Kuvvetler Ayrılığı ve Anayasamız

İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesindeki İdare Hukuku dersimde, "Hukuka bağlı Devlet"in unsurlarından biri olan "Kuvvet ayrılığı"ndan söz etmem üzerine, öğrencilerimden biri bana özetle şu soruyu sordu: Sayın hocam, "Cumhurbaşkanımız Ahmet Necdet Sezer'in TBMM'nin açılış konuşmasında, partisinin grup toplantısında "Yasama organı, yürütme ve yargıdan önce gelir" diyen Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın değindiği kuvvetler ayrılığı konusunda, "Hukuk devleti ilkesinin geçerli olduğu sistemlerde, egemenliği kullanan organların birbirlerine üstünlüğü söz konusu olamaz" yorumu yaptığını medyadan biliyoruz. Sizin bu konuda fikriniz nedir?" Ben de öğrencimin bu sorusuna özetle şu cevabı verdim: Doğrusunu isterseniz, ben bu konuda hem Sayın Başbakan, hem de Sayın Cumhurbaşkanı'ndan farklı düşüncedeyim. Şöyle ki; Her ne kadar Anayasanın "Başlangıç" kısmında, "Kuvvetler ayrımının, devlet organları arasında üstünlük sınırlaması anlamına gelmeyip, belli devlet yetki ve görevlerinin kullanılmasından ibaret ve bununla sınırlı medeni bir iş bölümü ve işbirliği olduğu "ileri sürülmekte ise de, üstünlüğün ancak anayasa ve kanunlarda bulunduğu da vurgulanmaktadır. Nitekim, Anayasanın "yargı" başlıklı 3. bölümünde yer alan 138. maddesinin 2. ve 4. fıkralarında yargının üstünlüğünün açıkça vurgulandığını görüyoruz. Gerçekten anılan maddenin. 2. fıkrasında "Hiçbir organ, makam, merci ve kişi, yargı yetkisinin kullanılmasında mahkemelere ve hakimlere emir ve talimat veremez; genelge gönderemez; tavsiye ve telkinde bulunamaz" şeklinde bir hüküm yer aldığı gibi, aynı maddenin 4. fıkrasında da şu hükmün yer aldığını görüyoruz: "Yasama ve yürütme organları ile idare, mahkeme karlarına uymak zorundadır. Bu organlar ve idare, mahkeme kararlarını hiçbir suretle değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez." Görülüyor ki, "Yargı" ile ilgili genel hükümleri düzenleyen Anayasanın 138. maddesi, 2. ve 4. fıkralarında açıkça yargının üstünlüğünü vurgulamaktadır. Nitekim biz de, birinci basısını 2001 yılında yayınladığımız ve geniş mevzuat ve anayasa değişikliği dolayısıyla ile (*) 2. basısı üzerinde çalıştığımız ortak İdare Hukuku ders kitabımızda, bu gerekçeler ile "Yargının üstünlüğü"ne işaret etmiş bulunuyoruz. .................................................................. (*) İdare Hukuku, Giritli (İ)- Bilgen (P)- Akgüner (T), DER Yayınların, İstanbul 2001.s 8-9