Az uyumak nimeti
Çok eser vermiş zatların hayatı incelenirse, az uyuyup çok çalıştıkları görülür. Ancak ihtiyaç miktarı uyumalıdır! Hikmet ehli buyuruyor ki: Allah sevgisinin alametlerinden birisi az uyumaktır. Gece çok az, gündüz çok uyumak, hastalığa sebep olur. Az yemek bedene, az uyumak ruha rahatlık verir. Çok uyumak zararlıdır. Çok yiyip içen istemese de çok uyur. Az yiyip içmek ve az uyumak gerekir. Çok yiyen çok su içer. Çok su içen çok uyur. Çok uyuyanın ömrü uyku ile geçtiği için dünya ve ahiret kazancına mani olur. Bir hadis-i şerifte, (İşlerin hayırlısı vasat olanıdır. Din, ifrat ve tefritin ortasındadır.) buyuruldu. (Beyhekî) [Vasat, orta yoldur. İfrat, normalden fazla, tefrit, normalden az demektir. Mesela çok uyumak ifrat, pek az uyumak tefrittir. Çok yiyip içmek ifrat, çok az yemek tefrittir.] Bil uyku ölüme eştir, gafletin sonu ateştir. Çok uyumak musibettir, arif geceye hasrettir. Bilsen her gece ne güneşler doğar, gafletle yatanı zulmetler boğar. Huzurda uyanık olmak edeptir, çok uyumak pişmanlığa sebeptir. Huzurda durmaktan ârif zevk alır, gafiller bunlardan hep mahrum kalır. Az uyku kalbe ciladır, çok uyku ise belâdır. Çok uyumak ayıptır, vaktimizden kayıptır. Midesi boşa uyku gelmez, az uyuyana korku gelmez. Uykuya düşkün murada eremez, gece dağılan nimeti göremez. Cenab-ı Hak her gece, (Duâ eden yok mu, duâsını kabul edeyim.) buyurur. (Buharî) Az ye kalbini pakla, uykuyu kabre sakla! Az uyumak nimet, çok uyumak gaflet. Gaflet ise zarardır, kalbimizi karartır. Fazla uykuyu at, gece dağılır murat. Seher ne kadar kutludur, uyanık olan mutludur. Seherlerde kapılar açılır, uyanıklara nimet saçılır. Az uyku meziyet, çok uyku eziyet. İstiyorsan bir kurtuluş, az ye, az uyu, az konuş! Hak yola böyle girilir, sonra çok nimet verilir. Çok uyumak çok şey götürür, gaflet ve tembellik getirir. Çok uyumak hem heder, hem kederdir. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki: (Cehennemden kaçıp, cenneti isteyenin gözüne uyku girmez.) [İ. Mende] (En çok korktuğum şeylerden birisi, çok uyumaktır.) [Deylemî] (En üstün amel, herkes uykuda iken gece namaz kılmaktır.) [C. Yolu] (Yemekten sonra uyumak kalbi katılaştırır.) [İbni Mace] (Allahü teâlâ, çok uyuyanı sevmez.) [İ. Gazali] (Sabah uykusu, acizlik, tembellik, gevşeklik ve unutkanlığa sebep olur.) [İ. Maverdi] (Sabah namazından sonra, güneş doğana kadar uyumayın!) [Beyhekî] (Sabahları uyuyan sırt ve bel ağrılarına müptela olur.) [İ. Şarani] (Kuşluk uykusu zamansız, kaylule faydalıdır. Akşam üstü uyumak ahmaklıktır.) [İ. Maverdi] (Çok yiyip içene ve çok uyuyana Allah buğzeder.) [İ. Gazali] (Annesi, Hz. Süleymana "Çok uyuma, çok uyku kıyamette insanı fakir bırakır" dedi.) [İbni Mace] (Sabah uykusu rızka manidir.) [Beyhekî] Hz. Fatıma anlatır: Sabah namazından sonra yattım. Babam, beni uyandırıp, (Kızım kalk, gafillere benzeme! Allahü teâlâ rızıkları, sabah namazının vaktinde verir.) buyurdu. [Beyhekî] Allahü teâlâ, (Beni sevdiğini söyleyip de, sabaha kadar uyuyan, yalancıdır. Çünkü dost, dostla sohbet ister. Gafleti bırakıp beni anar, sohbetime kavuşur.) buyurdu. (M. Name)