Erzurum Kongresi'nin 83. Yıldönümünü kutluyoruz

Bu yıl 80. zafer yıldönümünü kutladığımız Milli Mücadelede çok önemli yeri olan Erzurum Kongresi'nin, 1919 Yılının 23 Temmuz-7 Ağustos günleri arasında toplandığı malumdur. Bu nedenle içinde bulunduğumuz günler bu önemli tarihî toplantının 83. Yıldönümüdür. Milli Mücadelenin adeta bir nevi programını oluşturan 21-22 Haziran 1919 Tarihli Amasya Genelgesi'nin de toplanacağını haber verdiği Erzurum Kongresi için Mustafa Kemal, Amasya'dan hareketle, Sivas üzerinden 3 Temmuz 1919 günü Erzurum'a ulaşarak Ilıca önlerinde Erzurumlular tarafından coşkun bir şekilde karşılanır. Milli Mücadelede bayrak olan bu Kongrenin Erzurum'da toplanışı bir rastlantı değildir. Mondros Mütarekesine göre Erzurum topraklarını da içine alan bölgede bir Ermenistan'ın kurulması öngörülüyor, bölge Rumları Doğu Karadeniz şehirlerini içine alan bir Pontus Rum Devletini kurma hayalini yaşıyorlardı. İşte bu nedenle Erzurum Kongresi, Vilayet-i Şarkiye Müdafaa-i Hukuku Milliye Cemiyeti Erzurum Şubesi ile Trabzon Muhafaza-i Hukuk Cemiyetinin ortaklaşa düzenlediği bir Kongredir. Bu Kongre'nin Erzurum'da toplanışının diğer nedenleri bu ilimizin galip devletlerinden güç yetişeceği bir vatan bölgesinde ve buradaki 15. Kolordu'nun her bakımdan gücünü koruması ve başında Milli Mücadeleyi destekleyen Kazım Karabekir Paşa'nın bulunmasıydı. Kongre Trabzon ve Doğu Karadeniz İlçeleri, Erzurum ve Sivas ve ilçeleri, Bitlis ve Van'dan gelen 62 üyenin katılımı ile toplanmış, Elazığ, Diyarbakır ve Mardin'den seçilen üyeler valiliklerce alıkonulmuştur. Kongre, İstanbul Hükümeti'nin baskıları yüzünden, planlandığı gibi 10 Temmuz'da değil, ancak 23 Temmuz'da toplanabilmiş, 8-9 Temmuz 1919 gecesi Sine-i Millet'te bir Fed-i Mücahit olarak çalışmak üzere askerlik mesleği ve görevinden istifa eden Mustafa Kemal, Vilayet-i Şarkiye Müdafaa-i Hukuku Milliye Cemiyeti Erzurum Şubesi'nin Faal Heyeti Başkanlığına getirilmiş, Mustafa Kemal ile Rauf Bey'in Kongreye Erzurum'dan üye olarak katılması için Erzurumlu Kazım Yurdalan ile Cevat Dursunoğlu yerlerini Mustafa Kemal ile Rauf Bey'e bırakmışlardır. 23 Temmuz 1919'da tek katlı bir ilkokul salonunda 62 delegenin katılımı ile toplanan Kongre, 14 gün devam ederek, 7 Ağustos 1919 günü bir Beyanname yayınlayarak, kararlarını bildirir. Doğu İlleri ile Trabzon ve Canik Sancağının ayrılması mümkün olmayan bir bütün olduğunu ilan eden Kongre bu suretle Ermenistan ve Pontus hayallerine karşı çıkmış, Kongre Başkanı Mustafa Kemal kapanış konuşmasında 'Tarih, bu Kongremizi büyük bir eser olarak kaydedecektir' diyerek, en kısa zamanda Anadolu'da Ulusal bir Meclis toplamak ve bu meclisin kuracağı Hükümet ile Milli Mücadeleyi bir merkezden yönetmek amacına yönelmiştir. Bu amaçta ilk aşama ise 4-11 Eylül 1919'da toplanan, Sivas Kongresi olmuştur.