En iyi ve en kötü şeyler

Bir şeyin kıymetli olması, hâle, zaman ve kişinin durumuna da bağlıdır. Peygamber efendimiz, en iyi, en hayırlı veya en kötü şeyleri, soranların hallerine ve içinde bulunulan şartlara göre bildirmiştir. Aşağıdaki hadis-i şerifler, bu durum göz önüne alınarak değerlendirilmelidir. (Amellerin en hayırlısı, farzlardır, en kötüsü de bid'atlerdir.) [Beyheki], (En iyi hazine sâliha kadındır.) [Hakim], (En iyi kazanç, alın teri ile kazanılandır.) [Hakim], (En hayırlınız, Kur'anı öğrenen ve öğretendir.) [Buharî], (En iyiniz, kendisiyle kolay uyum sağlanandır.) [Beyhekî], (En iyiniz, borcunu en güzel şekilde ödeyendir.) [Nesaî], (En iyiniz, çoluk çocuğuna en hayırlı olandır.) [İ. Mâce], (En iyiniz, hanımlara en iyi davranandır.) [Tirmizî], (En hayırlınız, ömrü uzun, ameli güzel olandır.) [Hâkim], (En iyi arkadaş, Allahı andığında yardım eden, unuttuğunda sana hatırlatandır.) [Hakîm], (En iyi arkadaş; sözleri ilminizi artıran, ameli de ahireti hatırlatandır.) [Hakîm], (İşlerin en iyisi vasat [orta] olanıdır. Din ifrat ve tefrit arasındadır.) [Beyhekî], (En iyi tedavilerden biri hacamattır.) [E. Davud] (Mü'minin en hayırlı zamanı, Allahı andığı zamandır.) [Deylemî], (Hatice de, Meryem de, Fâtıma da zamanlarındaki kadınların en hayırlısıdır.) [Bezzar], (Mü'minlerin en iyisi, kanaat eden, en kötüsü de aç gözlü olandır.) [Kudâî], (En hayırlı zikir, gizli yapılandır.) [Ahmed], (Kadınların iyisi namusunu koruyan, şehveti fazla olsa da, gözü dışarıda olmayan, kocasına kanaat edendir.) [Deylemî], (En hayırlınız, çoluk çocuğuna karşı en hayırlı olandır. Ben çoluk çocuğuma en hayırlı olanınızım. Kadınlara ancak şerefli kimseler değer verir, şerefsizler hor görür.) [İ. Asakir], (En hayırlınız, ahlakı en güzel olanlardır.) [Buharî], (En hayırlınız, en cömert olandır.) [Ebû Ya'lâ] (En hayırlınız yemek yedirendir.) [Hâkim] (İnsanların en iyisi, insanlara en çok faydası dokunandır.) [Dare Kutnî] (Hırsızların en kötüsü namazından çalandır. Rükûdan, secdeden çalar. [Ta'dili erkana riayet etmez]) [Taberani], (İnsanların en kötüsü, iki yüzlü olandır.) [Buhrârî], (İnsanların en kötüsü, şerrinden korkulduğu için yanına varılamayan kimsedir.) [Buhârî], (İnsanların en iyisi, geç kızan, tez yatışandır. En kötüsü de, tez kızan, geç yatışandır.) [Tirmizi], (Âlimlerin en iyisi merhametli olandır.) [E. Nuaym], (Âlimlerin iyisi, insanların en iyisidir. Âlimlerin kötüsü ise, insanların en kötüsüdür.) [Bezzar] (Herkes hata eder. Hata edenlerin en iyisi tövbe edendir.) [Tirmizî], (En hayırlınız, dünyası için âhiretini, âhireti için dünyasını terk etmeyendir.) [Hatib]