Erdoğan'ın Kırgızistan ve Moğolistan Ziyareti

Avrasya dünyasında iki ünlü Cengiz vardır. Cengiz Han kılıcıyla dünyaya egemen olmuştur. Cengiz Aytmatov ise kalemiyle. Başbakan Erdoğan 9-11 Nisan'da Cengiz Aytmatov'un ülkesi Kırgızistan'a, 11-12 Nisan'da ise Cengiz Han'ın ülkesi Moğolistan'a resmi ziyarette bulunacak. 

Türkiye ile Kırgızistan arasındaki ilişkiler son derece sıcak. Bunun en büyük nedeni Erdoğan ile Atambayev ve Emine Hanımefendi ile Raisa Hanımefendi arasındaki samimiyettir.

Başbakan Erdoğan, 10 Nisan'da Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te Başbakan Cantörö Satıbaldıyev ile görüşecek. Başbakan Erdoğan ile Kırgızistan Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev eşbaşkanlığında Türkiye-Kırgızistan Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi'nin (YDSK) ikinci toplantısı düzenlenecek. Türkiye-Kırgızistan YDSK, Şubat 2011'de Başbakan Erdoğan'ın Bişkek'i resmi ziyareti sırasında kurulmuştu. YDSK'ların birincisi Almazbek Atambayev'in başbakan olarak Ankara'yı resmen ziyareti sırasında Nisan 2011'de Ankara'da yapılmıştı. Başbakan Erdoğan, Bişkek Camisi ve Külliyesi inşaatı ve Kırgız-Türk Manas Üniversitesi'ni de ziyaret edecek. Türk-Kırgız İş Forumu'na katılacak. Yunus Emre'nin Bişkek'te açılması ile ilgili anlaşmanın imzalanması ise Bişkek'in ayak diremesi nedeniyle ertelenecek gibi görünüyor. Halbuki Bişkek'te Fransız ve Alman kültür merkezleri, Çin'in Konfüçyüs merkezi faaliyette. Türkiye Kırgızistan'ın Ankara'da büyükelçilik yapabilmesi için Oran Sitesi'nde iki parsel ve 2 milyon Dolar da hibe yardımında bulunmuştu. Ama Bişkek yıllardır adım atmıyor. Hatırlatmakta yarar var.

Türkiye ile Orta Asya'nın en demokratik ülkesi olan Kırgızistan arasında diğer akraba cumhuriyetlerine emsal olabilecek yeni bir eylem planına gereksinim var. Bunun için somut işbirliği adımlarına ihtiyaç bulunuyor.

Türkiye ile Kırgızistan arasında vize bulunmuyor. Ancak Kırgızistan Türklere 7 gün içinde kayıt yapılmasını yeterli bulurken, Türkiye 90 gün içinde ikametgah alımını şart koşuyor. İkametgah almak da her babayiğidin harcı değil. 90 gün sınırlandırılmasının kaldırılması ve Gürcistan ile olduğu gibi kimlikle geçişin başlaması kardeş iki halkın yakınlaşmasını sağlayacaktır.

Güney Kore Kırgızistan'a yılda 15 bin iş kontenjanı vermektedir. Bişkek'te iki yıllık Korece kursunu başarıyla bitirenler Kore'de çalışabilmektedir. Türkiye'nin de özellikle Rusça gereksinimi olan iş alanlarında (THY, BDT ülkelerinde bulunan Türk Büyükelçilik ve Başkonsoloslukları, özel sektör) Kırgızların istihdamını sağlamaya öncelik vermesi ülkenin işsizlik sorununu azaltabilecektir. Ayrıca, Kırgızların (Ahıska Türklerine yapıldığı gibi) istedikleri takdirde Türk vatandaşlığını alabilmelerinde kolaylık sağlanmalıdır.

Türkiye'de 1200 devlet burslusu Kırgız üniversite öğrencisi bulunuyor. Her yıl tahsis edilen yaklaşık 40 kontenjan 100'e çıkartılmalıdır. Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı tarafından uygulanan yabancı lisans öğrencilerinin yüksek lisans ve doktoraya devamının engellenmesi prosedürü kaldırılmalıdır.

İki ülke arasında ulaşım ve iletişimin ucuzlamasına çalışılmalıdır. THY'den sonra 21 Mart'da Pegasus da İstanbul-Bişkek uçuşlarına başlamıştır. Anadolujet'in de Ankara-Bişkek uçması için yeterli kapasite bulunmaktadır.

Kırgızistan ziyaretinin ardından Moğolistan'a geçecek olan Başbakan Erdoğan, 11 Nisan'da Moğolistan'ın başkenti Ulanbator'da Cengiz Han heykeline çelenk koyacak. Başbakan Noroviin Althankhuyag ile görüşecek ve ikili işbirliği anlaşmaları imzalanacak. 12 Nisan'da Moğolistan Cumhurbaşkanı Tsakhiagiin Elbegdorj ile görüşecek. TİKA ve Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından inşa edilen Ankara caddesinin açılışını yapacak. Nalayah şehrinde bulunan Bilge Tonyukuk abidelerini ziyaret edecek, cami ve kültür merkezinin açılışını yapacak.

"Başbakan Erdoğan neden Kırgızistan ile Moğolistan gezisini bir arada yapıyor?" sorusu insanın aklına geliyor. Çünkü Türkiye, Orta Asya'yı Sovyetler Birliği sınırları içinde düşünmemeye başladı. Moğolistan'ı ve Afganistan'ı da katarak akraba coğrafyanın sınırlarını genişletti. Nitekim THY İstanbul-Bişkek (Manas)-Ulanbator'a uçuyor. THY öncesi Moğolistan'ın dünyaya açılımı Aeroflot ile Moskova üzerindendi. Şimdi ise THY ile İstanbul üzerinden. Bu sayede İstanbul, Moğolistan'ın dünyaya açılım kapısı ve ikinci vatanı olmuş durumda. Türkiye ile Moğolistan arasında vizelerin kaldırılması da gündemde. Vizeler kaldırıldığı takdirde bin yılı aşkın tarihi kopukluğun onarılması daha da hızlanacak.

Türk Konseyi yararlı bir işbirliği örneği. Ama, Balkanları, Karadeniz'i Kafkasya'yı, Ortadoğu'yu, Orta Asya'yı, Moğolistan'ı yani etnik, din, mezhep ve dil ayrımı gözetmeden bütün akraba halkları kapsayacak yeni bir işbirliği modeline ihtiyacımız var. Başbakan Erdoğan'ın Kırgızistan ve Moğolistan gezisi bu ihtiyacı daha fazla ortaya çıkarmıştır.