En akıllı kimdir?

Sual: Bazı hadislerde şu on kısım, dokuzu şöyle deniyor. Bunlar kesinlik bildirir mi? Mesela (Hayâ on kısımdır. 9'u kadında, biri erkektedir) hadisi de aynen böyle mi, yoksa bir açıklaması var mı? CEVAP: Genelde bu ifadeler çoğunluğu bildirir. İlla on olması gerekmez. Bu genel bir oranlamadır. Genelde kadın, erkekten daha hayâlıdır anlamındadır. Hayâsız kadın olmaz veya kadından daha hayâlı erkek olmaz anlamında değildir. Mesela Eshab-ı kiram, Peygamber efendimiz için, (Resulullahın hayâsı, bâkire İslam kızlarının hayalarından daha çoktu)buyuruyorlar. Aşağıdaki hadis-i şeriflerde bilinenleri bu açıdan anlamak gerekir: (İbadet on kısımdır; dokuzu helal kazanmak, biri de diğer ibadetlerdir.) [Beyheki] (İbadetlerin kabul olması için helal kazanmanın önemi bildiriliyor. Helal kazan da ibadet etmesen de olur denmiyor.) (Hayâ on kısımdır; dokuzu kadında, biri erkektedir.) [Deylemi] [Kadınların daha hayâlı olduğu bildiriliyor, kadın bozulunca, ailenin, cemiyetin bozulacağına işaret vardır.] (İlim on kısımdır; dokuzu Ali'de, biri diğer insanlardadır.) [Ebu Nuaym] (Hz. Ali'nin ilminin çok olduğu bildiriliyor.) (Hikmet [faydalı şeyler], on kısımdır. dokuzu uzlette, biri susmaktadır.) [Beyheki] (İnsanlardan uzak duran, az konuşan insanın daha az günah işleyeceği bildiriliyor.) (Cimrilik on kısımdır; dokuzu Fars'ta, biri de diğer insanlardadır. Cömertlik ondur; dokuzu Sudan'da biri diğer insanlardadır. Kibir on kısımdır; dokuzu Rum'da, biri diğer milletlerdedir.) [Hatib] (Cimriliğin Fars'ta, cömertliğin Sudan'da, kibrin ise Rum'da daha çok olduğu bildiriliyor.) (Rızkın dokuzu ticarette, biri de hayvancılıktadır.) [İbni Sa'd] (Ticaretin önemi bildiriliyor. Bunların dışında da ticaret yolları yok demek değildir. Mesela çiftçilik, terzilik, marangozluk, demircilik, hizmetçilik vs.) (Hayrın dokuzu Şam'da, biri diğer ülkelerde. Şam da fesada uğrarsa sizde artık hayır kalmaz.) [Hatib] (Şam o zaman en uygun yerlerden imiş. Şimdi Şam da bozuldu, Bağdat da...) Tefsir-i kebir'de diyor ki: Haset on kısımdır; bunların dokuzu din adamlarında bulunur. (Din adamlarının daha çok haset ettikleri bildiriliyor.) Dünya sıkıntıları on çeşittir; bunların dokuzu salihlerde bulunur. (Salihlere daha çok sıkıntı, bela geleceği bildiriliyor.) Zillet on kısımdır; 9'u Yahudilerdedir. (O devirde Yahudilerin zillet içinde yaşadıkları bildiriliyor.) Tevazu on kısımdır; 9'u Nasara'dadır. (O devirde Hristiyanların genelde alçakgönüllü oldukları bildiriliyor.) Şehvet on kısımdır; dokuzu kadında, biri erkektedir. (Şehvetin kadında daha çok olduğu anlaşılıyor. Ama hayâsı da çok olduğu için birbirini dengeliyor. Kadın hayâsızlaşınca denge bozulur.) Akıl on kısımdır; dokuzu erkekte, biri kadındadır. (Erkeklerin genelde daha akıllı olduğu bildiriliyor. Bu, her erkek, her kadından akıllı demek değildir.) Peygamber efendimiz, (En akıllınız, Allah'tan en çok korkan, dinimizin emir ve yasaklarına en güzel şekilde riayet edendir) buyurdu. Bir başka hadis-i şerifte de buyuruldu ki: (En akıllınız, ölümü çok hatırlayan, ahiret için azık toplamakta acele edendir. Ölümü çok hatırlayan dünya ve ahiret saadetine kavuşur.) [Taberani] Kısacası sonsuz saadetini düşünen ve buna göre tedbirini alan daha akıllıdır.