ÇALIŞAN DÜNYASI

KANUN, MEVZUAT ve YÖNETMELİKLER ŞERİF AKÇAN İki ayrı yerden emekli olmak mümkün mü? Sevgili okuyucularımız son günlerde çifte sigortalılık olarak adlandırılan bir kişinin aynı zaman dilimi içinde birden fazla statüde prim ödeyerek emekli olup olamayacağı konuşulmaktadır. Okuyucularımızdan gelen soru ve yorumlardan konu ile ilgili olarak kafaların karışık olduğu, yanlış ve eksik bilgilerle dolu bulunduğu anlaşılıyor. Öncelikle belirtelim ki, Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde "sosyal güvenlikte teklik ilkesi" geçerlidir. Ne demektir sosyal güvenlikte teklik ilkesi? Bir şahsın aynı zaman dilimi içinde sadece bir statüde veya bir kurumdan hizmet kazanmasına "sosyal güvenlikte teklik" ilkesi diyoruz. SOSYAL GÜVENLİK İLKESİNE TERS!.. Örneğin; A şahsı bir işveren yanında 4-a (SSK) statüsünde çalışırken bir süre sonra bir limited şirkete ortak olmuştur. Şahsın hizmet akdine göre bir işveren yanında çalışması önce başladığı için 4-a statüsünde primleri ödenecektir. Aynı kişi adına ayrıca şirket ortağı olduğu için 4-b (Bağ-Kur) statüsünde sigorta primi ödenmeyecektir. Sosyal güvenlik sistemi içinde teklik ilkesi geçerli olmasaydı kişiler aynı zaman dilimi içinde birden fazla yere prim ödeyerek hizmet kazanırlar ve birden fazla emeklilik hakkına sahip olurlardı. Böyle bir hakkın normal karşılanması halinde bazı vatandaşlar sistem içine giremedikleri için sosyal güvenlikten yoksun kalırken, bazı kişiler ekonomik güçleriyle orantılı olarak sistemden daha fazla pay alırlardı. Sosyal güvenlikte teklik ilkesinin karıştırıldığı bir diğer önemli nokta, bir kişinin hizmet akdine göre birden fazla iş yerinde 4-a'lı olarak çalışması halinde karşımıza çıkıyor. Sosyal güvenlikte teklik ilkesi, kişinin birden fazla işveren yanında çalışmasına mani değildir. Bu durumda kişi tek bir statüde çalışmaktadır. Aynı zaman dilimi içinde birden fazla statüde hizmet kazanmıyor. 2-3 YERDE ÇALIŞANIN DURUMU NE OLACAK? Sosyal güvenlik sistemimiz içinde kişiler bir ay içinde en fazla 30 gün hizmet alabilirler. Yani ay 30 gün yıl ise 360 gündür. Bazı ayların 28, 29 veya 31 gün olması sonucu değiştirmiyor. Sosyal Güvenlik Kanunları, çok önceden bu kuralları benimsemiştir. Çalışma hayatının pratiğinde bazı kişiler birden fazla işveren yanında çalışabilirler. Bu kişiler adına her bir iş yerinden ayda 30'ar gün prim de ödenebilir. Örneğin; A şahsı aynı ay içinde üç değişik iş yerinde çalışarak 30'ar gün ile toplamda 90 gün üzerinden prim ödeyebilir. Ancak kanuna göre, bu kişi o ay için 90 gün değil sadece 30 gün hizmet kazanabilir. 2 YERDEN SİGORTANIZ VARSA NE OLACAK? Bu arada kişi adına ödenen sigorta matrahlarının toplamı azami ücreti aşarsa aşan kısma ait sigortalı hissesi prim tutarı kişiye iade edilebilir. Prim iadesi yapılabilmesi için kişinin SGK'ya yazılı talepte bulunması gerekir. Çifte sigortalılık ile ilgili bir diğer problem ise, aynı zaman dilimi içinde iki veya daha fazla farklı statüde prim ödenmesi halinde karşımıza çıkmaktadır. Gerçekten bazı sigortalılar, farkında olmadan veya doğru bir yol izlediğini düşünerek hem 4-a hem de 4-b statüsünde prim ödemeye devam ediyorlar. Yukarıda açıkladığımız üzere bu durum sosyal güvenlikte teklik ilkesiyle çelişiyor. FAZLADAN ÖDENEN PRİMİ ALABİLİRSİNİZ Eğer kişi aynı anda iki yere birden sigorta primi ödemişse bu hizmetlerden birisi iptal edilecektir. Kişiler hangi çalışmanın daha önce başladığını belirleyip o statüde prim ödemeye devam etmelidir. Sonradan başlayan çalışmaya dayalı prim ödemesi için ise Sosyal Güvenlik Kurumunun İl Müdürlüklerine başvurup prim iadesi isteyebilirler. Ödemiş oldukları primler kendilerine iade edilecektir. Sorun sadece bu şekilde karşımıza çıkmayabilir. Çoğunlukla aynı anda iki farklı çalışma olduğu için ilk önce başlayana değil de ikinci çalışmaya dayalı ama sonradan başlayan statüye göre prim öderler. Burada yapılması gereken ise kişinin yine SGK'ya başvurup yanlış statüde ödediği primlerin doğru olana aktarmasını sağlamaktır. İşlem yapılırken borç çıkarsa kişiden talep edilir. Fazlalık olursa kişiye iade edilir. www.calisandunyasi.com e-mail: calisandunyasi@tg.com.tr Adres: 29 Ekim Cad. No:23 Yenibosna-İST. Not: Emekliliğini hesaplatacak okuyucularımızın TC ile Nüfus Cüzdanı Seri numaralarını (resmin altındaki 6 haneli numara) ve doğum tarihlerini ay, gün olarak bildirmeleri gerekmektedir. Eksik bilgili sorulara cevap veremiyoruz! Ayrıca her salı günü saat 13:15'te TGRT FM'de canlı yayınlanan "Zeytin Dalı" programında bizi dinleyebilirsiniz.