AİHM kararı zorunlu askerlik uygulamasına karşı çıkmıyor

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM)'nin, 25 Ocak 2006 tarihli medyamızda da yer alan ve Türk yargıcı Rıza Türmen'in de imzasını taşıyıp oy birliği ile alınan bir kararında, Osman Murat Ülke'ye askerlik görevini yapmak istemediği için verilen hapis cezalarını 'Kötü muamele' addederek inançları nedeni ile askerlik yapmak istemeyenler ile ilgili olarak Türkiye'deki düzenlemeyi yetersiz bulduğunu ve Türkiye'nin davacıya 11.000 euro tazminat ödemesine hükmettiğini biliyoruz. Davaya konu olan olayda 'Savaş Karşıtları Derneği' üyesi Osman Murat Ülke, askerlik yapmayı reddettiği için, 1995'ten 1999'a kadar birçok hapis cezası alıp 701 gün askerî cezaevinde yatıp, halen asker kaçağı olarak aranmakta olan bir Türk vatandaşıdır. AİHM davacının gizli yaşadığı için resmi evlilik yapamayan, doğan çocuğunu nüfus kağıdına kaydettiremeyen ve sürekli olarak kaçak yaşamak zorunda bırakılan 'Vicdani Redçi' durumunu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin (AİHS) 3. maddesinde yer alan 'İşkence ve Kötü Muamele Yasağı'na aykırı bulmuş ve Türkiye'nin tazminat ödemesine hükmetmiştir. Bilindiği üzere, 'Vicdani Ret' bir kimsenin ahlakı, dinî inanç veya politik nedenler ile askere gitmeyi reddetmek durumu anlamını ifade etmekte, ne var ki, "vicdani retçi" olduğunu söyleyen herkes askerlikten muaf tutulmamakta, bir kişinin vicdani retçi olduğunu evvelden açıklaması ve yaşantısını bu felsefeye göre düzenlemesi gerekmektedir. Doğrusu istenirse, Anayasanın 72. maddesi de askerlik yapmayı değil vatan görevinin zorunlu tutulduğunu söylemekte ve bunu şu şekilde ifade etmektedir: Vatan hizmeti her Türk'ün hakkı ve görevidir. Bu hizmetin Silahlı Kuvvetlerde veya kamu kesiminde ne şekilde yerine getirileceği veya getirilmiş sayılacağı kanun ile düzenlenir. Bu sarahat karşısında, birçok AB üyesi devletin yaptığı gibi, Türkiye'nin de alternatif hizmet imkanını tanıması iyi olur. Nitekim, Fransa, Belçika, İngiltere ve İtalya gibi ülkelerde zorunlu askerlik bulunurken, Almanya, Danimarka, Finlandiya gibi ülkelerde talep edenlere askerlik yerine süresi daha uzun tutulan farklı bir kamu hizmetinde çalışma yöntemleri uygulanmaktadır. Öğrencim olmasından gurur duyduğum AİHM'deki Türk Yagıç Rıza Türmen'in de bu kararı yorumlarken, Türkiye'nin benzer durumlarda mahkum olmaması için, uygun düzenleme yapmasının iyi olacağı fikrinde bulunduğunu aynı medya haberlerinden öğreniyoruz.