcakla kalın. KIYILARIMIZIN İKİ SEVİMLİ MÜDAVİMİ Deniz kaplumbağası nam-ı diğer caretta caretta ve sahillerimizin haşarı çocukları martılar... Tatil veya başka maksatla gittiğimiz kıyı kesimlerinde yaşayan hayvanlara karşı son derece şefkatli davranıp onları korumalıyız! DÜNYANIN GÖZÜ ONLARDAKelaynaklar 19 yıl sonra göç yolunda Nesli tükenme tehlikesi altında olduğu için Şanlıurfa'nın Birecik ilçesinde yıllardır koruma altında tutulan kelaynaklardan 4'ü, uydu vericisi takıldıktan sonra salınacak. Çevre ve Orman Bakanlığı ile Doğa Derneği'nin ortak çalışması sonu geçen yıl da kelaynakların birkaçı göçe gönderilmişti. Kelaynaklar, Birecik'ten Ürdün'e kadar başarılı bir biçimde göç etmiş ancak burada zehirlendikleri için göçleri yalnızca 4 gün sürebilmişti. Kuşların göç yolculukları Çevre ve Orman Bakanlığı ile Doğa Derneği internet sayfalarından canlı olarak izlenebilecek. Göç yollarındaki tehditlerin en aza indirilmesi için kelaynakların önceki yıllarda düzenli olarak görüldüğü Suriye, Ürdün, Yemen ve Etiyopya gibi ülkelerdeki doğa koruma uzmanları ile yakın işbirliği içinde hareket ediliyor. 19 yıl aradan sonra gerçekleşecek bu göç hem bu türün kurtuluşu için hem de göçle ilgili bilimsel veriler elde etmek açısından büyük önem taşıyor. ANTARKTİKA HIZLA ERİYORDenizlerdeki su miktarı tam iki katına çıkacak! Antarktika'daki buzulların, 10 yıl öncesine oranla 4 kat hızlı eridiği açıklandı. Leeds Üniversitesinden bir grup bilim adamının araştırmasına göre, en belirgin erime Batı Antarktika'daki en büyük buzullardan Pine Island'da gözlemleniyor. Pine Island buzulunun 175 bin kilometre kare genişliği ve tipik özellikleri nedeniyle uyduyla en iyi izlenen buzul olduğuna işaret eden araştırmacılar, erimenin bu hızla devam etmesi halinde devasa buzdağının 100 yıl içinde yok olacağı tahmininde bulundu. Bilim adamları daha önce bu süreyi 600 yıl olarak öngörüyorlardı. Araştırmacılar, Kanada'nın Newfoundland ve New Brunswick eyaletleri büyüklüğünde olan Pine Island'da, dünyadaki tüm denizlerin su seviyesini iki kat artıracak buz bulunduğunu söylediler. SİZDEN GELENLER Sis Dağı'nın etekleri... Yeşil ile mavinin kucaklaştığı Doğu Karadeniz'de unuttuğunuz veya bilmediğiniz bir yayladan bahsedeceğim. Trabzon Şalpazarı Geyikli Beldesi ile bir kısmı da Giresun Görele ilçesi sınırında olan bence bir doğa harikası Sis Dağı Yaylasını biliyor musunuz? Daha geniş bilgi almak isterseniz www.sisdagi.net adresini ziyaret edebilirsiniz. Yaylalarımızın turizme kazanılmasına katkıda bulunduğunuz için teşekkür eder, gelecek sene 191. Sisdağı Yayla Şenliklerinde onur misafir olmanızı dilerim. CEVAP: Sayın Karagöz, kısmet olursa gelecek sene şenliklere katılma imkanı bulurum. Karadeniz her yönüyle çok özel bir bölgemiz. Ancak, yapılaşma son derece estetikten yoksun. Kocaman 5-6 katlı binalar yapılmış, tuğla ve harçla öylece kalmış. Sıvası yok, boyası yok. O muhteşem tabiatla hiç bağdaşmıyor. Dilerim bu görüntüler düzeltilir. Geçen hafta gittiğim Trabzon-Hopa sahil yolu ve Borçka-Artvin yolu bu görüntülerle doluydu. Çalışmalarınızda başarılar diler, sevgilerimi sunarım. Ağasar'ı da unutmayın! > Ekrem Güler Sayın Ediz Hun, tabiatın korunması uğruna verdiğiniz çaba, sevgimizi daha da artırmıştır. Geçen hafta kullandığınız bir fotoğrafta bulunan inek süslemeleri, sadece Trabzon Şalpazarı (Ağasar) yöresinde yapılmaktadır. Ağasar Kültürü'ne de yer verirseniz seviniriz. CEVAP: Ekrem Bey, Karadeniz'imizin her yöresi ayrı bir tabiat harikası. Eminim ki bu güzellikleri gezen, gören her yıl müdavimi olacaktır. Tek tek değil de genel olarak Yaylalarımızı ele aldık. İnşaallah önümüzdeki dönemde bu konulara daha çok yer verme imkanımız olur. Yöresel kültüre karşı gösterdiğiniz hassasiyetten dolayı size teşekkür eder, selam ederim. YALAN MI? Yalan insana mahsustur Hayvanlar yalan söylemez Bu önemli bir husustur Hayvanlar yalan söylemez İnsan gizler vahşetini Kalbindeki dehşetini Kim yiyor kimin etini? Hayvanlar yalan söylemez Fili, diş için öldürdük Acaba kimi güldürdük? Hep insanları yıldırdık Hayvanlar yalan söylemez Kuş yem taşır yuvasına Leylek uçar ovasına Arı sadık davasına Hayvanlar yalan söylemez İnek, ottan sütü verir İnsan alır satıverir İçine su katıverir Hayvanlar yalan söylemez Tavuk sunar yumurtayı At besliyor, yağız tayı Varsa, örtmüyor hatayı Hayvanlar yalan söylemez Tilki postu verdi sana Giy de, kurnazlık satsana Bunu da ekle yasana Hayvanlar yalan söylemez Neyi varsa ortadadır İstemez torpil ve hatır At, eşek, kedi ve katır Hayvanlar yalan söylemez İnsan olmak, ne de zormuş Hakikat, avuçta "kor"muş Bilemem kim, nasıl yormuş? Hayvanlar yalan söylemez > Ali Rıza Malkoç / BURSA Ya­zış­ma Ad­re­si: 29 Ekim Cad­de­si No: 23 34197 Ye­ni­bos­na/İS­TAN­BUL e-ma­il: ediz.hun@tg.com.tr