ÇALIŞAN DÜNYASI

KANUN, MEVZUAT ve YÖNETMELİKLER ŞERİF AKÇAN Emekli olmaya hak kazanan prim ödemeye devam etmeli mi? Şubat 1963 doğumlu olan okuyucumuz ilk defa 1 Mayıs 1984 tarihinde çalışmaya başlamış. Halen 8500 gün prim ödemesi olup çalışmaya devam etmektedir. Bu şekilde devam etmesi halinde 48 yaşını ikmal ettiği tarihte 8827 prim günü ile emekli olabilecek. Okuyucumuz emekli olmak için 9000 iş gününü beklemenin faydalı olup olamayacağını soruyor. Ayrıca son beş yıldan bugüne yüzde 44 oranında sakatlık vergi indiriminden yararlandığını ve bu statünün emekli aylık tutarına bir faydasının olup olmayacağını soruyor. Diğer yandan son yıllarda ortalama 1600 TL üzerinden prim ödenmiş. Emekli aylık tutarının ne olabileceğini de öğrenmek istiyor. Aslında bu okuyucumuzun sorularının bir kısmı birçok kişinin öğrenmek istediği konuları içerdiği için öncelikle kısa bir genel değerlendirme yapıp sonra özelde soru gönderen okuyucumuza cevap verelim... Emekli aylık tutarını belirleyen iki ana parametre bulunmaktadır. Bunlardan birincisi kişinin prim ödeme gün sayısı, diğeri ise prim kesintisine esas olan ücret tutarı veya daha teknik adıyla sigorta primine esas kazancıdır. Hemen belirtelim ki, 1999 yılında çıkarılan 4447 sayılı Kanun emekli aylık hesaplamasını tamamen değiştirdi. Diğer yandan 2008 yılından çıkarılan 5510 sayılı Kanun da emekli aylığı hesaplamasını daha bir farklı hale getirdi. Emekli aylığının nasıl hesaplandığını anlatmaya kalksak hem bize ayrılan bu sayfa yeterli gelmez hem de sizlerin kafası çok karışır. En basitinden söylemek gerekirse üç farklı dönem için üç farklı metotla emekli aylığı hesaplanıyor. ESKİ VE YENİ SİSTEMLER Bunlardan birincisi sadece 1999 yılı sonuna kadar olan hizmetlerin dikkate alınarak eski sistemde hesaplama yapılıyor. İkincisi 2000 yılı başından 30 Eylül 2008 tarihleri arasında geçen hizmetler için 4447 sayılı Kanunun getirmiş olduğu sisteme göre bir emekli aylığı hesaplaması yapılıyor. Üçüncüsü ise 1 Ekim 2008 sonrası hizmetlere göre 5510 sayılı kanun ile getirilen emekli aylığı hesaplamasıdır. Birbirinden bağımsız üç farklı sistem ile yapılan aylık hesaplaması hizmetlerin geçtiği tüm süreye göre kısmi olarak yüzdeye vurulduktan sonra toplanıp gerçek emekli aylığı hesabı ortaya çıkıyor. İşte bu sistemleri birleştirmek ve manuel olarak aylık hesaplamak neredeyse imkânsız hâle gelmiş durumda. Bilgisayara yüklenen program üzerinden veri girişleri yapılarak ancak gerçek aylık tutarı bulunabilir. Dolayısıyla okuyucumuzun ne kadar emekli maaşı alacağı konusunda yorum yapmak çok doğru değil. Bir diğer önemli konu ise emekli tarihinin belirlenmesinde karşımıza üç temel parametre çıkıyor. Bunlar sırasıyla; sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısı ve emekli olacak kişinin yaşıdır. Üç şartın tamamlanmasıyla kişiler emekli olabilmektedir. Mevcut sosyal güvenlik sistemi içinde benim tavsiyem bu üç şartı tamamlayan kişilerin eğer primleri çok yüksekten ödenmiyorsa emekli olmalarıdır. Bir iki yıl daha fazla prim ödeyerek çok farklı bir aylık beklentisi içine girmeleri doğru değildir. Zamanı geldiğinde emekli olunmasını tavsiye ediyoruz. Okuyucumuzun da 9000 günü beklemesi emekli aylığında ciddi bir farklılık ortaya çıkarmayacaktır. Tabii ki beş yıl on yıl gibi uzun süreler yüksek kazanç üzerinden prim ödeyerek çok daha fazla aylık alabilirler. Ama burada kazanç tutarının 2000 TL üzerinde olması ve sürenin uzun tutulması faydalı olacaktır. Özellikle süre ve gün sayısı tamam olduğu halde yaş haddini bekleyenlere yüksek kazanç üzerinden prim ödemeye devam etmelerini tavsiye ediyoruz... TERCİH DOĞRU YAPILMALI İktisadın temel bir kurarlı vardır. Fayda maliyet analizi yapmak lazım. Yoksun kalınacak aylık ile ödenecek prim ve sonucunda bağlanacak aylık arasında doğru bir tercih yapmak gereklidir. Yine okuyucumuz son beş yıl içinde yüzde 44 oranında sakatlık vergi indirimi aldığını belirtmiş. Bize gönderilen verilere göre yüzde 44 sakatlık vergi indirim belgesi de olduğu için yaşlılık (emeklilik) aylığını hak etmiş görülüyor. Sakatlık indiriminden faydalanmak emekli aylığına olumlu veya olumsuz bir etki yapmaz. Okuyucumuz isterse hemen emekli olabilir. Tercihi kendisine bırakıyoruz.