ÇALIŞAN DÜNYASI

ŞERİF AKÇAN KANUN, MEVZUAT ve YÖNETMELİKLER Doğum borçlanmasının ölüm aylığına etkileri Rize'de meydana gelen sel felaketinde yakınlarından bir bayanın hayatını kaybettiğini, geride çocuklarının kaldığını, 2003 yılından sonra çay fabrikasında 480 günlük çalışmasının olduğunu, doğum borçlanması yaparak bu çocuklara ölüm aylığı bağlanıp bağlanamayacağı sorulmaktadır. Değerli Türkiye Gazetesi Okurları. Geçen hafta doğum borçlanmasının ölüm aylığı bağlanması açısından etkilerini yazacağımızı belirtmiştim. Bu konuda sizlerden çok sayıda soru geldiği için hem ölüm aylığı almanın şartları hem de doğum borçlanmasının ölüm aylığına etkileri konusunda sizlere açıklayıcı bilgiler vermek istiyorum... Ölüm olayı geçimi sigortalı tarafından sağlananlar açısından güvenceye alınması gereken sosyal bir risktir. Türk sosyal güvenlik sistemi temel koruma birimi olarak aileyi esas almaktadır. Bunun yansımasını 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nda görmekteyiz. 5510 sayılı Kanun hükümlerine göre ölen sigortalının eşi, çocukları, ana ve babasına ölüm sigortasından maaş bağlanmaktadır. Ölen sigortalının eşi, çocukları, ana ve babasına aylık bağlanabilmesi için belirli bir süre sigortalı olma ve prim ödenme şartı bulunmaktadır. Kanuna göre, - En az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olan veya - 4/a (SSK) sigortalıları açısından her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olan sigortalının ölümü halinde geride kalan eş, çocuklar ve bazı durumlarda ana ve babaya maaş bağlanır. Görüldüğü gibi ölen her sigortalının hak sahiplerine değil belli bir süre sigortalı olarak adına prim ödemesi olanlara maaş bağlanmaktadır. Burada önemli gördüğüm bir ayrıntıyı sizlerle paylaşmak istiyorum. Ölüm durumunda sigortalı en son hangi sigortalılık türüne prim ödemişse o şartlara göre değerlendirme yapılmakta, son sigortalılık statüsünden aylık bağlanmaktadır. Ancak, son sigortalılık türünden hizmet eksikliği nedeniyle maaş bağlanamadığı durumlarda diğer sigortalılık türünden maaş bağlanmasına yetecek kadar sigortalılık hizmeti varsa hak sahiplerine maaş bağlanması mümkündür. Örneğin; ilk defa 1 Ocak 2000 tarihinde 4/a (SSK) sigortalısı olup toplam 900 gün ve üzeri sigorta primi ödenmiş sigortalı daha sonra 100 gün 4/b (Bağ-Kur) sigortalılık türüne prim ödemiş ve 1 Eylül 2010 tarihinde vefat etmişse bu durumda 4/b sigortalılık hizmetleri dikkate alınmaksızın 4/a şartlarından sigortalının hak sahiplerine maaş bağlanır. Borçlanma yapanlarda 1800 GÜN gerekli Sigortalının öldüğü tarihte en az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemesi ya da en az 5 yıl sigortalılık toplam 900 gün 4/a sigortalılık türüne dayalı prim ödemesi yoksa hak sahiplerine maaş bağlanmaz. Bununla birlikte ölen sigortalının hak sahiplerinin borçlanma yoluyla prim ödeme gün sayısını 1800 güne çıkarması halinde Kanun gereği maaşa hak kazanmaları mümkündür. Bu açıdan değerlendirildiğinde kadınlara tanınan 2 çocuk için 4 yıla kadar doğum borçlanma hakkı verilmesi hak sahipleri için âdeta can simidi işlevine sahiptir. Dolayısıyla ölen sigortalı kadının en az 360 gün prim ödemesi varsa geride kalan hak sahiplerinin 2 çocuk için 4 yıl yani 1440 gün doğum borçlanması yapılması maaşa hak kazanmasına yeterli olur. Tüm bu açıklamalar doğrultusunda okuyucumuzun sorusunu cevaplamak istiyorum. Rize'de meydana gelen ve hepimizi yasa boğan sel felaketinde hayatını kaybeden merhumenin üç çocuğu bulunduğuna göre Kanunun hak sahiplerine tanıdığı 2 çocuk için doğum borçlanma hakkını kullanarak en az 1320 gün doğum borçlanması talep edilerek çıkan prim borcunu ödemeye müteakip tahsis talebinde bulunulması halinde çocuklara ve eşe ölüm aylığı bağlanabilecektir. Borçlanma miktarını sigortalı belirler Ölen sigortalıların hak sahiplerine maaş bağlanabilmesi için borçlanma tutarının ödenmesi ilk şart, ödemeden sonra tahsis talep ve beyan taahhüt belgesi isimli formla müracaatta bulunmak ikinci şarttır. Borçlanma tutarı hak sahibinin seçeceği prime esas kazanç üzerinden hesaplanır. Seçilebilecek en düşük prime esas kazanç asgari ücretten aşağı olamaz. Asgari ücretin seçilmesi halinde borçlanılacak her gün için 8.11 TL'dir. 5510 sayılı Kanuna getirilen ve pek çoğunun haksız olduğunu ileri sürdüğümüz eleştirilerin neden yersiz olduğuna en doğru cevap doğum borçlanmasıdır. Zira 5510 sayılı kanun ile doğum borçlanması sosyal güvenlik sistemimize ilk defa girmiştir. İlerleyen zaman içinde çok daha iyi anlaşılacak ki doğum borçlanması anneler için, kadınlar için, sosyal güvenlik sistemimizde yeni bir çığır açmıştır. Hepinizin Kandilini tebrik eder; mübarek Ramazan Bayramınızı şimdiden kutlarım. www.calisandunyasi.com e-mail:?calisandunyasi@tg.com.tr Adres: 29 Ekim Cad. No:23 Yenibosna-İST. Not:?Emekliliğini hesaplatacak okuyucularımızın TC ile Nüfus Cüzdanı Seri numaralarını (resmin altındaki 6 haneli numara) ve doğum tarihlerini ay, gün olarak bildirmeleri gerekmektedir. Eksik bilgili sorulara cevap veremiyoruz! Ayrıca her salı günü saat 13:15'te TGRT FM'de canlı yayınlanan "Zeytin Dalı" programında bizi dinleyebilirsiniz.