ÇALIŞAN DÜNYASI

KANUN, MEVZUAT ve YÖNETMELİKLER ŞERİF AKÇAN Çocuk hakları günü sessiz geçti 20 Kasım Cuma günü çocuk hakları günü olmasına rağmen ülkemizde sessiz sedasız geçti. Şöyle bir basın yayın organlarını taradım dişe dokunur bir haber veya etkinlik göremedim. Hepimizin üzerine titrediğimiz ve geleceğimizi emanet edeceğimiz çocukların hakları veya çocuk hakkı günü ne demek oluyor? Genel olarak dünyanın hemen hemen bütün ülkelerinde az veya çok öyle veya böyle çocuk istismarı olduğu bilinen bir gerçek. Bu gerçeğin gün yüzüne çıkması sonucu 20 Kasım 1989 tarihinde Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda kabul edildi. Aradan geçen yirmi yıla rağmen çocuk haklarında arzulananla gerçek durum arasındaki derin uçurum halen devam ediyor. Bu gerçeğe rağmen, Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi, örnek niteliğinde bir belge olması nedeniyle Birleşmiş Milletler'in tarihinde en önemli başarılarından biri olarak kabul edilmektedir. Günümüze kadar bu sözleşme 193 ülke tarafından imzalanmıştır. Dolayısıyla Çocuk Hakları Sözleşmesi,günümüze kadar en fazla ülke tarafından imzalanıp, en hızlı yürürlüğe giren BM sözleşmesi olma özelliğini de taşıyor. Sözleşmeye taraf ülkelerin sözleşme şartlarını ne ölçüde uygulamaya koyduğu ise BM Çocuk Hakları Komisyonu tarafından denetleniyor. Komisyon üyelerinden birisinin konu ile ile ilgili tespitlerini oldukça ilginç olması nedeniyle sizlerle paylaşmak istiyorum: "Pek çok ülkede insanlar çocukları her şeyden çok seviyor, ama çocuklara öncelik tanınmıyor. Çocuk hakları mevzu bahis olmadığı sürece, çocuklara karşı çok iyi niyetli bir tutum benimseniyor. Çocuk hakları sanki yeterince ciddiye alınmıyor. Büyükler, çocuklar söz konusu olduğunda iyi niyetli ve sevgi dolu ancak çocukların da birtakım haklara sahip olduğunu anlatmak büyük çaba gerektiriyor. Devletlerin çocuklara karşı birtakım yükümlülükleri olduğu düşüncesi pek yaygın değil..." İstismar devam ediyor BM Çocuk Hakları Sözleşmenin 54 maddesi, çocukların siyasi, kültürel, ekonomik ve sosyal haklarını devletler hukuku kapsamında bağlayıcı bir belgede bir araya getiriyor. Sözleşme maddelerinin önemli bir kısmı, çocukların, yetişkinlerin muhtemel kötü muamelelerinden korunmasını amaçlıyor. BM Çocuk Hakları Komisyonu üyesi Hukukçu Jean Zermatten, çocukların çeşitli şekillerde istismara maruz kaldığına şu şekilde dikkat çekiyor: "Çocukların, yetişkinlerden korunması gerektiğini söylemek biraz tuhaf karşılanabilir. Ancak, dikkatli bakıldığında çocukların, belli başlı yetişkinlerin istismarına karşı korunmasının amaçlandığı anlaşılır. Bunun en klasik örneği çocuk işçiliği. Sayısız çocuk bu şekilde istismar ediliyor. Çocuk ticareti, çocukları fuhşa zorlama, çatışma ortamlarında çocukları asker olarak kullanma gibi eylemleri de bu bağlamda değerlendirmek gerekir. Çocuklar hak sahibi özne olarak değil, satılabilir, ticareti yapılabilir, kiralanabilir ve kullanılabilir bir nesne gibi değerlendiriliyor." BM Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin yalnızca etik birtakım değerler üzerinde buluşulan bir uzlaşı metninden ibaret kaldığı anlaşılıyor. Özellikle ekonomik olarak gelişmiş ülkelerin bu konularda biraz daha inisiyatif alarak sözleşmenin uygulanmasını sağlamalılar. Sözleşmeden doğan çocuk haklarının uygulamaya konmasında bazı ülkelerde az da olsa belirli bir başarı sağlanıyor. Örneğin; Hindistan'da İnsan Hakları Hukuku oluşumundan avukat Sheela Ramanathan'ın mahkemeye yaptığı başvuru sayesinde yoksul semtlerde çocuklara bir öğün okul yemeği verilmesini sağladı. Hindistan'da zorunlu öğünler, sadece bazı eyaletlerde veriliyordu. Bu konu, en yüksek yargı organı tarafından ele alındı. O günden bu yana bütün devlet okullarında, çocuklara bir öğün yemek veriliyor. Bu tür lokal başarılara rağmen gerek ülkemizde gerekse dünyanın birçok ülkesinde çocuk istismarı halen devam ediyor. Hükümetlerin konuya biraz daha el atması ve çocuk istismarını önlemeye yönelik politikaların kalıcı hale getirilmesi için çaba sarf edilmesi gerekmektedir. www.calisandunyasi.com e-mail: calisandunyasi@tg.com.tr Adres: 29 Ekim Cad. No:23 Yenibosna-İST.