Karz-ı hasen [Ödünç] vermek
Hadid suresinde, Allaha karz-ı hasen [güzel ödünç] vermek tâbiri geçiyor. Güzel ödünç nedir? CEVAP: Karz-ı hasen, dine uygun verilen ödünçtür. Gönül hoşluğu ile, ihlas ile, en değerli maldan, Allah yolunda verilen ödünç demektir. Dine uygun olması için, ödünç yalnız Allah rızası için verilmeli! Herhangi dünyevi bir çıkar, bir fayda beklememeli! Ödünç alandan hediye kabul etmek de bir fayda demektir, caiz değildir. Hadis-i şerifte, (Fayda getiren her ödünç faizdir) buyuruluyor. (İ.Süyuti) Her zaman verilen hediyelerden ise caiz olur. Her zaman yanına gidince çay, kahve ısmarlıyorsa borç para verdikten sonra yine gidince çay vermişse caiz olur. Fakat çay ile kalmayıp yanına pasta falan almış, gel bir de yemek yiyelim demişse bu caiz olmaz. *** Ödünç verirken şahit bulundurmak ve senet yazmak gerekir mi? CEVAP: Ödünç verirken senet yapmalıdır. İki şahit bulundurmak sünnettir. Vacip diyen âlimler de vardır. Az miktarda ödünç alındığında bir kağıda, (falancadan şu kadar para aldım) diye yazıp, ödünç alınana verilmesi veya şahit bulundurulması iyi olur. (R. Muhtar) *** Haram yiyip içen kimseden ödünç para istenir mi? CEVAP: Kazancının yarısından fazlası helal ise istemek caizdir. *** Dolar olarak ödünç vermişsek devalüasyon veya enflasyondan sonra da dolar olarak alsak caiz olur mu? CEVAP: Elbette caiz olur. *** Bundan 5-6 sene kadar önce babamın çeşitli kimselere bir miktar borcu vardı. O zamanlar bu borcunu ödeyemedi ve iflas etti. Geçen 4 sene içinde durumu toparladı ve borçlarını ödedi ve hak sahipleriyle helalleşti. Fakat bazı borcu olduğu kimseler de aynı akıbete uğrayıp iflas ettiler ve ortadan kayboldular, bu kişileri bulmak mümkün olmadı. Babam borcunu ödeyecek durumda olduğu halde bu kimselere olan borcunu onları bulamadığı için ödeyemedi. Bulmak da imkansız gibi görülüyor. Ne yapmak lazım? CEVAP: Mirasçılarına verilir. Onlar da yoksa bir fakire verilir. Sahibi çıkıp gelirse yine sahibine de ödemek gerekir. *** On arkadaş, elimize para geçtikçe, bir arkadaşa emanet olarak veriyoruz. O arkadaş da, herkesin hesabına ne kadar para vermişse yazıyor. Bu paraları bir kasada saklıyor. Arkadaşa parayı verirken de her türlü kullanmaya yetki verdik. Bir cins yardımlaşma sandığı oldu. Bu sandıktan ödünç para almamız caiz midir? CEVAP: Evet. *** Ödünç verince, zamanla, paranın değeri düşüyor. Ödünç veren zarar ediyor. Diyelim ki, verdiğim para 100 Euro etse, ödünç verdiğim şahsa, 100 Euro üzerinden senet yapsam, "Eline ne zaman geçerse bana 100 Euro getir" desem uygun mudur? CEVAP: Uygun olur. Hatta alacaklı razı olursa, borçlu borcunu ödediği andaki 100 Euro'nun değeri kadar altın, kağıt para, zeytin yağı veya başka mal da verebilir. Mühim olan alacaklının razı olmasıdır. Alacaklı, "altın verdim, altın isterim" derse, başka şey verilmez. (Bahr) *** Bir arkadaşa, zarfa koyduğum bir milyarı ödünç verdim. Saymadan aldı. Evde saymış, noksan gelmiş. Ne yapalım? CEVAP: Parayı alıp verirken, saymak sünnettir. İkiniz (Yalan söylüyorsam, Allah lanet etsin) dedikten sonra, para birlikte sayılır. Ne çıkarsa kabul edilir. *** Altının gramının değerinde kağıt para ödünç verip, "bir gram altın isterim" demek caiz mi? CEVAP: İmam Ebu Yusuf'a göre caizdir.