227 yıllık bir haber...

3 asırdan bu yana sürekli yayımlanmakta olan "Wiener Zeitung" gazetesi 14 Mart 1986 yılındaki sayısında Osmanlı payitahtından gelen 227 yıllık bir habere yer vermişti. Bu haberden "Kütüphaneler Haftası" için etkilenmiştim. Çünkü bizde hâlâ eğitim, sanat-kültür dolayısıyla sanatçılarımıza gerekli önemi göstermediğimize inananlardanım.

Avusturya'nın başkenti Viyana'da yayımlanan "Wiener Zeitung" gazetesinin önemli bir özelliği 1703 yılından günümüze kadar hiç ara vermeden çıkan tek gazete olması. Böyle bir yayın geçmişiyle gurur duyan gazete, bir anlamda tarihe ilginç bir yolculuk niteliğinde zaman zaman geçen yüzyıllarda yayımlamış olduğu haberleri yeniden tekrarlıyor. İşte 15 Mart 1786 Çarşamba günü o zamanki Osmanlı İmparatorluğunun payitahtından gelen bir habere yer vermiş. Haberin günümüz diline çevirisi şöyle:

"Konstantinopol'den 13 Şubat tarihli olarak bildirildiğine göre, Babıali bakanlık bünyesindeki değişiklikleri sürdürmektedir. Kitap basımını yeniden başlatmak gibi büyük bir hizmetle temayüz edip, tayin sonucu bu yeni girişiminde tümüyle başarısızlığa uğradığını görmek gibi bir bahtsızlığa uğramış olan ünlü Raşit Mehmet Efendi, yeniden beylikçiliğe, yani kalem müdürlüğüne tayin ediliştir. Kendisi bu görevde daha önce de liyaketle hizmet görmüş bulunmaktadır."

Bu habere konu olan Raşit Mehmet Efendi Türk kitap ve kütüphaneciliği konusunda önemli bir şahsiyettir;

18. yüzyılın tanınmış devlet adamı ve Divan Şairi Reisü'l Küttab (Osmanlıda Hariciye Nazırlığı [Dışişleri Bakanlığı] kurulmadan once dışişlerinden sorumlu devlet görevlisi.) Mehmet Raşit Efendi, Kayseri'nin Gesi beldesinin Ispıdın köyünde Hicri 1167/Miladi 1753 yılında Divan-ı Hümayun katiplerinden Cafer Fevzi Efendi'nin oğlu olarak dünyaya gelmiş. Tahsil hayatı konusunda net bir bilgiye sahip olmadığımız Reisü'l Küttab Mehmet Raşit Efendi, hızlı yazı yazmakta çok marifetliydi. I. Abdülhamid ve III. Selim döneminin tanınmış devlet adamlarından olan Mehmet Raşit Efendi'nin çevresinde zeki, dürüst, iyiliksever, çalışkan, hayır ve hasenatı seven bir zat olduğu bilinmektedir. 

Kitap ve kütüphaneciliğe önem veren Raşit Efendi'nin kendi adıyla Kayseri'de bir kütüphanesi de bulunmaktadır. Vakanüvis Vasıf Efendi ile beraber İbrahim Müteferrika'nın matbaasını satın alarak yayıncılığa devam etmiştir. Matbaa, Raşit Efendi'nin vefatının ardından kapanmıştır. 

Mehmet Raşit Efendi'nin divan şairi olduğu da bilinmektedir. Nail Bayraktar'ın Taksim Atatürk Kitaplığı'nda yaptığı araştırma sonucunda ise Raşit Efendi divançesi de bulunmuştur. 

Mehmet Raşit Efendi'nin ilk devlet memurluğu Beylikçi Kisedarlığıdır. Daha sonra 1787 yılında Reisü'l Küttab'lık görevine getirilmiştir. Üç defa görevinden azledilen Raşit Efendi'yi son ayrılışı derinden etkilemiş ve bu üzüntüyle 1797'de vefat etmiştir. Mezarı Beyazıt Camii bitişiğindeki kabristanda yer almaktadır.